Eindhoven wil een smart society worden. Maar hoe gaat dat? Wat gebeurt er al? En van welke voorbeelden kunnen we iets leren? De DATAstudio onderzoekt de transitie die de stad moet doormaken om daadwerkelijk zo’n smart society te worden. Met elke week een nieuwe bijdrage op E52. Deze week een blik op het platform 040GoedBezig. Lees hier alle afleveringen in deze serie.
Waar de slimme stad vooral een scenario was waarin bedrijven zich goed konden vinden, staat in de slimme samenleving de burger centraal. Technologie helpt hierin bij de verbinding tussen burgers onderling, bij de verbinding tussen burgers en hun stad en bij de verbinding tussen burgers en overheid. In een slimme samenleving draait het niet om de private winst van de markt, maar om publieke waarden: het gemeenschappelijke goed.
Digitale platforms vormen hiervoor in principe een grote belofte. Ze kunnen dienen voor het bijeenbrengen van vraag en aanbod op allerlei mogelijke gebieden, van autoritjes tot babyoppas, van vrijwlligerswerk tot de tijdelijke (ver)huur van werkruimte of slaapkamers, van kennis over eetbare paddestoelen tot het invullen van belastingformulieren. Ze kunnen werken als uitwisselpunt van data en informatie tussen organisaties, overheden, groepen mensen, losse gebruikers, machines en sensoren.
Digitale platforms zijn handig voor de communicatie, voor het organiseren en volgen van projecten. Met platforms kan in principe de slimheid van mensen gecombineerd worden met de slimheid van computers.
Maar platforms kunnen ook schadelijke effecten hebben. De ongebreidelde datahandel van Facebook is berucht (waardoor privacy een belegen idee lijkt te worden), net als bijvoorbeeld de precaire rechtensituatie van chauffeurs die voor Uber rijden. Als het gaat om het bevorderen van een slimme samenleving is het dus zaak goed na te denken over de ontwerpprincipes, inrichting, techniek, beheerstructuur van platforms.
Voor wie meer wil lezen over de rol, risico’s en kansen van platforms in de samenleving zijn op de site van DATAstudio Eindhoven enkele achtergrondartikelen en andere teksten te vinden.
In deze reeks platformportretten kijken we naar digitale platforms die in Eindhoven actief zijn en proberen we te zien of en hoe ze bijdragen aan een slimme samenleving. Wat is bedoeling van het platform? Wie ontwikkelt het en wie gebruikt het? Ondersteunt het platform de verbinding tussen burgers, stad en overheid? Stimuleert het publieke waarden? En hoe goed is het toegankelijk: qua techniek, qua inhoud en qua ontwerp?
In deze aflevering nemen we 040GoedBezig onder de loep, de Eindhovense variant van het landelijke platform Nudge.
Wat doet het ?
Nudge is een landelijk digitaal platform dat gedragsverandering wil realiseren bij individuen en organisaties op het gebied van klimaat, energie, milieu en sociale duurzaamheid. Nudge betrekt haar gebruikers bij elkaars projecten en campagnes, en ontwikkelt ook zelf projecten. Ze biedt het kanaal, netwerk en daarmee de kennis om individuen en organisaties te helpen hun projecten op te zetten of verder te brengen.
De gemeente Eindhoven wilde initiatieven rondom de circulaire economie stimuleren en dacht daarvoor aan het oprichten van een digitaal platform. Maar dat is geen eenvoudige opgave als gemeente. Het moest geen centraal gestuurde website worden, maar een zelf-organiserend netwerk van plaatselijke initiatieven. Maar waarom zouden mensen lid worden van een netwerk waar nog niemand anders lid van is? Hoe begin je zoiets?
De initiatiefnemers ontdekten het bestaan van Nudge en zagen dat het eigenlijk alle features al had waar ze zelf al aan hadden gedacht. Nudge was een echte gemeenschap die op eigen kracht groeide, niet door sturing van bovenaf. Daar kwam nog bij dat er al ruim honderd nudgers in Eindhoven actief waren. Er was al een actieve basis, waar het initiatief op mee kon liften.
