Morgen beter: Laten we het eten van dieren achter ons laten

Vorige maand kwam er een nieuwe film uit, vol beroemdheden en atleten van wereldklasse. De boodschap van de film: een plantaardig dieet bevordert de gezondheid (en mannelijkheid) en maakt het mogelijk om op een hoger niveau te presteren. Daarnaast blijkt uit recente ontwikkelingen op het gebied van plantaardige vleesvervangers en in het laboratorium gekweekt vlees dat we nu in staat zijn om te genieten van de smaak van vlees zonder het inefficiënte kweken en slachten van dieren. Dus waarom investeren we niet in vleesvervangers op dezelfde manier als we investeren in fossiele brandstoffen? Ik denk dat wij de generatie kunnen zijn die niet alleen de verbranding van fossiele brandstoffen achter zich laat, maar ook het eten van dieren.

Op 16 september ging een film in première die tien jaar geleden ondenkbaar was geweest. De film heet treffend The Game Changers. Hierin vertellen uber-alfa mannetjes zoals Arnold Schwarzenegger, navy seals, UFC-vechters, strongmen en olympische atleten ons dat we voorgelogen zijn over vlees op dezelfde manier als dat we ooit voorgelogen zijn over roken. Ze beweren dat je niet alleen competitief kunt presteren met een plantaardig dieet, maar dat het je ook sterker, energieker en mannelijker maakt (inderdaad, in de film worden de stijfheid en duur van erecties gemeten). Bovendien herstel je sneller van blessures en neemt de kans op kanker en beroertes af. De bekroonde producenten, regisseurs en redacteuren hebben er een coole film van gemaakt. En de wetenschappelijkheid is zo sterk (en inclusief expliciete verwijzingen) dat tal van onderwijsinstellingen studenten studiepunten toekennen voor het kijken van de film. Het is misschien wel de best beoordeelde documentaire ooit, en het heeft me doen besluiten om van 95% naar 100% veganistisch over te stappen. Je kunt de documentaire voor $4,99 bekijken op Vimeo. En nee, ik word niet betaald voor deze aanbeveling.

Waarom begin ik hier over?

Nu kent u mij waarschijnlijk als wetenschappelijk expert op het gebied van elektrische voertuigen en energiesystemen. Ik ben bij lange na geen arts of diëtist en ik heb slechts beperkte interesse in gezond eten. Waarom breng ik dit dan ter sprake? Voor mij zijn de redenen om zonne-, wind- en elektrische voertuigen te promoten opvallend vergelijkbaar met de redenen om een plantaardig dieet te promoten: Ik wil deze wereld mooier maken. Voornamelijk voor mensen. Maar ook voor dieren.

Zonne-, wind- en elektrische voertuigen zorgen ervoor dat we bepaalde onderdelen van onze beschaving kunnen behouden, terwijl we tegelijkertijd de milieubelasting beperken die hier een einde aan dreigt te maken. Een plantaardig dieet doet hetzelfde en heeft waarschijnlijk een nog grotere positieve impact op de planeet. Het omzetten van planten naar vlees is zeer inefficiënt. We hebben consequent driekwart van onze landbouwgrond nodig voor vee dat minder dan een vijfde van onze calorieën levert. En volgens de film kunnen we maar liefst een gebied ter grootte van Afrika vrijmaken. Dat is belangrijk omdat onze omzetting van bos in akkerland een belangrijke bijdrage levert aan klimaatverandering en de oorzaak is van de zesde massa-extinctie waar we nu middenin zitten. Bovendien wordt er volgens de film voor elke steak in totaal één miljoen liter water gebruikt. Ook de uitputting van grondwater is een urgent probleem. Als je het zo bekijkt, dan zetten boeren die vlees produceren geen voedsel op tafel, maar ontnemen ze het juist. Tenminste, als je ze vergelijkt met boeren die gewassen kweken die ons mensen direct voeden.

