Oogcamera maakt vroegtijdige opsporing van ziekten mogelijk

By Team IO

Op het EURETINA Congres 2023 in RAI Amsterdam presenteert TNO een geavanceerde netvliescamera voor vroegtijdige opsporing van ziekten. De camera gebruikt licht om de zuurstofverzadiging in bloedvaten van het netvlies te meten. Gelokaliseerd zuurstoftekort is een vroege indicator van achteruitgang van het netvlies, wat vaak het gevolg is van diabetes, schrijft TNO in een persbericht.

Ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes en daar komen elke maand 1000 diagnoses bij. Rond de dertig procent van hen krijgt hierdoor last van netvliesdegradatie (diabetische retinopathie). Dit tast de bloedvaten in het oog aan waardoor er zuurstoftekort kan ontstaan in het netvlies met als gevolg vaak zichtverlies. Eerdere detectie van deze aandoening betekent snellere behandeling waardoor slechtziendheid of blindheid geen automatisch gevolg hoeft te zijn. Daarom werkt TNO aan twee netvliescamera’s die via de pupil met behulp van licht (fotonen) de zuurstofverdeling in het netvlies afbeelden.

Zuurstof meten via meerdere kleuren licht

Samen met het Rotterdams Oogheelkundig Instituut en het Leidse Centre for Human Drug Research werkt TNO aan een innovatieve module voor netvliescamera’s: Quantitative Retinal Imaging (QRI). Deze module belicht het netvlies met lijnpatronen van specifieke kleuren. Uit de reflectie van deze patronen wordt onder andere diagnostische informatie verkregen over de zuurstofverdeling en doorbloeding van het netvlies. Daarnaast ontwikkelt TNO in nauwe samenwerking met de Vrije Universiteit en Heidelberg Engineering een SLO (scanning laser ophthalmoscope) systeem. Met een zeer snel scannende laser meet het via meerdere kleuren licht de zuurstofsaturatie in de bloedvaten van het netvlies. Op korte termijn zijn oogziektes zoals diabetische retinopathie hierdoor mogelijk eerder op te sporen.

Oogonderzoek als nieuwe aanpak voor het testen op long COVID

Een gestandaardiseerd oogonderzoek zou in de toekomst kunnen uitwijzen of mensen lijden aan het long COVID-syndroom of post-COVID.

Model dat bloedvat in menselijk oog nabootst

Het valideren van nieuwe instrumenten in de oogheelkunde is uitdagend omdat het netvlies fysiek niet goed toegankelijk is. Voor het testen van deze netvliescamera’s met zuurstofmeetfunctie ontwikkelde TNO daarom een innovatief ‘modeloog’. Wat dit modeloog bijzonder maakt, is dat het een bloedvat in het menselijk oog nauwkeurig nabootst. Zo stroomt er levend menselijk bloed door een klein kunstmatig bloedvat in een artificieel netvlies met optische en geometrische eigenschappen van een echt oog. De zuurstofsaturatie in het bloed wordt ingesteld door middel van een miniatuur hart-long machine.  

Volgende stap: Parkinson en Alzheimer

Aangezien het oog de enige plek in het lichaam is waar direct zicht is op bloedvaten en zenuwstructuren biedt het veel perspectief voor het meten van biomarkers (meetbare indicatoren die informatie geven over je gezondheidstoestand). De volgende stap is daarom onderzoeken of het mogelijk is om hart- en vaatziekten en hersenaandoeningen zoals Parkinson of Alzheimer in het oog te detecteren. Momenteel zijn die hersenaandoeningen nog moeilijk te achterhalen. Vroege opsporing van hart- en vaatziekten zou bij vrouwen bijvoorbeeld veel opleveren omdat, in tegenstelling tot bij mannen, eerste tekenen vaak niet worden herkend.