In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Mary Fiers, Carlo van de Weijer, Lucien Engelen en Tessie Hartjes, probeert E52 uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. De vijf columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Deze zondag is Lucien Engelen aan de beurt, met een speciale aflevering, ter gelegenheid van de publicatie van zijn boek “Augmented Health(care)™, the end of the beginning“. Hier alle eerdere afleveringen van Morgen Beter.
De wereld verandert, de samenleving verandert, de technologie verandert, en dus ook de gezondheidszorg. En dat met steeds hogere snelheden. Platforms zoals Facebook, Youtube, Spotify en Amazon zijn in ons leven gekomen en zijn er om te blijven. Veel van deze platforms bestonden vijftien jaar geleden nog niet, en sommige zullen over tien jaar ook niet meer bestaan. En nu is de gezondheidszorg de volgende halte voor de digitale transformatie in wat ik Augmented Health(care)™ heb genoemd.
Twee hoofdstukken van mijn nieuwe boek wil ik graag met jullie, mijn E52-gemeenschap, delen. Naast het inleidende hoofdstuk hieronder kun je ook de Proloog lezen.
Voor het onderzoek van het boek heb ik 5 hoofdthema’s geïdentificeerd:
Thema 1. Wat is er aan de hand?
In 2007 werd de eerste iPhone geïntroduceerd, waardoor de manier waarop we met technologie omgaan voor altijd is veranderd. Wie had toen kunnen bedenken dat deze krachtige supercomputers in onze broekzak een belangrijk onderdeel zouden worden van het verzamelen van gegevens voor medische en klinische doeleinden? De wereld is sinds de eeuwwisseling fundamenteel veranderd: technologie groeit met een exponentiële snelheid. “Omnia mutantur nos et mutamur in illis”: Alles verandert, en we veranderen mee. Dat lijkt nog meer het geval te zijn in 2018 en wat hierna gaat komen. De manier waarop we omgaan met nieuwe technologieën heeft onze sociale, culturele en economische stelsels, inclusief de gezondheidszorg, veranderd.
We betreden een wereld van Augmented Health(care)™, zoals ik dat heb genoemd. Wat zijn de belangrijkste veranderingen die ik de afgelopen acht jaar heb meegemaakt in de gezondheidszorg en technologie, in innovatie in de gezondheidszorg en in een deel van ‘het systeem’? Thema 1 gaat in op enkele belangrijke ontwikkelingen, vanuit een internationaal perspectief. Met een aantal gerenommeerde gastbijdragers verdiep ik me in de opkomst van #patientsincluded™ en #nurseincluded™ als een onstuitbare kracht, de digitalisering van de gezondheidszorgsector en de behoefte aan alternatieve businessmodellen, afkomstig van internationale technologiebedrijven zoals Apple, Amazon en Google, met een strategische focus op de gezondheidszorg.
We beginnen met het vroegste gebruik van het internet in de gezondheidszorg – meestal als bron voor het zoeken naar medische informatie – en gaan daarna snel over op het crowdsourcen van medische gegevens en nieuwe manieren om klinisch onderzoek te doen. We kijken naar de toekomst van gebouwen; bij Radboud UMC staan we op het punt om de grootste vastgoedtransformatie in jaren te beginnen, met de bouw van een ziekenhuis dat klaar is voor de toekomst. Maar hoe bouw je een toekomstbestendig gebouw in een tijdperk van exponentiële technologie? Het is alsof je een vliegtuig in de lucht bouwt. Zoals René Bleeker zegt: een strategie moet gebaseerd zijn op bakstenen, bytes en menselijk gedrag. Dit zijn geen abstracte visies, dit zijn de dingen die op dit moment gebeuren. Wilt u weten wat er gaande is in de gezondheidszorg? Begin dan hier.
Thema 2. Scheuren in het systeem
Naarmate we langer leven, leven we niet per se gezonder: steeds meer mensen ontwikkelen een of meer chronische ziekten, die geld zullen kosten en gezondheidsdiensten nodig maken. We krijgen te maken met een groot aantal mensen dat de pensioengerechtigde leeftijd bereikt: een “zilveren tsunami”, zoals Hal Wolff, CEO van HIMSS, ze in zijn bijdrage noemt. Dat zijn de economische drijfveren voor de komende tien jaar in onze gezondheidszorgstelsels.
Wat zijn deze “scheuren” in het systeem? Hoe manifesteren ze zich? Dit thema richt zich niet alleen op de toenemende druk waarmee (inter)nationale zorgstelsels worden geconfronteerd. Zoals ik in dit boek zal beargumenteren, bestaan onze medische systemen voor het grootste deel uit logistieke processen waarvan ik denk dat ze 80 procent van het systeem bepalen; slechts 20 procent van onze tijd en energie gaat naar de geneeskunde zelf. Het oplossen van de huidige inefficiënties in dit systeem zou een mogelijke oplossing kunnen zijn. Daarom hebben we een nieuw perspectief nodig op supply chain management, dienstverlening en customer excellence, waar experts van buiten de gezondheidszorg graag op wijzen (zie bijvoorbeeld Michiel Muller’s vignette: “We need to optimize the chain with the use of data”).
Tegelijkertijd lijkt digitale gezondheidszorg bijna een compleet ander planetair systeem. We bedenken aparte namen, aparte vergoedingsmodellen en aparte workflows als het gaat om digitale gezondheidszorg(zorg). En zolang er een apart digitaal portaal of een app per instelling nodig is om toegang te krijgen tot uw medisch dossier, blijft er (in ieder geval in Nederland) een uitdaging bestaan, waardoor we inefficiëntie en informatieasymmetrie in de gezondheidszorg blijven ervaren. De enige oplossing om deze scheuren in ons systeem te stoppen is door de digitale transformatie volledig te omarmen.