Een van de ergste misdaden

Afgezien van dit ecologische probleem hebben we een ethisch probleem. Veel mensen roemen het boek “Sapiens, Een kleine geschiedenis van de mensheid” van Yuval Noah Harari om zijn helderheid. Over dit onderwerp schrijft hij: “Industriële landbouw is een van de ergste misdaden in de geschiedenis: het lot van de industriële veeteelt is een van de meest urgente ethische kwesties van onze tijd. Tientallen miljarden bewuste wezens, elk met complexe belevingen en emoties, leven en sterven aan de lopende band.” Paul McCartney zei ooit dat als slachthuizen van glas zouden zijn gemaakt, iedereen vegetariër zou zijn. Hij lijkt gelijk te hebben, aangezien radicale “Ag-gag”-wetten in de VS er alles aan doen om te voorkomen dat klokkenluiders filmopnames maken van wat er in slachthuizen gebeurt. Er zijn dus maar weinig video’s, en wij staan ver van de kwestie af: “Wir haben es nicht gewust.” Is dat echt de erfenis die we onze kinderen willen nalaten?

De Britse premier Boris Johnson maakte onlangs een grapje over het feit dat iedereen uit de buurt wil blijven van “terrifying limbless chickens”. Maar deze week deed een tweet van the Economist me beseffen dat we daar al op weg naartoe zijn. We hebben gemuteerde kippen gecreëerd die in een paar weken tijd uitgroeien tot enorme brokken vlees. En wist u dat in sommige stallen de kippensnavels worden afgesneden, omdat de kippen elkaar anders uit onrust verwonden? Kant u zich voorstellen dat u uw hele ellendige, korte leven in een kleine gevangeniscel doorbrengt met uw tanden verwijderd, zodat u de andere mensen die daarbinnen in paniek zijn niet kunt bijten? Is dat normaal?

Bovendien hebben we een koe gefokt die uiers heeft die bijna de grond raken, die we dwingen zwanger te worden en de hele tijd te bevallen. Zo kunnen we elk van haar kalveren wegnemen en de melk drinken die zij voor hen heeft geproduceerd. Dat is toch wel een beetje vreemd als je er zo over nadenkt? En laten we niet vergeten dat we allemaal walgen als we YouTube-filmpjes zien van honden die worden gemarteld en voor vlees worden geslacht. Maar we eten graag gemartelde en geslachte varkens. Wist u dat varkens net zo intelligent, speels en sociaal zijn als onze honden? Mijn vrouw en ik zouden ontzettend graag een varken adopteren. Net als Greta Thunberg zijn wij dol op Esther the Wonderpig. Maar moderne varkens eten héél veel en omdat het sociale dieren zijn, zou je eigenlijk meerdere moeten hebben. Dus zullen we het moeten doen met een aantal kippen en een paar kleine schapen die het gras kort houden en onze tuin wat levendiger maken. En nee, we gaan ze niet opeten. En ja, de eieren en de wol gebruiken we.

Het goede van vlees

Nu zullen sommige mensen zeggen: maar we zijn gemáákt om vlees te eten! Het is onderdeel van onze evolutie! We hebben het gewoon nodig! Ik verwijs ze graag naar de film of naar de wetenschap: het is simpelweg niet waar. Wij zijn typische omnivoren die veel meer aangepast zijn aan het eten van planten dan aan het eten van vlees. Daarnaast zitten alle goede stoffen die we uit vlees halen ook al in de planten die we de dieren voeren. Inderdaad, alles. Alle essentiële aminozuren die wij niet zelf kunnen aanmaken zijn afkomstig van planten. Zelfs de vitamine B12 die veganisten moeten supplementeren wordt niet door dieren gemaakt, maar door bacteriën in de bodem. Wij krijgen niet genoeg B12 meer binnen door de bodemaantasting en omdat groenten tegenwoordig te grondig gereinigd worden. Bovendien krijgen veel dieren in de bio-industrie een B12-supplement en dat supplement wordt dan weer overgedragen aan vleeseters.

