Met de wetenschap van straks terugkijken naar nu

In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Mary Fiers, Carlo van de Weijer, Lucien Engelen, Tessie Hartjes en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. De zes columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Deze zondag is Mary Fiers aan de beurt, over ervaren gezondheid. Hier alle eerdere afleveringen.

Onlangs hoorde ik iemand op de radio de vraag stellen “wat wordt het nieuwe roken?” Een intrigerende vraag. Roken is immers in een relatief korte tijd van volstrekt normaal verworden tot iets dat op steeds minder locaties is toegestaan. Van statussymbool naar vergif. Je kunt het je bijna niet meer voorstellen, maar in de jaren ’70 en ’80 was roken volop onderdeel van het openbare leven. Bij verjaardagsfeestjes stonden de sigaretten in een glaasje op tafel. Leraren stonden rokend voor de klas. Hoe anders is het nu: de tabaksindustrie wordt door Bénédicte Ficq voor de rechter gedaagd voor moord. Wie had dat destijds gedacht?

Glazen bol
Een boeiende vraag dus: “wat wordt het nieuwe roken?”. Er zijn vast gewoontes die we over, pak ‘m beet 20 jaar, volstrekt belachelijk vinden. Dingen waarvan we ons dan niet meer kunnen voorstellen dat we dat ooit normaal vonden. Het is uiteraard lastig om de toekomst te voorspellen, maar het lijkt me dat gewoontes die gezondheid van mensen raken per definitie een grote kans maken.

Ervaren gezondheid

Gezondheid is sowieso wel een dingetje in ons mooie Brabant. Afgelopen week publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) cijfers over de ‘ervaren gezondheid’. Hieruit blijkt dat onze regio slecht scoort. We voelen ons dus relatief ongezonder dan mensen in veel andere delen van Nederland. Het CBS heeft (vooralsnog) geen verklaring voor deze verschillen.

In algemene zin durf ik de stelling wel aan dat hoe ongezonder mensen zich voelen, hoe eerder er bewustzijn ontstaat over ongezond gedrag. Wie weet begint ‘het nieuwe roken’ dus wel in deze regio.

Zorgen over luchtkwaliteit
Als je goed oplet zie je langzaam een kentering in de publieke opinie over het belang van een goede luchtkwaliteit. Deels te verklaren omdat er meetstations worden ingericht, die volop gegevens verzamelen. Ook in Eindhoven. U heeft ze vast wel zien staan. Vaak langs wegen. Bewustzijn begint immers vaak met bekend maken van feiten.

Steeds vaker lees je artikelen in de media over de slechte luchtkwaliteit en de gevolgen hiervan. Het longfonds is recent een website begonnen om de slechte luchtkwaliteit onder onze aandacht te brengen. Langzaam maar zeker dringen de feiten over slechte luchtkwaliteit door in ons normale leven. Zo ging het ook met feiten over nicotine. Het heeft echter bij roken nog jaren geduurd voordat feiten vertaald werden in beleid en voordat de feiten ons gedrag hebben veranderd. De vraag is of we dit proces van bewustwording naar actie, zeker in deze slimme regio, sneller kunnen doorlopen?

Actie?
Kansen genoeg zou je zeggen. Laat ik er drie noemen: houtkachels, vliegen en autoverkeer. Voorzichtig zie je de eerste maatregelen komen rondom het autoverkeer. De milieuzone in de binnenstad bijvoorbeeld: vervuilende auto’s mogen er niet meer rijden. Deze maatregelen gaan (nog) wel gepaard met veel maatschappelijke weerstand. Ook hier een parallel met roken destijds. De anti-rook-maatregelen van de overheid werden destijds ook niet juichend ontvangen. Ik ben benieuwd hoe we over 20 jaar terugkijken op de hevige discussies over het beperken van het autoverkeer op sommige plekken in Eindhoven?

Tot slot een oproep aan iedereen in deze slimme regio om de aanwezige kennis over luchtkwaliteit te vertalen in concreet beleid én gedrag. Zodat we over, pak ‘m beet, 20 jaar, tevreden kunnen terugkijken op de keuzes die nu gemaakt worden.