Is het nou een eer of juist een belemmering? De monumentenstatus voor een plek waar innovatie de boventoon zou moeten voeren voelt nogal dubbel. MetaForum, de voormalige W-Hal van de Technische Universiteit Eindhoven, is sinds vandaag een officieel Rijksmonument. En ja, dat is natuurlijk een grote eer: de bevestiging dat het gebouw “een essentieel toonbeeld van de ontwikkeling van het hoger onderwijs in de wederopbouwperiode (1940-1965)” is.
Er komt een officieel bordje op het gebouw en bij onderhoud en restauraties kan er subsidie worden gevraagd. En voor een verbouwing die het karakter van het pand aantast moet je voortaan van goede huize komen. Dus dat is mooi, zou je zeggen.
Maar tegelijk knaagt er iets. Hoe verhoudt zo’n status – die er vooral op gericht is te behouden wat er is – zich nu tot de vernieuwing die de core business van elke technische universiteit zou moeten zijn? Die vraag – die trouwens ook in 2007 al aan de orde was – is meer dan wat spijkers op laag water, zowel in praktische zin als principieel.
Lees ook de analyse die Enith Vlooswijk in 2007 voor TU/e Cursor maakte
In praktische termen: wat als iemand zonnecellen op, aan of in het pand zou willen bevestigen? Of als er een innovatie is die een nieuw soort wifi in de spouwmuren wil installeren? Of een machine die – de oorspronkelijke functie van de W-Hal indachtig – zo groot is dat de muren ervoor moeten wijken?
En meer principieel: zouden alle acties van een universitaire gemeenschap er niet op gericht moeten zijn de vooruitgang te dienen door de wetenschap steeds weer een stap verder te brengen en daarmee de maatschappij als geheel leefbaarder en duurzamer te krijgen? Kan dat wel in een pand waaraan hoegenaamd niets veranderd mag worden? Natuurlijk is dat allemaal niet alleen afhankelijk van dat ene gebouw midden op de TU/e-campus, maar in principiële zin verandert dat niets aan dit punt.
Als historicus ben ik me bewust van de vergankelijkheid, van de waarde die het behoud van het bestaande kan hebben, ja zelfs van het belang om dat wat vroeger een functie had voor eeuwig vast te leggen. Maar het beste fundament voor een toekomst die beter is dan wat we hadden is een omgeving die zo open mogelijk staat voor aanpassingen die het leven op onze planeet weten te verbeteren. Een al te enthousiast behoud van het bestaande past daar niet bij. Vooral niet op een plek die toch al “een essentieel toonbeeld van de ontwikkeling van het hoger onderwijs” is.
Want voor je het weet krijgt innovatie zelf een monumentenstatus.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