De gemeente besloot in samenwerking met Nudge en een aantal Eindhovense partijen een lokale ‘kloon’ van het platform in het leven te roepen. Dit werd in mei 2016 gelanceerd onder de titel 040GoedBezig. Sindsdien zijn nudgers in Eindhoven dus lid van 040GoedBezig. Eindhoven was de eerste gemeente die haar lokale Nudge realiseerde, maar er zitten de nodige andere gemeenten in de pijplijn.
De groei zit er goed in. Inmiddels zijn er 807 aangemelde leden in Eindhoven die met elkaar in 140 projecten en subprojecten betrokken zijn, variërend van mensen helpen aan een wormenbak op hun balkon voor de compostering van GFT afval, tot kennis over en hulp bij het installeren van zonnepanelen, maar ook campagnes om mensen minder vlees te laten eten.
Op de landelijke Nudge kaart zie je dat Eindhoven –inmiddels– een relatief grote dichtheid nudgers heeft. Het grootste project dat er op wordt ontwikkeld is het Congrestival – een langjarig traject rondom een combinatie van een festival en een congres: zelf weer het voertuig voor de ontwikkeling van een duurzaamheidsagenda mèt werkplan voor de stad Eindhoven.
Wie ontwikkelt het met welke bedoelingen?
Nudge is een sociale onderneming, een bedrijf met een ideëel doel dus. Het is gecertificeerd als B-Corp Dat wil zeggen: de structuur is die van een onderneming en het streven is dus ook om winst te maken, maar daarbij beantwoordt Nudge op eigen initiatief aan strenge eisen op het gebied van sociale en milieu-beschermende bedrijfsvoering.
040GoedBezig wordt beheerd vanuit de gemeente door projectleider Kim Sleegers, geheel volgens dezelfde principes. De activiteit op het platform komt vooral van de leden. De inspanning van de gemeente zit vooral in het mensen te bewegen om lid te worden. Ook helpt ze mee de offline bijeenkomsten te organiseren waar veel van de activiteiten van de leden natuurlijk in feite op neer komen.
Hoe ondersteunt het een slimme samenleving?
040GoedBezig doet precies die dingen waar de slimme samenleving om draait: het verbindt burgers onderling, met hun stad en met de stedelijke overheid. De initiatieven en activiteiten van de burgers zelf staan daarbij centraal, en het geheel dient op een transparante manier het publieke belang.
In feite fungeert 040GoedBezig als een verzamelpunt voor andere, kleinere platforms rondom specifieke initiatieven. Het geeft soms hyperlokale projecten en projectjes toegang tot gelijkgestemde netwerken in de hele stad. Het sterkte punt is dat 040GoedBezig daarbij niet concurreert met die kleine projecten, maar ze juist versterkt en meer reikwijdte geeft. Het is ook nadrukkelijk niet bedoeld als advertentieplatform waarop leden met elkaar concurreren.
De gemeente lijkt in dit project typisch de rol te kunnen spelen die ze in een participatieve stad zou willen nemen: niet die van organisator en leverancier van diensten, maar die van facilitator en bewaker van randvoorwaarden.
Qua ontwerp zit een en ander helder in elkaar: verschillende mogelijke gradaties van participatie worden naast elkaar aangeboden, zonder dat het onoverzichtelijk wordt. Ook spreekt uit het aanbod dat alle soorten participaties hun eigen waardevolle bijdrage kunnen leveren. Het ontwerp zelf wordt weer onder een Creative Commons licentie aangeboden, waardoor ook weer andere partijen er op kunnen voortbouwen.
Qua technologie is deze manier van werken erg slim. 040GoedBezig is een kloon van Nudge. De kosten van de technische ontwikkeling worden gedragen op het landelijk niveau van Nudge, waar Eindhoven voor een relatief geringe bijdrage van kan mee profiteren.
Een account aanmaken kan met email en hoeft niet met privacy-negerende diensten als Facebook of Google (al kan dat wel…).
Al met al kunnen we zonder meer zeggen: goed bezig.
Nuttige links:
