Morgen is beter.
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Carlo van de Weijer, Daan Kersten en Lucien Engelen, probeert E52 uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. De vier columnisten zijn – naast hun ‘normale’ baanbrekende werk – verbonden aan SingularityU The Netherlands, de organisatie die zich richt op het verspreiden van kennis over technologieën die oplossingen voor de problemen van onze tijd kunnen leveren. Deze zondag is Carlo van de Weijer aan de beurt.
Door Carlo van de Weijer
Een tijd terug werd geopperd om een hogesnelheidstreinverbinding tussen Düsseldorf en Eindhoven aan te leggen. Kostenschatting 10 miljard. Ik heb eens nagevraagd bij de kenner hoeveel mensen daar in de praktijk gebruik van zouden maken in de, zeg, 50 jaar afschrijvingstijd. “Orde 2 miljoen (negatieve schatting) tot 20 miljoen (positieve schatting) enkele reizen”, kreeg ik terug. 50 tot 500 euro per kaartje voor de investering, en daar komen de operationele kosten nog bij.
“Een trein rijdt niet alleen over lawaai makende, inflexibele, storingsgevoelige spoorstaven, maar vooral ook over religieuze argumenten.”
Ik rijd graag in een trein, laat dat vooropgesteld staan. Maar ik stel met regelmaat ter discussie waarom we in Nederland miljarden investeren in vervoersmiddel dat veelal bovengemiddeld bemiddelde mensen veel verder laat reizen dan dat ze anders zouden doen. VDL zou met een paar elektrische bussen een veel beter, goedkoper, sneller en betrouwbaarder systeem voor massatransport kunnen bouwen. Maar ik twijfel of zij daarvoor de kans krijgen want de trein rijdt niet alleen over lawaai makende, inflexibele, storingsgevoelige spoorstaven, maar vooral ook over religieuze argumenten. “Een welvarend land heeft een mooi treinsysteem” en “mensen zitten nou eenmaal graag in een trein”, die categorie.
Parallel aan de snelheid worden bij hogesnelheidslijnen de religieuze argumenten ook met hoge snelheid om je hoofd gegooid. Ze zouden de enige manier zijn om de snelle toename in vliegverkeer te dempen. Dat geldt echter alleen voor afstanden onder de 500km is de algemene opvatting. Dat blijkt slechts 5% van de wereldwijd gevlogen kilometers. En met een moeilijk te stuiten groei van vliegverkeer zou dat dus een hele dure druppel op een gloeiende plaat zijn.
Maar het grappigste argument voor hogesnelheidstreinen kwam van een treinconsultant, die kwam met de serieus bedoelde onderbouwing van: “maar in Spanje zijn ze toch niet gek?”. Want daar wordt immers gigantisch geïnvesteerd in hogesnelheidstreinen.
“Het was goedkoper geweest om alle mensen die in die 25 jaar gebruik hebben gemaakt van de Spaanse hogesnelheidstrein gratis met een helikopter van A naar B te brengen.”
Ik ben het maar eens gaan bestuderen en wat is mijn conclusie: in Spanje zijn ze gek. Spanje heeft in de laatste 25 jaar ruim 3000 kilometer aan hogesnelheidsspoor aangelegd en is daarmee landen als Japan en Frankrijk voorbijgeflitst. Medegefinancierd met Europees geld voor regio-ontwikkeling. Ter illustratie: Het was goedkoper geweest om alle mensen die in die 25 jaar gebruik hebben gemaakt van de Spaanse hogesnelheidstrein gratis met een helikopter van A naar B te brengen. Geen goed plan, maar om maar even iets duidelijk te maken. Maar erger nog: de moeilijk te becijferen economische belofte voor de onderontwikkelde regio die door de hogesnelheidslijn wordt verbonden met, bijvoorbeeld, Madrid is niet uitgekomen. Sterker nog, het blijkt dat er vooral economische activiteit de andere kant op is gestroomd.
Dus laat die droom varen. Of vliegen, beter. Hard werken aan een duurzame, circulaire brandstof, dat doen we op de TU/e. Voorspelling: over 25-30 jaar maken we brandstof uit elektriciteit, niet andersom. Een brandstof die bij de verbranding net zoveel CO2 uitstoot als hij opzuigt bij het produceren. Daar kan dan alles wat niet elektrisch kan rijden mooi op rijden, varen en vooral vliegen.
“Over 25-30 jaar maken we brandstof uit elektriciteit, niet andersom.”
Ik mocht deze week weer doorbrengen in Silicon Valley waar al decennia wordt gedebatteerd over een hogesnelheidstrein tussen LA en San Francisco. Maar daar komt op z’n Silicon Valley’s de tegenargumentatie uit de hightech hoek. De ooit door Elon Musk geïnitieerde Hyperloop zou het veel beter en goedkoper kunnen. Wetende dat één van de fundamentele problemen van spoor is dat het te inflexibel is om zich aan te passen aan een toekomst die juist een groeiende flexibiliteit vergt is dat een zeer interessante en uitdagende stap in de compleet verkeerde richting. En dan heb ik het nog niet over technische belemmeringen… Kijk en huiver:
Maar ik laat me graag van mijn ongelijk overtuigen. Want ook al geldt het helaas niet andersom: de doorbraak van morgen is het stomme idee van gisteren.
