Leer maak je van een dierenhuid. In veel gevallen is dit een bijproduct van de vleesproductie. Leer wordt echter door sommigen beschouwd als ethisch twijfelachtig en slecht voor het milieu. Dat geldt eigenlijk ook voor synthetisch leer. Dat wordt weer gemaakt van polyvinylchloride (PVC), polyurethaan en chemicaliën die afkomstig zijn van fossiele brandstoffen. De oplossing voor deze problemen is een nieuw procedé waarbij leer uit schimmels wordt geproduceerd.
Compleet biologisch afbreekbaar
“De zo geproduceerde leerachtige materialen zijn CO2-neutraal en aan het eind van hun levensduur meestal volledig biologisch afbreekbaar,” zegt materiaalchemicus Alexander Bismarck, van de faculteit Scheikunde aan de Universiteit Wenen. Bismarck en zijn collega Mitchell Jones leiden een internationaal team om de winning van leer uit schimmels verder te onderzoeken.
Volgens de wetenschappers is de productie van leervervangers uit schimmels “mogelijk door de recycling van goedkope bijproducten uit de land- en bosbouw; bijvoorbeeld zaagsel”. Deze bijproducten dienen als basis voor het schimmelmycelium. Dit zijn langwerpige buisvormige structuren die de vegetatieve groei van filamenteuze schimmels bevorderen.
Deze schimmelbiomassa kan na een periode van groei worden geoogst en ondergaat vervolgens een aantal behandelingen. “In het eindresultaat lijken deze lagen van schimmelbiomassa qua uiterlijk op leer en bieden ze vergelijkbare materiaaleigenschappen en haptische kenmerken”, zegt Instituutsdirecteur Alexander Bismarck. Sommige biotechbedrijven brengen het materiaal dat uit schimmels wordt verkregen al op de markt.
Aanmerkelijk rol voor schimmelleer in de toekomst
Alle ingrediënten van de leervervanger van schimmels, zoals chitine en andere polysacchariden zoals glucanen, zijn volledig biologisch afbreekbaar. In het kader van hun onderzoek naar de productie van schimmelpapieren en schuimachtige bouwmaterialen (bijv. voor isolatie) hebben Bismarck en zijn collega Jones al onderzoek gedaan naar paddenstoelen en rood wordende blad-ranken.
In hun studie, gepubliceerd in het vakblad Nature Sustainability onderzoeken zij de duurzaamheid van rundleder en kunstleder. Op dit moment is een van de grootste uitdagingen bij de productie van leerachtige materialen uit schimmels nog steeds “het bereiken van homogene en consistente myceliummatten met een gelijkmatige groei en consistente dikte, kleur en mechanische eigenschappen”.
Tot nu toe werd de productie van deze materialen vooral gedreven door ondernemersbelangen, zeggen de wetenschappers. Vooral voor duurzaamheidsbewuste consumenten en veganisten zijn schimmels interessant als bronmateriaal voor leervervangers. Ze zijn een voordelig, sociaal en milieuvriendelijk alternatief voor koeienhuid en imitatieleer. “Significante vooruitgang in deze technologie en het groeiende aantal bedrijven dat lederen alternatieven produceert op basis van schimmelbiomassa, wijzen erop dat dit nieuwe materiaal een belangrijke rol gaat spelen in de toekomst van ethisch en ecologisch verantwoord textiel”.
Publicatie in “Nature Sustainability”: Leather-like material biofabrication using fungi, Mitchell Jones, Antoni Gandia, Sabu John und Alexander Bismarck, in: Nature Sustainability 2020, DOI: 10.1038/s41893-020-00606-1
Foto: Leerachtige materialen gewonnen uit paddenstoelen hebben een aanzienlijk potentieel, vooral voor wat betreft hun duurzaamheid. (© Alexander Bismarck)