Brabant lijkt in economische zin opgelucht adem te kunnen halen, maar zijn de economische cijfers eigenlijk wel zo goed? Eerst het goede nieuws. Het einde van de crisis lijkt nabij en de werkloosheid is gelukkig nauwelijks toegenomen, blijkt uit cijfers van Centraal Planbureau (CPB) en De Nederlandsche Bank (DNB). Bij het recente verkiezingsdebat voor het zuiden 13 maart jl. kwam duidelijk naar voren dat Brabant een belangrijke positie heeft wat betreft economisch herstel op nationaal niveau. Gedeputeerde van Gruijthuijsen riep in zijn recente opinieartikelen in het Brabants en Eindhovens Dagblad het nieuwe Kabinet terecht op om te investeren in Brabant. In zijn ogen betaalt elke euro geïnvesteerd in Brabant zich uit voor heel Nederland. Hij pleit voor investeren in de nieuwe economie en inzetten op snel herstel en tegelijkertijd op duurzame groei van Nederland, nu en na de crisis.
De te enge focus op economische groei gaat voorbij aan de sterk achterblijvende Brabantse welzijnscijfers. Brabant fixeert zich nog teveel op economische groei, terwijl een bredere welvaartsblik leert dat investeringen in milieu, natuur, woningnood en welzijn veel belangrijker zijn. Een kortetermijnblik op consumptie, productie en inkomen biedt een te eenzijdige welvaartskijk. Hoewel het – naar omstandigheden – goed gaat met onze welvaart, hebben we tijdens deze coronacrisis wel degelijk ervaren dat welzijn in Brabant steeds meer in het geding is. We zien dit duidelijk terug in de beduidend mindere brede welvaartsscores van Brabantse regio’s als je verder kijkt dan de klassieke groeicijfers.
Booming Brabant versus Brabantse brede welvaart
De Tweede Kamer heeft recent ook aangegeven dat brede welvaart een belangrijker aandachtspunt moet zijn van beleid. Dit betekent dat de regering in de komende Miljoenennota een bespiegeling presenteert over de ontwikkelingen op het gebied van brede welvaart. Het CBS werkt daarom ook aan een monitor brede welvaart, die toepasbaar is voor steden. In dit kader is de zogenaamde brede welvaartsindicator waar vanuit de Universiteit van Utrecht en de Rabobank aan wordt gewerkt, van belang. De uitdaging is om deze brede welvaart regionaal te vertalen en te laten resulteren in concrete acties en investeringen in welvaart en welzijn. Dit moet worden vertaald door middel van diverse noodpakketten en corona-steunmaatregelen. Wat betekent dit voor de economische keuzes en herstelbeleid in Brabant? Het is zaak dat welvaart en welzijn meer in balans komen.
Natuurlijk is het nog steeds nodig om vanuit Brabant richting Den Haag te blijven wijzen op de grote en sterke economische dynamiek in dit deel van het land. Daarbij moeten we voorkomen dat we teveel blijven hangen in de klassieke reflex weer te sturen en focussen op de enge kijk op welvaart. De Rabobank en de Universiteit Utrecht pleitten 27 maart jl. niet voor niets juist nu in het beleid aandacht te besteden aan de brede welvaart. En helaas moeten we dan constateren dat ondanks de economische welvaart de Brabantse regio’s beduidend slechter scoren op het vlak van welzijn. Dit komt onder meer door de woningnood (criterium huisvesting), milieu en achterblijvende tevredenheidsscores rond welzijn.
Welke toekomst ambiëren we in Brabant?
Aanpak van de woningnood en investeren in huisvesting staat in Brabant hoog op de agenda. De provincie, Brabantstad (de vijf grote Brabantse steden) en ook de middelgrote gemeenten hebben in en om binnensteden en stations ambitieuze bouwplannen om de bestaande steden en stedelijke netwerken te versterken. En terecht; het is hard nodig om hierin te investeren. Zorgelijker is het beeld rond de magere scores rond geluk en tevredenheid (subjectief welzijn) en fijnstof en biodiversiteit (milieu). Het matige subjectieve ervaren welzijn onder de inwoners van Brabant bevestigt de toegenomen zorgen over een groeiende tweedeling. De goede economische cijfers van onder meer Brainport Eindhoven en Midpoint Tilburg gelden niet voor iedereen. De kloof tussen rijk en arm en vooral tussen opleidingsniveaus groeit. Dit geldt zeker in bepaalde wijken. Wanneer we blijven focussen op welvaart zal deze kloof verder toenemen, en daarmee dus ook de Brabantse spagaat tussen welvaart en welzijn. Het tij kan gekeerd worden.
Het vestigingsklimaat in Brabant is in het geding. Over de milieuproblematiek en grote druk op biodiversiteit in Brabant kan ik kort zijn. De lucht is niet gezond, de luchtkwaliteit is matig tot onvoldoende en de druk op het landschap is te groot. Dit moet snel en veel beter. Milieuproblemen en de slechte luchtkwaliteit zorgen voor matige welzijnsbeleving en te lage tevredenheid over de woon- en werkomgeving.
De toekomst van Brabant wordt nu bepaald
Als we serieus willen werken aan brede welvaart moeten we nu iets doen aan de veroorzakers van deze slechte scores. Het is zaak de motor van de Brabantse kenniseconomie hiervoor in te zetten. Brabant kent een sterke tripartite (quadruple) samenwerking en belangrijke aanjaagrol van kennisinstellingen. Zet nog meer in op schonere en slimmere mobiliteit en bouwen. Op de TU/e, Avans en Fontys zit veel kennis op dit vlak. En ook op brede welvaart is veel expertise bij deze kennisinstellingen, maar ook bij de Universiteit van Tilburg en BUAS beschikbaar. Pak door met het toekomstbestendig maken van de landbouw, intensieve veeteelt en verhogen van biodiversiteit. Zet brede welvaart bij investeringen in bereikbaarheid en de toekomst van Airport Eindhoven op één.
Oproep tot samenwerking in het herstel van de regio
Ik roep de investerende partijen in Brabant op veel nadrukkelijker een koppeling te leggen tussen de herstelmaatregelen en het inzetten van de Brabantse innovatiekracht om grote maatschappelijke brede welvaartsissues aan te pakken. Koppel de toenemende zorgen en risico’s rond tweedeling en de welzijnsontwikkeling van bepaalde wijken met de aanpak van de woningnood. Zo investeer je in het welzijn van de kwetsbare en vaak lagere opgeleiden delen van de beroepsbevolking. Start bijvoorbeeld met een Brabantse wijkaanpak. Betrek en zet kennisinstellingen en de Brabantse innovatiekracht veel meer in bij herstelinvesteringen op korte termijn voor het verbeteren van milieu, natuur en landschap. Zo laat Brabant richting Den Haag zien hoe je sterker en groener uit de crisis komt.
