[MORGEN BETER] Een menswaardige digitale samenleving?

Morgen is beter.

In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Carlo van de Weijer, Daan Kersten en Lucien Engelen, probeert E52 uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. De vier columnisten zijn – naast hun ‘normale’ baanbrekende werk – verbonden aan SingularityU The Nederland, de organisatie die zich richt op het verspreiden van kennis over technologieën die oplossingen voor de problemen van onze tijd kunnen leveren. Deze zondag is Maarten Steinbuch aan de beurt.

Door Maarten Steinbuch

Juist afgelopen week zijn de universiteiten weer gestart met het nieuwe collegejaar. Traditiegetrouw openen de rectoren met een beschouwing. Uniek is dit jaar dat bij alle openingen het rapport ‘de digitale samenleving’ een belangrijke rol heeft. Het rapport is geschreven door de VSNU, de vereniging van samenwerkende universiteiten in Nederland. De ondertitel luidt: “Nederland en zijn universiteiten: internationale pioniers in mensgerichte informatietechnologie“.

De boodschap van het stuk is helemaal in lijn met het denken bij de Singularity University: de grote maatschappelijke problemen kunnen feitelijk worden opgelost door de enorme snelle ontwikkeling van technologie. Tegelijkertijd komen nieuwe vragen naar boven over de rol van de mens in de toekomst van de digitale samenleving. Het is deze laatste toevoeging waarvan de VSNU het unieke van het Nederlandse wetenschapsveld beschrijft: de mogelijkheid om over alle grenzen heen (alfa, beta, gamma) samen te werken en een leidende rol te nemen in deze unieke periode in de geschiedenis. Voordat ik hierop doorga, leg ik graag in mijn eigen woorden uit wat nu eigenlijk Singularity University is, waar het woord vandaan komt, en waarom ik erbij betrokken ben en wil zijn.

Het begrip Singulariteit is in de wiskunde een duiding als iets geen oplossing heeft, of als iets oneindig wordt: delen door het getal 0 bijvoorbeeld. Een ander voorbeeld is een gewenste baan van een robotarm die je wilt vertalen naar hoe elk gewricht moet staan, dat kan niet altijd eenduidig omdat er bijvoorbeeld meer oplossingen zijn (meestal gelijk oneindig veel dan). Bij de Singularity University wordt het begrip gebruikt om aan te geven dat de computer slimmer wordt dan de mens en dat de technologie zich zo heeft ontwikkeld dat alle technologieën vrijwel samenvloeien en oplossingen voor alle wereldproblemen geven.

Energie wordt gratis, er is genoeg voedsel, we kunnen heel oud en (dus) altijd gezond blijven, en iedereen heeft genoeg inkomen. Zover zijn we nog niet, maar de weg ernaar toe biedt vele uitdagingen, en ook diepere vragen, zoals: willen we wel oneindig oud kunnen worden, en waar blijft de ‘menselijkheid’. De Singularity University is opgericht als een denktank om dit proces te versterken, en te helpen te realiseren. Dat doen ze door workshops en seminars te organiseren, en startups te helpen stappen te maken.

 

Zonder ASML is er geen wet van Moore!

De snelle technische ontwikkelingen op weg naar de digitale samenleving worden mogelijk gemaakt door de wet van Moore: de verdubbeling van rekenkracht van computerchips elke twee jaar. Het bijzondere is dat we met ‘ons’ bedrijf ASML in het hart hiervan zitten: zonder ASML is er geen wet van Moore! Vanwege de hoog-technische gerichtheid van onze regio, is de eerste vestiging van Singularity University buiten de USA terechtgekomen in Eindhoven, met de naam SingularityU The Netherlands. We noemen het hier geen universiteit want dat is het niet.

Ik heb mezelf verbonden aan SingularityU The Netherlands omdat ik denk dat het belangrijk is dat iedereen, particulieren, bedrijven, overheden, instellingen, aan de slag gaat met die snelle ontwikkelingen. Nadenken over wat kan het voor ons betekenen, en hoe kunnen we bijdragen in deze transitie naar een betere wereld? Ook het stimuleren van jonge mensen met hun ambities voor startups, en het nadenken over de gevolgen voor onderwijs en hoe we onderzoek doen op de universiteit boeien me.

Kan een robot verliefd worden?

Vanuit mijn eigen onderzoeksgroep werken we onder meer aan robots, en met de twee startups Preceyes en Microsure combineren we de sterkte van onze regio, het ontwerpen, maken en regelen van ultra precieze systemen, met de toepassing in een sterk ontwikkelend veld: dat van de robotische chirurgie. Ik ben dan ook geweldig trots op het eerste succes hiervan.

Ook het autonoom rijden verdient alle aandacht bij ons. De thuiszorg is een belangrijk ander toepassingsveld van onze robotactiviteiten. Kinderen vragen mij weleens na een robotcollege: kan een robot verliefd worden? Tot nu toe antwoord ik altijd dat een mens wel verliefd kan worden op een robot en dat een robot wel net kan doen alsof, maar nooit zelf echt kan ‘voelen’. Maar weet ik dat wel zeker?

Hoe ontwikkelt zich de Kunstmatige Intelligentie nu daar vele honderden miljoenen dollars geïnvesteerd worden, en bijvoorbeeld autonome auto’s zelf gaan leren? En hoe gaat de bestuurder hiermee om? Allemaal vragen waar we meerdere disciplines bij nodig hebben, waarbij ook ethische vragen moeten worden gesteld. Het zijn boeiende tijden en we moeten onze verantwoordelijkheid en rol nemen! Op naar een menswaardige digitale samenleving!

Foto: PrecEyes