Biologische landbouw floreert in Europa, maar Nederland blijft steken op 4% van de totale landbouw activiteiten. In Oostenrijk, Estland en Zweden ligt dit boven de 20%, zo blijkt uit de nieuwste cijfers van Eurostat. Innovaties zoals de gifvrije, door AI aangedreven ‘Weed Whacker’ robot tonen de potentie van technologische vooruitgang in de sector. Nederlandse boeren kampen echter met obstakels zoals een lage binnenlandse vraag en beperkte financieringsmogelijkheden.
Stagnatie in de groei van biologische landbouw
In tegenstelling tot de bloeiende biologische sector in veel Europese landen, blijft Nederland ver achter met een biologisch areaal van slechts 4,5%. Dit staat in schril contrast met de vooroplopende landen zoals Oostenrijk (27%), Estland (23%) en Zweden (20%). De groei van het biologisch landbouwareaal in Nederland, hoewel een lichte stijging vertonend naar 80.900 hectare in 2023, blijft aanzienlijk achter bij de Europese trend.
De oorzaak voor deze trage groei is heeft meerdere redenen. De binnenlandse vraag naar biologische producten in Nederland is laag, wat directe gevolgen heeft voor de expansie van het biologisch areaal. Daarnaast kampen boeren met obstakels zoals een gebrek aan financiële ondersteuning van banken en een overheid die niet actief genoeg lijkt te sturen op de uitbreiding van de biologische sector.
Gezondheidsvoordelen van biologische producten
Onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) benadrukt de gezondheidsvoordelen die biologische producten kunnen bieden. Zo zijn de concentraties bestrijdingsmiddelen in het bloed en de ontlasting bij biologische boeren aanzienlijk lager. Daarnaast bevatten biologische groenten en fruit gewoonlijk hogere gehalten aan antioxidanten en vitamine C en minder cadmium. Wetenschappers maken zich zorgen over de gezondheidsschade door blootstelling aan conventionele bestrijdingsmiddelen.
Innovatie als sleutel tot groei
Technologische vooruitgang biedt hoop voor de uitbreiding van de biologische landbouw. Een voorbeeld hiervan is de ‘Weed Whacker‘, een robot die onkruid wiedt met behulp van kunstmatige intelligentie. Deze door Odd.Bot ontwikkelde robot kan de noodzaak van chemische bestrijdingsmiddelen verminderen en draagt bij aan de biodiversiteit en het milieu.
De Weed Whacker kan tot 0,8 hectare land per dag onkruidvrij maken, wat significant efficiënter is dan handmatige onkruidverwijdering. Odd.Bot werkt samen met WUR en heeft financiële ondersteuning ontvangen vanuit verschillende bronnen, waaronder crowdfunding en privé-investeerders. Innovaties zoals deze kunnen de kosten voor de landbouwer verlagen en bijdragen aan de omslag naar een meer duurzame praktijk.
Korte metten maken met giftige bestrijdingsmiddelen
Ook drones en AI kunnen korte metten maken met giftige bestrijdingsmiddelen. Unmanned Valley maakt samen met partners gebruik van drones en slimme AI-algoritmen om zieke tulpen en hyacinten te herkennen. Boeren hoeven niet langer hun hele veld overmatig te besproeien met bestrijdingsmiddelen.
“We sturen een drone met met een camera het veld in, verzamelen data, laten AI vervolgens de data analyseren en kunnen dan precies vaststellen: deze plant is niet gezond, en deze wel”, vertelde community manager Dietmar Lander eerder aan IO. Het model is specifiek getraind om botrytis (een schimmel) bij tulpen en hyacinten te herkennen. De verwachting is dat – met enkele relatief kleine aanpassingen – ook andere ziektes op te sporen zijn bij andere gewassen. De testvelden waar de drones overheen vlogen – op een van de velden staan meer dan een miljoen hyacinten – bevinden zich in de Duin- en Bollenstreek.
Uitdagingen voor de toekomst
De Nederlandse regering heeft het doel gesteld om in 2030 15% van het totale landbouwareaal biologisch te hebben. Om dit te bereiken, is een jaarlijkse toename van 26.000 hectare vereist. Dit doel lijkt momenteel onhaalbaar gezien de huidige groeisnelheid en de diverse uitdagingen waar de sector voor staat, aldus weekblad Nieuwe Oogst.
De hoge uitstapkosten voor boeren die overstappen naar biologische productie zijn een andere hindernis. Zo verdween in 2023 meer dan 5.300 hectare aan gecertificeerde biologische landbouwgrond door stopzetting of herbestemming van de landbouwgrond. Dit verlies aan biologische landbouwareaal was nog niet eerder zo groot. Het benadrukt de noodzaak voor meer ondersteuning en stimulansen vanuit de overheid en financiële instellingen.
