Met Sparckel daglicht in huis

Het lichtste kantoor van Nederland is te vinden op de High Tech Campus 10 in Eindhoven, grapt Maarten Voorhuis oprichter van Sparckel. Er staan en hangen in de ruimte van 36 vierkante meter vijf lampen van de start-up en het is aan twee kanten volledig voorzien van ramen. Die ramen geven bij lange na niet de benodigde hoeveelheid licht, zegt Voorhuis: ,,Het gaat om het licht van de lampen.’’

In veertig seconden laat Voorhuis zien hoe het licht het dag- en nachtritme nabootst. Amberkleurig licht in het begin van de ochtend om bij wakker te worden. Gedurende de ochtend komt daar activerend, blauwer licht bij. Na het middaguur wordt het licht steeds warmer. ,,We maken kleurrijkere tekeningen bij dat licht dan bij dat hele activerende. Het schijnt beter te zijn voor je creativiteit.’’ Naar de avond neemt de lichtintensiteit verder af als signaal dat het tijd om het rustig aan te gaan doen en te gaan slapen.

Eerste zonnige lentedag

Thuiswerken is in deze tijd het devies. Dat daar een verantwoorde werkplek bij hoort, lijkt niet meer dan logisch. Maar dat je door genoeg licht productiever bent en je beter voelt, is minder vanzelfsprekend. ,,Wij blijven gezond als we een goed dag- en nachtritme hebben en onze biologische klok reageert op licht. Vergelijk het met de energie die je krijgt bij de eerste zonnige lentedag na een grauwe winterperiode.’’

Het interne dagritme is genetisch bepaald en verschilt per persoon, er zijn bijvoorbeeld ochtend- en avondmensen. ,,Onze biologische klok heeft zich gedurende miljoenen jaren geëvolueerd. De mens leefde toen vooral buiten.’’ De industriële revolutie bracht daar verandering in, aldus Voorhuis. ,,We zijn tegenwoordig voor 90 procent binnen.’’ En daar is onze biologische klok niet op ingericht: ,,Als je je biologische klok happy wil houden, dan zullen we met zijn allen moeten gaan praten over hoeveel licht er op ons oog valt.’’

Het aantal lux is de maat voor lichtsterkte, één lux is de hoeveelheid licht van een kaars op een meter afstand. Een zonnige dag met direct zonlicht heeft 100 duizend lux, een bewolkte dag 10 duizend. Eigenlijk zou iedereen een lichtmeter moeten gebruiken om te ervaren hoeveel licht je binnenkrijgt, zegt Voorhuis. ,,Die kun je kopen voor 35 euro of gratis downloaden op je smartphone. Die laatste mogelijkheid is minder nauwkeurig maar geeft wel een goed gevoel voor verhouding.’’ 

1000 lux

Volgens winterdepressie specialist Ybe Meesters, klinisch psycholoog aan de Groningse Rijksuniversiteit, is het voor een gezond ritme nodig dat 1000 lux op je oog valt. Een standaard kantoorruimte heeft vaak een lux van 500 op je bureau. Europese normen voor werkplekverlichting zijn vooral gebaseerd op de hoeveelheid licht die je nodig hebt om je werk te kunnen doen. 

,,Dat licht ook gezond is, weten we eigenlijk sinds 2002.’’ Toen ontdekten onderzoekers dat onze ogen via een aparte zenuwbaan communiceren met onze biologische klok, vertelt Voorhuis. In 2007 werkte Voorhuis bij Philips Lighting en ging hij met de boodschap dat licht gezond is, langs ziekenhuizen. ,,Medici vonden het verhaal heel geloofwaardig.’’ Alleen betalen voor gezond licht was een tweede: ,, Dan was vaak de reactie: ‘Zo graag willen we het nou ook weer niet. Waarom is het eigenlijk zo duur?’’’ 

208 led-lampjes

Nu nog krijgt Voorhuis die vraag. ,,Waar we vanaf moeten is dat je een lamp koopt. Je koopt licht.’’ De verlichting van Sparckel bestaat uit 208 led-lampjes en een chip waarmee het licht een ritme volgt. Er is een hele constructie van 196 lampjes die zorgen voor direct licht en 12 lampjes die gericht zijn op het plafond voor indirect licht. ,,Zo voorkomen we dat het licht te fel is en dat je gaat zitten knijpen met je ogen.’’ Een drieënhalve kilo wegende van aluminium gemaakte armatuur dient als koeling, ,,want anders krijg je die hoeveelheid licht nooit voor elkaar’’. Er zijn verschillende modellen waaronder een sta- en een hangversie.

Techniek los van gebouw

Wat het zo’n tien jaar geleden ook duur maakte was dat de techniek rondom dat biodynamische licht onderdeel was van het gebouw, gaat Voorhuis verder. ,,Ik bedacht me wat als we de techniek lostrekken van een gebouw.’’ “Dat was in 2011 en het zaadje voor Sparckel was geplant”, zegt Voorhuis.

,,Dit gezonde licht kun je overal ‘inpluggen’ en neem je mee als je gaat verhuizen. Beslissers in de ouderenzorg hoorde ik vaak zeggen dat ze vanwege allerlei bezuinigingen niet zoveel geld wilden investeren in een oud gebouw. Ook waren er lastige discussies over wie de eigenaar en gebruiker van een gebouw is. Ik dacht als ik dat nou los koppel dan ben ik daar van af.’’

Voorhuis complimenteert het ecosysteem van de Brainportregio. Samen met TU/e en Fontys ontwikkelde hij het lichtconcept verder en zette hij het op de markt. Naast Voorhuis staan er nog twee personen op de pay-roll van Sparckel. ,,Maar we werken samen met ontwerpers van GBO design. Onze elektronica en software ontwikkelt software specialist Peter Compen en de productie en assemblage doen we bij INNO-metaal & assembly.’’ Ook werkt de start-up voor de elektronica en engineering samen met Phuntronix uit Soesterberg.

Oppepper

Klanten heeft de start-up onder meer in de zorg en in kantoren verschijnt het licht van Sparckel. Het licht helpt ook om je een extra push te geven. ,,Een van mijn klanten is een advocatenkantoor. Ik weet dat sommige advocaten als ze de volgende dag moet pleiten, zichzelf een boost activerend licht geven en ’s avonds doorwerken om de pleitnota af te maken.’’ Die oppepper heeft wel een effect op je slaap, want, zo zegt Voorhuis: ,,Verwacht niet dat je direct daarna kan slapen. Ook dat actieve licht moet je weer afbouwen naar rustiger licht. Met die boost manipuleer je bewust je ritme.

Ook deden de GGZ Eindhoven en University Tilburg onderzoek in 2018 met het biodynamische licht van Sparckel. Daaruit blijkt dat het licht een remmend effect heeft op dementie. Momenteel loopt er een groot onderzoek naar de werking van het licht op de kantoormedewerkers van een groot Nederlands bedrijf. ,,Daar kan ik nu nog niets over zeggen, behalve dat de resultaten veelbelovend zijn.’’