Desalniettemin is het waar dat de mens zo’n 2,6 miljoen jaar geleden is begonnen met het eten van vlees. Het is nooit onze belangrijkste voedselbron geworden. Maar omdat we door klimaatverandering uit de jungle zijn verdreven en omdat plantaardig voedsel schaarser was op de savanne, hebben we geleerd om ons dieet aan te vullen met vlees dat katachtige roofdieren achterlieten voor aaseters zoals wij. Mogelijk heeft dit ons zelfs geholpen om grotere hersenen te ontwikkelen. Ontstekingen en chronische ziekten die nu in verband staan met vlees waren toen geen probleem, omdat onze voorouders zelden ouder werden dan 40 jaar. Net als van suiker hebben wij geleerd om van vlees te houden vanwege de hoge energiedichtheid. Maar tegenwoordig is onze situatie heel anders. We kunnen nu makkelijk voldoende calorieën binnen krijgen en zijn in staat om planten voor te bewerken.

Ik stel voor om hetzelfde te doen met vlees als met energie. Namelijk, alternatieven vinden en gebruiken die ons datgene geven waar we van genieten, maar met veel minder nadelen. Ik geloof niet dat het een moreel dilemma is. We houden van vlees, maar niet van het doden van dieren. Als we dus voedsel ontwikkelen dat net zo goed smaakt als vlees, maar niet gepaard gaat met het doden van dieren, zou bijna iedereen zich daar volgens mij goed bij voelen. Laten we eerlijk zijn: de verheerlijking van vlees is al lang verleden tijd. Diep van binnen weten de meeste consumenten dat de bio-industrie afschuwelijk is. En er zijn genoeg alternatieven. Afgezien van het feit dat het verlangen naar vlees minder wordt als je minder vlees eet en marketing negeert, worden de plantaardige vervangers elk jaar beter. In Nederland hebben we de “Vegetarische Slager” die is overgenomen door Unilever, Burger King is begonnen met de verkoop van de Impossible Burger in de VS, terwijl McDonalds in Canada de Beyond Meat hamburger uittest. En als je van mening bent dat plantaardige producten altijd anders zullen zijn dan de echte, dan is het misschien goed om te weten dat Mark Postma nog steeds werkt aan in het laboratorium gekweekte hamburgers en dat de prijs van deze hamburgers al gedaald is van €200.000 naar €9. Hij verwacht dat deze over 5 tot 10 jaar goedkoper zullen zijn dan gewone hamburgers en heeft zijn zinnen ook al gezet op gekweekte spareribs.

Beyond Meat

Maar in vergelijking met vlees is het nog steeds een piepkleine industrie met piepkleine budgetten. Ik denk dat het grootste bedrijf misschien wel “Beyond Meat” is met een omzet van 200 miljoen dollar. Dat is een vleesmarktaandeel van 0,015%. In gesprek met Mark Postma ontdekte ik dat overheidsinstellingen zijn werk niet zullen financieren omdat het niet in een reguliere categorie past. Wat als de EU (+VK) en de VS elk een miljard dollar investeren in O&O om de zaak sneller op gang te brengen? Wat als we €50 miljoen aan X Prizes invoeren voor biefstuk-, melk- en kaasvervangers? Wat als we een vlees- en melkbelasting invoeren op basis van de daadwerkelijke reële kosten?

Ik denk echt dat we de landbouw binnen tien jaar kunnen transformeren. Ik denk dat, als we eenmaal ons blikveld verruimen, het vervangen van vlees een stuk gemakkelijker zal zijn dan het vervangen van fossiele brandstoffen. En ik denk dat we daarmee zelfs nog meer van eten kunnen genieten: bon appétit!

Over deze column:

In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Floris Beemster, Bert Overlack, Mary Fiers, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins in een wekelijkse column te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Zodat morgen beter wordt. Hier lees je alle vorige afleveringen.