Technologie heeft voor mij iets magisch. Dat had het al toen mijn vader mij als klein meisje de kracht van motortechniek liet zien. Je hoeft niet technisch onderlegd te zijn om door de magie van technologie geraakt te worden. Zo was ik in vervoering toen ik voor het eerst een hologram zag, voelde ik mij vereerd toen ik voor het eerst de robot Pepper ontmoette en had ik een glimlach van oor tot oor toen ik voor het eerst een denkbeeldige achtbaan-beleving had met een VR-bril. Ik ben hierin niet de enige, zo blijkt. De magische kracht van technologie is breder bekend als de derde wet van science fiction-schrijver Arthur Clarke. Deze wet van de schrijver van ‘2001: A space Odyssey’ luidt: “Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic”.
Het concept magie
Magie trekt aan. Magie verkoopt. Zo wonnen Jan en Lola het TV-programma LEGO Masters niet omdat ze technisch beter konden bouwen dan de rest, maar omdat ze aan hun LEGO-bouwwerken de ‘Jan en Lola’-magie toevoegden, aldus de Brickmaster. De gelauwerde techcolumnist David Pogue stelt dat mensen op een hulpeloze manier aangetrokken worden door het concept magie, niet alleen wanneer we het hebben over LEGO of Harry Potter, maar zeker ook wanneer we het hebben over technologie. Pogue geeft daarbij Apple als sprekend voorbeeld van de verkoopbaarheid van technologie-magie.
“Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic” – Arthur Clarke
Toch ziet niet iedereen technologie als magisch. Zo geeft de merk-verpersoonlijking van magie, Disney, de techwereld een flinke tik op de vingers met haar nieuwste film Onward. Laat ik voorop stellen dat ik veel bewondering heb voor hoe Disney complexe en zware thema’s kidsproof benadert. Na de recente films Coco (thema: de dood) en Vayana (thema: Climate Change) hoort ook de jongste telg in de Disney-familie in het rijtje ‘Disney-films-met-een-complex-thema’ thuis. Onward neemt je mee naar een magische wereld vol elven, eenhoorns en centaurs. In die wereld heeft de technologie het langzaam gewonnen van de magie: in plaats van licht te toveren, kan je ook elektrisch licht krijgen met een simpel schakelaartje en in plaats van je op hoge snelheid als centaur voort te bewegen, kan je ook gewoon in een auto stappen. Alles wat de magische wezens in de film eerst met magie deden, doen ze nu met technologie. Het heeft de personages in de film lui en leeg gemaakt. Technologie is in deze film dus niet magisch, maar haalt juist de magie uit het leven. Een interessante boodschap van Disney aan de techwereld waarin we nu leven.
Ons eigen magische hoofd
Wat we niet moeten vergeten is dat we technologie creëren met ons eigen magische hoofd. Het is ons creatieve brein die de magie niet alleen consumeert, maar zeker ook produceert. En dat creatieve brein kan hier en daar wel een zetje gebruiken wanneer het om de productie van magie gaat. Gelukkig laat dat magische brein zich gemakkelijk prikkelen, bijvoorbeeld door eens te werken in ruimtes met hoge plafonds: veel ruimte boven je hoofd, creëert ook veel ruimte in je hoofd waardoor je gemakkelijker magische ontdekkingen doet. Neurowetenschapper Gregory Berns schrijft in zijn boek Iconoclast: “To see things differently than other people, the most effective solution is to bombard the brain with things it has never encountered before. Novelty releases the perceptual process from the shackles of past experience and forces the brain to make new judgments”. Berns adviseert dus om veel op reis te gaan, veel verschillende gerechten uit te proberen en veel musea te bezoeken wanneer je je hoofd wilt prikkelen voor de productie van magie.
“To see things differently than other people, the most effective solution is to bombard the brain with things it has never encountered before. Novelty releases the perceptual process from the shackles of past experience and forces the brain to make new judgments” – Gregory Berns
Tot slot kunnen we ons creatieve brein ook gewoon keihard trainen. We zijn snel geneigd te denken dat magische ingevingen slechts aan enkelingen zijn voorbehouden, maar creatief denken is in werkelijkheid iets wat je absoluut kan trainen. Uit fMRI-onderzoek blijkt dat een trainingsprogramma van vijf weken gericht op creatief denken ervoor kan zorgen dat de denksnelheid in de hersenen wordt verhoogd, dat het brein in staat is om meer verbindingen te leggen en dat de focus in de hersenen verschuift van monitoren naar creëren. Geïnspireerd door dit onderzoek besloot ik, tijdens het hart van de corona-crisis, de proef op de som te nemen. Ik organiseerde een challenge, gebaseerd op de LEGO Serious Play methode, waarbij deelnemers vijf weken lang iedere dag een creatieve opdracht kregen. Met 200 deelnemers startten we op koningsdag en waren we op 1 juni klaar, precies de dag dat de corona-maatregelen versoepelden en het weer gemakkelijker werd om het creatieve brein op andere manieren te prikkelen. Na afloop van de challenge gaf 60% van de deelnemers aan dat ze, naarmate de challenge vorderde, steeds sneller op oplossingen voor de creatieve uitdagingen kwamen en de helft van de deelnemers gaf aan dat die oplossingen steeds vaker ‘out of the box’ waren. Zo’n 90 procent van de deelnemers gaf aan dat ze ’s ochtends soms dachten dat ze niets konden verzinnen, maar dat er op het einde van de dag toch een interessante creatie lag, en werkelijk alle respondenten gaven aan zich, soms of vaak, te verbazen over hun uiteindelijke creaties. De magie, het kunnen creëren van dingen waarover je je kunt verbazen en verwonderen, zit dus letterlijk in eenieders hoofd. Het heeft alleen een zetje nodig om eruit te komen.
Morgen beter door meer magische technologie? Dan moeten we keihard onze creativiteitsspier gaan trainen, op school en op het werk. Magie in onze samenleving creëren we zelf, en hoe meer mensen we daarin trainen, hoe meer magie er in die samenleving te vinden zal zijn.
Over deze column
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Buster Franken, Eveline van Zeeland, Jan Wouters, Katleen Gabriels, Mary Fiers, Tessie Hartjes en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Morgen zal het dus goed zijn. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.