In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Mary Fiers, Carlo van de Weijer, Lucien Engelen, Tessie Hartjes en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. De zes columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Deze zondag is Tessie Hartjes aan de beurt. Hier alle eerdere afleveringen.
De laatste jaren kon je je Facebook- of LinkedIn-feed niet openen zonder een paar artikelen over start-ups te hebben gezien. Eerlijk gezegd ben ik het soms ook beu om te zien hoe veel starters er bezig zijn met weer een nieuwe veel te dure sapmachine of pakweg AI voor X start-up. Sommigen voorspellen zelfs al het einde van het start-uptijdperk, waarbij ze benadrukken dat nieuwe innovaties, anders dan 10 jaar geleden, afhankelijk zijn van grote investeringen en enorme datasets.
Maar dat pessimisme deel ik niet. En ook al is het moeilijker om het nieuwe Google of Facebook te worden, start-ups hebben ongelofelijk veel kracht om de wereld ten goede te veranderen. Miljarden mensen wachten nog steeds op allerlei ontwikkelingen. Om er maar een paar te noemen: privacyrampen, maatschappelijke uitdagingen, klimaatverandering, politieke spanningen en ongelijkheid.
Dus hoe kunnen start-ups echt het verschil maken, als hun kansen zo klein zijn? Het komt allemaal neer op de manier waarop veranderingen in de samenleving plaatsvinden. Het klopt dat verandering in de wereld van grote bedrijven, overheden en instellingen moeilijk is. Er is een enorm aantal stakeholders die zeggenschap hebben over de richting van een industrie, een technologie of zelfs een land. Hoewel mensen in leidinggevende posities binnen deze bedrijven ongelofelijk gemotiveerd en bekwaam zijn, is het erg moeilijk om iets voor elkaar te krijgen in een groot bedrijf. Eigenlijk kan geen enkele kapitein – om de metafoor van de tanker nog maar eens te gebruiken – de koers van een groot bedrijf echt kan veranderen in tijden dat het goed gaat. Integendeel: een van de weinige manieren om de koers van een bedrijf wel te veranderen is als er een acute bedreiging voor het voortbestaan is gesignaleerd.
Grote bedrijven zijn bang als de hel dat een kleine startup met iets slimmers, aantrekkelijkers of nuttigers dan hun eigen producten zal komen. Er zijn maar een paar ondernemers met een goed idee nodig om een hele industrie op de knieën te krijgen.
Start-ups hebben niet de taak om een oude industrie overeind te houden, ze hebben nog geen sterke banden met overheden of investeerders. Ze hebben geen klantenbestand dat gaat klagen als het bedrijf van koers verandert of een productlijn staakt. Beslissingen nemen is dus een stuk gemakkelijker omdat er minder belanghebbenden zijn. Start-ups worden vaak geleid door een kleine groep mensen die zeer dicht bij hun waarden en doel blijven. Natuurlijk worden niet alle start-ups geleid door mensen die echt geïnteresseerd zijn in het verbeteren van de wereld, maar dat maakt niet uit, want er zijn er duizenden die dat wel doen. Ze voegen op een heldere en ongecompliceerde manier waarde toe aan de maatschappij. Ze kunnen met een schone lei beginnen, fris en met een vleugje idealisme. Ze kunnen nieuwe culturen opbouwen die deze waarden uitdragen, producten bouwen die voldoen aan hoge maatschappelijke en milieunormen en een nieuwe generatie jonge leiders aantrekken die verandering kunnen bevorderen.
En ook al redt jouw start-up het niet, je ideeën zullen dat waarschijnlijk wel doen omdat je hebt laten zien dat er vraag is naar iets anders. De vraag naar een eerlijk en schoon product met social impact dat uiteindelijk ook voor de grote bedrijven van belang zal zijn. Ook dan ben je erin geslaagd het bedrijfsleven ten goede te veranderen.
Juist daarom ben ik alle ondernemers, ingenieurs, marketeers, studenten, onderzoekers en media die zich hebben ingespannen om hun dromen na te streven en ervoor te zorgen dat de wereld zich in de juiste richting ontwikkelt, zo dankbaar.
