De vlag kan uit. Niet omdat de olijfolieproductie in Apulië (de hak van Italië) weer op niveau is. Nee, die is nog steeds pet. Dit jaar werd 51 procent minder olijven geoogst. Dat is het gevolg van de olijfbomenpest ofwel het werk van de Xylella-bacterie die heeft geleid tot massale boomsterfte.
De vlag gaat in de top omdat onderzoekers van de Italiaanse Nationale Onderzoeksraad of kortweg CNR (Consiglio Nazionale delle Ricerche) een nieuwe olijfplant hebben ‘gecreëerd’ die resistent is aan de Xylella-bacterie.
Hoge opbrengst
De vruchten werden deze maand voor het eerst geoogst in de buurt van Lecce op een van de terreinen, die vroeger volstonden met andere olijfbomen, maar door xylella waren geveld. De oogst is het resultaat van de nieuwe aanplant van twee jaar geleden. Olijfbomen kunnen vanaf het derde jaar vruchtdragen. De nieuwe plant past zich goed aan de meest uiteenlopende bodem- en klimaatomstandigheden aan. De variëteit heeft een hoge opbrengst, die (vanaf het vijfde jaar) kan oplopen tot 12.000 kilo per hectare. Op een hectare gaan ongeveer 800 bomen.
De boom is een gekloonde onderstam van de Olea europaea (olijfboom) en verkregen door de massale selectie van zaailingen van het ras Frantoio.
De nieuw variëteit, die de naam FS17 draagt, stamt van een autochtone ras en is door CNR ontwikkeld. De boom is als een gekloonde onderstam van de Olea europaea (olijfboom) verkregen door de massale selectie van zaailingen van het ras Frantoio. De Frantoio en de Leccino zijn de bekendste en meeste gebruikte cultivar en vormen de basis van de meeste olijfolie uit Italië. De FS17 is door CNR gepatenteerd. Volgens schattingen van de onderzoeksinstelling zijn inmiddels al 500.000 stuks van de nieuwe boom in Apulië aangeplant.
De xylella fastidiosa, zoals de naam van de bacterie voluit is, was onbekend in Europa totdat de bacterie in oktober 2013 in Apulië opdook. De bacterie kwam voorheen alleen voor in Amerika. De microbe wordt overgedragen door insecten van de zogenaamde cicade-familie (technische naam: aphrophoridae-insecten). De bacterie voorkomt dat de boom water kan opnemen met als gevolg dat de bladeren geel worden. Binnen vijf jaar droogt de boom geheel uit en sterft hij.
Boom strak met netten omhangen
Er bestaat geen remedie tegen de ziekte. Preventieve middelen zijn, behalve het vellen van bomen, het op grote schaal spuiten van bestrijdingsmiddelen. Een andere maatregel is de boom strak met netten te omhangen zodat wordt voorkomen dat insecten erbij kunnen. Het helpt ook dat gras en onkruid geregeld wordt gemaaid om de insecten geen voedselbodem te geven.
De olijfbomenteelt is de belangrijkste vorm van landbouw in Apulië. De olijven worden voor bijna 100 procent aangewend voor olijfolie. Voor de uitbraak van de ziekte was Apulië goed voor eenderde van de olijfolieproductie van Italië, een van de grootste producenten ter wereld. Zes jaar geleden telde Apulië meer dan 60 miljoen bomen, waaronder zeker 300.000 stuks ouder dan een eeuw. Veel van die honderdjarigen, die de beste olie voortbrengen, zijn inmiddels geveld.
Bufferzone is opgeschoven
De bedrijfstak is in zware crisis en treft alle toeleverende sectoren, zoals olijfpersbedrijven, waarvan er in Apulië zeker 1000 stuks waren. De olijventeelt in de provincie van Lecce is feitelijk tot stilstand gekomen. In deze provincie zijn elf miljoen bomen aangetast. De bufferzone is in vijf jaar tijd zo’n 100 kilometer opgeschoven naar het noorden.
Olijfolie maakt deel uit van de befaamde mediterrane culinaire traditie. Meer over de ‘harde’ kant ervan leest u in dit artikel over software in de gastronomie.