Thema 3. Deelnemen is de enige manier
“Stop met praten, begin met doen”. Het lijkt zo eenvoudig, maar de meeste mensen vinden het zo moeilijk om de eerste stap te maken en gewoon te beginnen. Het is een van mijn mantra’s dat ik inmiddels bijna duizend keer op het podium moet hebben gedeeld: meedoen is de enige manier. We hebben keer op keer gezien dat de hindernissen die we in al die sessies voorafgaand aan de start hebben besproken, aan het eind toch totaal anders bleken te zijn. Je moet nat worden, in de modder gaan staan en de rommelige, gladde weg van de innovatie in de gezondheidszorg inslaan. Dat is uiteindelijk echt de enige manier om uit te blinken. Je kunt ook niet leren fietsen vanuit een boek, nietwaar?
In dit thema staan de lessen en ervaringen van het REshape Center, de in 2011 opgerichte innovatieafdeling van het Radboud Universitair Medisch Centrum, centraal. Hoe ga je om met innovatie? Hoe bereid je een organisatie – in ons geval een universitair medisch centrum met 13.000 studenten en professionals – voor op de toekomst? Wat kun je leren van onze fouten? Thema 3 neemt de lezer mee naar een – zeker niet allesomvattende – gids voor innovatie. Wat is een “moonshot project“? Waarom is de focus op “overmorgen” zo belangrijk, maar toch zo moeilijk voor de meeste teams of organisaties?
Hoe pak je weerstand aan in je team, bij je collega’s of in het bestuur? Wat is de rol van leiderschap en management in organisaties als het gaat om innoveren? Voor degenen die geïnteresseerd zijn in onze reis van innovatie bij REshape: Ik heb ook een aantal van mijn herinneringen rond dit thema opgenomen, via een aantal van mijn Linkedin blogs (ik ben nog steeds verbaasd dat het al meer dan 750.000 volgers heeft) van vroeger om wat perspectief te geven. Ik heb niet alleen Gartner’s Hype Cycle gebruikt om het voorspelde doorbraakmoment van technologie in het algemeen te bepalen, maar we hebben het ook intern gebruikt, want ik merkte dat elk innovatieproject ongeveer dezelfde fases van de Hype Cycle doormaakte. Dat zorgde ervoor dat ik ging proberen om een specifiek deel ervan te beïnvloeden, als een leidraad voor hoe projecten zich ontwikkelen. Het versnellen van de hype cyclus zou naar mijn mening de daadwerkelijke toegang tot en het daadwerkelijke gebruik van innovatie en adoptie van het #patiëntenincluded™ model kunnen vergroten.
Thema 4. Digitale strategie
De digitale evolutie heeft gevolgen voor onze manier van werken, de middelen die we gebruiken en de aard van de technologie zelf. Als organisaties snel willen inspelen op veranderingen, de vruchten willen plukken van nieuwe digitale innovatie en in de toekomst toptalent willen aantrekken, dan moet hun bedrijfsmodel zich ontwikkelen tot een digitale TOM (Technological Operating Model). Voor veel organisaties past de digitale strategie die ze hebben geïdentificeerd echter niet in hun huidige (traditionele) OM: het is alsof ze proberen om een Nederlandse stekker in een Amerikaans stopcontact te steken. Ik heb mijn krachten gebundeld met Deloitte om de negen belangrijke verschuivingen die ze hebben geïdentificeerd en die van invloed zullen zijn op het model van de toekomst, te vertalen naar gezondheid(szorg). Dit thema vormt de strategische kern van dit boek. Het is geen handboek, geen blauwdruk of een generieke aanpak. Beschouw deze ‘Digitale strategie’ slechts als het begin van een kader voor de verschillende stappen die je zou kunnen zetten om te zien of ze al dan niet klaar zijn voor de dingen die voor je liggen en om hulp te bieden.
Thema 5. Deze revolutie zal niet stoppen
Een boek over innovatie in de gezondheidszorg zou niet compleet zijn zonder een korte blik op de toekomst. Ik ben dankbaar dat een internationaal team van gastdocenten hun visie op de zorg in 2030 kan delen, of het nu gaat om de toekomst van de farmaceutische zorg (Claudia Rijcken), de digitale vaardigheden die nodig zijn in een exponentieel tijdperk (Daniel Kraft), hoe een gemiddelde dag van een huisarts eruit ziet (Bart Timmers) of hoe Maarten Steinbuch de toekomst ziet. Met deze vignetten wordt de toekomst van de gezondheidszorg in beeld gebracht.
Ook in dit laatste thema deel ik mijn eigen visie op de toekomst van de zorg. We zullen een tijdperk binnentreden van Augmented Health(care)™, een laag van slimme technologie en gegevens die om ons heen komen en die ons helpt betere beslissingen te nemen. Met ons bedoel ik iedereen die betrokken is bij de zorg: zorgverleners, patiënten, familie, overheid, industrie en mantelzorgers. Of die laag nu via een bril wordt geprojecteerd of op een andere manier, zoals een telefoon, koelkast of smartwatch, is niet zo belangrijk. Het belangrijkste is dat iedereen in de toekomst precies die informatie heeft die hij nodig heeft om zijn beroep uit te oefenen, goed te kunnen werken, een therapie goed te volgen of op het juiste moment de juiste informatie te krijgen. Met Augmented Health(care)™ krijgen zorgverleners en patiënten de digitale tools om de steeds uitdijende oceanen van gegevens op een zinvolle manier te verwerken en te analyseren.
