Iedere week komt er ergens wel een nieuwsbericht voorbij over de nieuwste technologische doorbraak, bijna iedere dag verschijnt er wel een nieuwe app of gadget. Maar wat voor impact heeft al deze technologie op onze samenleving? Welke richting gaat dit op en hoe leiden we dit in goede banen? Over deze vragen gaan ontwikkelaars, wetenschappers en andere geïnteresseerden bij de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen de komende tijd in discussie. Tijdens de nieuwjaarsviering gingen videokunstenaar Geert Mul en Sally Wyatt professor digitale cultuur aan de Universiteit van Maastricht, met elkaar in gesprek over wat technologie nu eigenlijk is.
Marc Wouters nodigde de twee sprekers uit om de discussie op gang te brengen. Wouters is adviseur van de CEO van de campus en strategisch consultant bij APG, hij vindt het belangrijk om in de ontwikkelfase van nieuwe technologie bewuster bezig te zijn met mogelijke gevolgen. “Het ontwikkelen van technologie gaat vaak over haalbaarheid. Kunnen we iets maken of ontwikkelen? Het is vaak voor of tegen. Ja of nee. Zwart of wit. 0 of 1. Die manier van denken wil ik verrijken door een discussie op gang te brengen en mensen uit te dagen op een andere manier naar technologie en de impact ervan op de samenleving te kijken.”
Die verrijking schreef hij in de vorm van een paper – “meer een uit de hand gelopen uitnodiging.” – waarin Wouters reflecteert op de technologieën en diensten die in Heerlen worden ontwikkeld. Ook kijkt hij naar welke rol er is weggelegd voor de organisatie in het debat rond technologie en samenleving. “De filosofie van Brightlands is om de wereld een betere plek te maken. Maar wat is een betere wereld? En hoe draagt technologie hier aan bij? Zeker wanneer je het hebt over big data en artificial intelligence wordt daar wereldwijd een stevige discussie over gevoerd. Wanneer figuren als Stephen Hawking aangeven dat AI risico’s brengen die het einde van de mens kunnen betekenen, dan moeten we daar goed over nadenken.”
Halve cyborgs
Volgens Wouters hebben nieuwe technologieën of uitvindingen vaak een andere uitwerking dan de ontwikkelaar of uitvinder voor ogen had. “Een flauw voorbeeld: de roltrap. Hiermee zouden mensen sneller een verdieping hoger komen. Maar wat doen mensen op een roltrap? Ze staan stil. Hierdoor duurt het juist langer om boven te komen”, vertelt Wouters.
Ook een techreus als Facebook heeft een andere uitwerking op de samenleving dan oorspronkelijk het idee was, meent Wouters: “Facebook was in het begin een sympathiek en sociaal platform dat mensen bij elkaar bracht. Nu spelen er allerlei discussies rond het platform. Politiek, privacy en zelfs mensen die zich afvragen of hun leven wel van hen is.”
Geert Mul doet hier een schepje bovenop: “We zijn constant verbonden met de rest van de wereld, we zijn praktisch halve cyborgs. Kijk wat je met een smartphone in je hand allemaal kunt doen. Vroeger was het vinden van informatie een probleem, maar met de komst van internet krijgen we constant stromen van informatie binnen. Hoe gaan we daarmee om? Verandert dit onze kijk op de wereld en de cultuur waarin we leven? Het is goed om daar bij stil te staan.”
Strengere regels
Wouters: “Als je al die puzzelstukjes bij elkaar legt en kijkt naar het grotere geheel kun je niet anders zeggen dan dat technologie de samenleving verandert. Soms op een manier die vooraf niet zo bedacht was. Hier ligt ook een verantwoordelijkheid voor ontwikkelaars om hier in ieder geval over na te denken”, legt Wouters uit.
Sally Wyatt denkt dat alleen nadenken niet voldoende is en ziet meer in strengere regelgeving. “Je ziet dat sommige techbedrijven het randje opzoeken en erover gaan. Ze breken de regels totdat de regels worden aangepast.” Uber, Airbnb en Deliveroo om een paar voorbeelden te geven. “Verder zie je dat een paar grote jongens, vooral in de VS en China, alle macht hebben. Zeker in China wordt er totaal anders gekeken naar bijvoorbeeld privacy dan in Europa. Maar een Europese tegenhanger, waar Europese waarden als transparantie en privacy wel belangrijk zijn, is er niet. Daarin zie ik een rol voor de campus weggelegd om alternatieven te ontwikkelen. Het kan toch niet zo zijn dat een paar techreuzen de hele markt beheersen?”
“Daarom is het belangrijk om dit gesprek met het complete ecosysteem te voeren”, knikt Wouters instemmend. Maar om meteen met regelgeving te komen, dat is voor hem wat de Brightlands Smart Services Campus betreft niet het belangrijkste thema: “Je wilt een discussie niet meteen plat slaan. We starten een gesprek dat ontwikkelaars – hopelijk – bewuster laat nadenken over mogelijke gevaren of onverwachte impact die technologie kan hebben. Hierin wil ik niet boeddhistisch klinken, maar de weg is belangrijker dan het doel. Er is geen eindproduct vastgelegd, geen agenda opgesteld, we gaan er heel open in. Nieuwe technologie is geen natuurwet, maar mensenwerk, het is stuurbaar. Daarom is het belangrijk om deze discussie te voeren, het gaat er ook om dat we nadenken in wat voor samenleving we willen leven.” In april staat een volgende bijeenkomst op het programma om verder op dit thema in te gaan.
Beeld: Brightlands (c)
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
