Zeven miljoen huizen en een miljoen gebouwen moeten tegen 2050 losgekoppeld zijn van aardgas, zo is afgesproken in het klimaatakkoord. Over iets meer dan 10 jaar, in 2030 moeten de eerste 1,5 miljoen woningen van het gas af zijn. Na die tien jaar moet het aanzienlijk sneller om de doelstellingen te halen. Maar hoe krijg je Nederland gasvrij?
In het Evoluon in Eindhoven kwamen afgelopen week ruim 450 experts op dit gebied bij elkaar om ideeën uit te wisselen en ervaringen te delen op het jaarlijkse Nationale Warmte Congres. Ze delen do’s en dont’s van ruim zestig voorbeelden uit de praktijk. Uit alle windstreken van het land komen bestuurders, woningbouwcorporaties, netbeheerders en allerlei ander volk dat maar iets van doen heeft met de warmtetransitie.
Rik Thijs, wethouder Klimaat en Energie in Eindhoven, vertelt wat Eindhoven doet om de klimaatdoelstellingen te halen. Hiervan is het duurzaamheidspact dat de gemeente begin vorig jaar afsloot met de woningcorporaties in de stad een van de acties. Hierin proberen de corporaties en gemeente verduurzaming als één bedrijf aan te pakken. “Dit is een ingewikkeld traject, je moet planningen compleet omgooien. Als je kijkt naar een wijk als Woensel, met veel sociale huur, kun je daar niet als overheid aankloppen om te vertellen dat ze van alles moeten. Zonnepanelen, isolatie, een warmtepomp. Als klap op de vuurpijl komen we ze ook nog vertellen dat de gaskraan dicht gaat. Dat levert geheel terecht onvrede op. Zo doen we het dus niet”, legt de wethouder uit. Het is geen technische transitie die veel geld kost, maar meer een sociale transitie volgens Thijs.
Lees hier meer over het duurzaamheidspact van de gemeente Eindhoven.
Bewoners niet met hoge kosten opzadelen
“Daarvoor heb je draagvlak nodig en dat krijg je niet door dingen van bovenaf op te leggen”, aldus Thijs. In de wijk Het Ven in Eindhoven is de verduurzaming weliswaar van bovenaf opgelegd door de overheid (Het moet in 2030 de eerste gasloze wijk van Eindhoven zijn). Maar het is niet zoals Thijs zegt ‘door de strot van bewoners’ geduwd. “Wijkbewoners hebben inspraak via klankbordgroepen en als gemeente spelen we open kaart. De eerste bewoners uit de wijk zijn niet alleen van het gas af, maar er is ook iets gedaan aan tochtige huizen en de gehorigheid. De huur is weliswaar iets omhoog gegaan. Maar omdat de huizen ook worden geïsoleerd, daalt de energierekening meer dan de huurprijs stijgt.”
In Amsterdam trekt het stadsbestuur 11 miljoen euro uit voor een warmtenet in Middenmeer Noord. Met dit net kunnen zo’n 4 tot 5 duizend woningen van het gas af. De warmte komt van een datacenter op het Science Park. “Het duurt nog even voor dit netwerk er ligt”, vertelt Wim Voogd van adviesbureau Over Morgen en via de gemeente Amsterdam betrokken bij dit project. “We gebruiken deze tijd om samen met de wijkbewoners uit te zoeken hoe we energie in lokaal beheer kunnen regelen. Het zijn hun huizen dus je wilt in goed overleg rekening houden met alle belangen. Dit is een leerproject, er moeten nog heel wat huizen in Amsterdam van het gas af. De kennis die we hier opdoen gaan we daarvoor gebruiken. Tegelijkertijd willen we er wel voor zorgen dat bewoners straks niet met een torenhoge energierekening zitten opgezadeld.”
Samenwerken in Regionale Energie Strategie
Nu Nederland van het gas af moet, zal ook het elektriciteitsgebruik stijgen. Veel van deze energie wordt (nog) niet duurzaam opgewekt. Volgens schattingen kost het zo’n 200 miljard euro om Nederland van het gas af te krijgen en zal de energievraag in 2050 met zo’n 50 procent toenemen. De warmtetransitie staat dus niet los van de energietransitie. In het klimaatakkoord komt die overlapping terug in de Regionale Energie Strategie. Hierin is Nederland verdeeld over 30 regio’s waarin overheid, netwerkbeheerders, energiemaatschappijen, bedrijven en burgers samenwerken om bijvoorbeeld groene stroom voor de wijk op te wekken.
In Eindhoven wordt volgens Thijs van alles uitgeprobeerd om de stad te verduurzamen: “We willen voorop lopen als het gaat om de overgang naar duurzame energie. Maar dat kun je als gemeente nooit alleen. Daarom zijn de partnerschappen tussen de Technische Universiteit, Fontys en het Summa College zo belangrijk. Ook zijn er hier talrijke innovatieve bedrijven die bezig zijn met de oplossingen van morgen. Je ziet steeds meer inwoners die bezig zijn met verduurzamen, het besef dat dit noodzakelijk is, wordt steeds groter. 2050 klinkt misschien ver weg. Maar we zijn er nog lang niet, we moeten nog uitvinden wat wel en niet werkt. Want één oplossing voor alle problemen is er simpelweg niet, daarom moeten we nu aan de slag.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
