Het wordt vaak genoemd als een algemene trend: we verschuiven langzaam maar zeker van bezit naar gebruik. Wie bezit er nog CD’s als je alle muziek samen met anderen kunt gebruiken via Spotify? En zo wordt het ook voorgespiegeld bij mobiliteit: waarom een auto bezitten als die 95% van de tijd ongebruikt stil staat? Autodelen wordt de nieuwe norm, zo luidt ook de visie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Via een app kan je je auto bestellen wanneer je hem nodig hebt en die komt misschien zelfs autonoom voorrijden.
Toch zit er een groot principieel verschil tussen het Spotify-voorbeeld en deelauto’s: door Spotify is de toegang tot je muziek enorm verbeterd. Als je vroeger een bepaald nummer wilde horen, moest je eerst door je stapel CD’s gaan zoeken die altijd perfect op alfabetische volgorde stonden. Not. En dan hopen dat de goede CD in het hoesje zat. Vervolgens de CD in de speler laden, het nummer vinden en je daar was je lied. Met Spotify hoor je je gewenste nummer binnen een paar seconden.
Bij deelauto’s dreigt juist het tegenovergestelde. Ten opzichte van een auto voor de deur is het lastig om een net zo snelle toegang te kunnen garanderen met een deelauto. Ook als ze zelf voor kunnen rijden, zou je om zeker te zijn dat iedereen binnen een paar minuten een (volgeladen en schone!) auto tot zijn of haar beschikking heeft, misschien wel meer auto’s nodig hebben dan nu het geval is, in plaats van het gedroomde minder. Daarnaast blijkt het ook lastig om een deelautoconcept goedkoper aan te bieden dan de steeds goedkoper wordende auto (denk aan private lease voor 150 Euro per maand). Dat loont alleen bij zeer incidentele autogebruikers, of bewoners van gegentrificeerde stadscentra met extreme parkeertarieven. En delen kan ook toegang geven tot een auto voor mensen die voorheen het OV of de fiets gebruikten. Kijk naar Uber die in Amerikaanse steden tot 30% meer verkeer veroorzaakt vanwege die verschuiving.
Maar desondanks zie je steeds meer deelconcepten opkomen in de mobiliteit. Bijvoorbeeld de deelsteps die overal ter wereld in een ongelofelijk snel tempo het straatbeeld verrijken. Uit de eerste ervaringen met die systemen blijkt echter dat de menselijke aard niet zo zuinig omgaat met spullen die niet aan hem of haar toebehoren: de gemiddelde levensduur van de eerste generatie elektrische deelsteps bleek rond de 30 dagen te liggen, en ook nu leven de steps nauwelijks langer dan 3 maanden. Daarmee is de totale CO2-emissie per kilometer van zo’n step meer dan die van een elektrische auto. En dat terwijl deze mobiliteit veelal in de plaats komt van lopen, fietsen of het OV.
“De menselijke aard gaat niet zo zuinig om met spullen die niet aan hem of haar toebehoren: de gemiddelde levensduur van de eerste generatie elektrische deelsteps bleek rond de 30 dagen te liggen, en ook nu leven de steps nauwelijks langer dan 3 maanden.”
Een opvallende trend is dat, mede daardoor, mensen overgaan tot het aanschaffen van zo’n elektrische step in plaats van dat ze een snel versleten step huren. Een verschuiving van gebruik naar bezit. En ik denk dat die beweging van gebruik naar bezit in het grotere geheel belangrijker is dan de verschuiving van bezit naar gebruik die momenteel zo bejubeld wordt. Toen het hebben van een auto nog niet voor iedereen betaalbaar was gingen we nog allemaal met het gedeelde openbaar vervoer. Zoals we belden vanuit gedeelde telefooncellen omdat individuele telefoons te duur waren. Een paar eeuw geleden deelden meerdere huizen een WC en badkamer. Nu hebben we het allemaal voor onszelf.
Toch geloof ik wel in deelconcepten voor mobiliteit. Maar dan niet om geld te besparen, maar om beter mobiel te zijn. Af en toe een Porsche kunnen rijden, of een stationwagen gebruiken wanneer dat een keer beter uitkomt. En ook voor professioneel gebruik is delen ook vaak de slimmere én comfortabelere optie. Zie wat Amber Mobility doet voor zakelijk deelgebruik. Maar zij zorgen wel heel slim voor een gegarandeerde toegang tot een voertuig, want net als bij Spotify mag het servicelevel er in elk geval niet op achteruit gaan bij een deelconcept.
En dat je auto dan 95% van de tijd stilstaat? Daar zitten de meeste mensen echt niet mee. Net zoals je het ook niet zo’n probleem vindt dat je je elektrische tandenborstel maar een paar tienden van een procent van de tijd gebruikt wordt en de rest van de dag ongebruikt op de volgende poetsbeurt wacht. Die deel je niet eens met je partner. En nee, een elektrische tandenborstel is niet goedkoper per tijdsbestek dat je hem gebruikt dan je auto.
PS voor iedereen die geïnteresseerd is in alle moderne mobiliteitsdiensten: kom zondagmiddag 2 juni naar de automotive campus in Helmond naar het Mobifest, alle interessante nieuwe mobiliteitsontwikkelingen op de publieksdag, voorafgaand aan het ITS Europe congres dat komende week wordt georganiseerd in Eindhoven en Helmond.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Mary Fiers, Carlo van de Weijer, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Hier alle eerdere afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
