Op weg naar een digitale samenleving zijn docenten een belangrijke schakel – zeker in Bulgarije

Studeren is tegenwoordig veel gemakkelijker dan vroeger. Antwoorden vinden op het internet heeft ons leven minder ingewikkeld gemaakt. Maar hoe zoek je de juiste antwoorden en hoe vind je je weg in het labyrint dat ‘het internet’ heet? Dat is waar leraren om de hoek komen kijken. Helaas heeft het internet in Bulgarije nog niet echt zijn weg gevonden naar de klas. En dat blijkt een groot probleem te zijn. Dat komt omdat sommige leraren niet weten hoe ze de voordelen van het web ten volle moeten benutten. Een paar organisaties willen daar verandering in brengen. Teach for Bulgaria en Interactive Bulgaria hebben manieren bedacht om zelfs oudere leerkrachten bij te scholen. Zij geven zowel off- als online trainingen om leraren mee te krijgen in hun missie om op te leiden en opgeleid te worden.

De huidige staat van het onderwijssysteem in Bulgarije

Over het algemeen zijn de digitale vaardigheden in Bulgarije laag in vergelijking met het EU-gemiddelde. Een op de vijf Bulgaren heeft nog nooit het internet gebruikt en er is een grote kans dat een van deze mensen leraar is. Hoewel digitale geletterdheid iets is wat in de 21e eeuw nodig is, is dat in Bulgarije nog lang niet altijd het geval. Tijdens de Covid-19 pandemie kwam het voor dat leraren bij studenten thuis rondliepen en hen op papier les gaven. Dit kan natuurlijk ook worden toegeschreven aan het feit dat sommige kinderen niet over apparatuur en een geschikte omgeving beschikken.

Onderzoek wijst uit dat 65 procent van de Bulgaarse leraren ouder is dan 45 jaar. Toch lijkt leeftijd niet allesbepalend om ten minste digitale basisvaardigheden te hebben. “Als ze willen, kunnen leraren van in de vijftig en zestig even goed presteren als de millennials. Er zijn mensen die gewoon extreem gemotiveerd zijn, en zij kunnen een rolmodel zijn wat hun technologische vaardigheden betreft,” zegt Petko Ivanov, hoofd technologie en marketing bij Teach for Bulgaria. Hoewel iedereen weet dat digitalisering de tijd optimaliseert en ervaringsgerichte studieprocessen mogelijk maakt, zijn er nog steeds scholen waar technologieën niet volledig worden omarmd.

“Er zijn niet veel klaslokalen die het 1:1 onderwijsmodel faciliteren. Dit is een model waarin elke leerling een apparaat heeft, en iedereen ermee werkt. Ik weet het niet zeker, maar ik denk dat er ongeveer 100 uitgeruste klaslokalen in het hele land zijn. Die zijn gebaseerd op het 1:1-model,” voegt Ivanov eraan toe. Hoewel de invoering van het 1:1-model soms vergezocht lijkt, draagt het sterk bij tot de verbetering van de digitale geletterdheid. Om digitale programma’s en toepassingen in de klas te kunnen gebruiken, moeten leerkrachten vertrouwd zijn met de software. Dit zou ook de digitale geletterdheid van de leerlingen bevorderen.

Hoe het probleem aan te pakken?

De digitale vaardigheden van leraren en het niveau van digitale geletterdheid in het land lijken somber. Maar NGO’s hebben het heft in handen genomen. Zij willen leerkrachten opleiden door ervaringen te delen en te focussen op het aanleren van digitale vaardigheden. Teach for Bulgaria heeft verschillende programma’s en cursussen ontwikkeld. Zij hebben bijvoorbeeld een videoserie over het gebruik van Google-tools op hun website gezet.

“We proberen leerkrachten te laten leren door ervaring. Gewoon doen dus. Als we bijvoorbeeld willen dat ze Google Classroom leren gebruiken, vragen we hen eerst om een account aan te maken en leggen we hen de verschillende stappen uit. Op een vergelijkbare manier vertellen we hen dat ze elkaar moeten leren kennen door hen te laten schrijven in de chatboxen. En zo verder. Op die manier leren ze hoe het platform werkt en raken ze vertrouwd met de interface,” legt Ivanov uit. Verder heeft het team van Teach for Bulgaria verschillende infokanalen ontwikkeld die de leraren verder leren waarom ze digitale geletterdheid nodig zouden hebben.

Interactive Bulgaria heeft iets soortgelijks gedaan. Zij hebben zich aangesloten bij de iedu360-website. Dit is een platform voor interactief studeren dat zowel docenten als studenten kunnen gebruiken. “We dachten dat 360-graden visuals een goede toepassing zouden hebben in de onderwijssfeer. In plaats van verhalen te moeten vertellen, zouden studenten hun zintuigen zoals zicht en gehoor kunnen gebruiken om te leren,” zegt Georgy Palpurin, VR-consultant en activist bij Interactive Bulgaria. Een groot deel van het gebruik van het platform is gericht op het creëren van 360 graden foto’s.

Om de website te kunnen gebruiken, moeten leerkrachten weten hoe deze functioneert en op welke verschillende manieren ze erdoor kunnen navigeren. “Op ons platform hebben we video’s gemaakt waar iedereen alle informatie kan krijgen die ze nodig hebben om content te creëren die gebruikt kan worden voor hun lessen,” voegt Palpurin toe. Volgens hem zouden ze in het najaar van 2022 beginnen met het maken van kortere opleidingen voor zelfstudie, zodat er geen zalen en docenten meer aan te pas komen.

Hoopvolle toekomst

Het stimuleren van de digitale geletterdheid van de leraren is een continu proces sinds de pandemie voor het eerst toesloeg. Ondanks de goed ontvangen online lessen is er nog veel te doen om een volledig digitaal geletterde samenleving tot stand te brengen. Toch is er licht aan het einde van de tunnel. Steeds meer leerkrachten kiezen ervoor mobiele apparatuur te gebruiken om het studieproces op de een of andere manier te ondersteunen. Dat kan bijvoorbeeld eenvoudigweg door korte educatieve YouTube-video’s naar de groepschat op Facebook te sturen.

Organisaties zoals Interactive Bulgaria en Teach for Bulgaria gaan nog een stap verder. Ze stellen leerkrachten in staat om andere tools, die niets te maken hebben met sociale media, in te zetten voor onderwijs. Met Google Forms bijvoorbeeld kunnen gemakkelijk tests worden gemaakt om kennis te toetsen. “De video’s die we hebben gemaakt, zijn heel goed geaccepteerd. We hebben 200.000 views voor alle lessen die we ongeveer een jaar lang hebben gedaan,” zegt Ivanov.

De optimistische reactie van de kant van de leraren maakt innovatie van de lesmethoden mogelijk. De leerlingen kunnen nu meer dan ooit deel uitmaken van de lessen in plaats van passieve toeschouwers te zijn. Dit is een mening die Georgy Palpurin en Petko Ivanov delen. “Ik ben van mening dat het hele onderwijssysteem in de richting van digitalisering moet evolueren omdat de hedendaagse student is grootgebracht met een mobiel toestel in de hand,” merkt Palpurin op. Volgens UNICEF gebruikt 77 procent van de kinderen en jongeren elke dag sociale media. Toch beoordeelt slechts 57 procent van de Bulgaarse tieners tussen 16 en 19 jaar hun digitale vaardigheden als elementair of hoger, aanzienlijk minder dan het EU-gemiddelde van 82 procent.

“Al met al waren de leraren met wie we hebben gewerkt superpositief. We proberen leerkrachten te laten leren door ervaring, zodat ze later de opgedane ervaring in hun lessen kunnen toepassen,” concludeert Ivanov. Hij is er intussen wel van overtuigd dat leerkrachten alleen kunnen leren als ze de nodige steun krijgen van hun school.

Foto omslag: ©Teach for Bulgaria