Investeerder Kees Koolen: ‘Corona-crisis leidt tot totale reset van de wereld’

Investeerder Kees Koolen en ondernemer van het eerste uur in Booking en Uber is de hele dag bezig met het ondersteunen van technologische start-ups waarin hij investeert. Een crisis die zo extreem is als de huidige die het coronavirus heeft veroorzaakt, heeft hij nog nooit meegemaakt. De gevolgen voor de samenleving zullen ongekend groot zijn, verwacht hij. „Ons staat een complete reset van de wereld te wachten.”

U investeert veel. Waarin en waarom?

„Dat is heel wisselend. Ik ga er altijd vanuit dat alles fout kan gaan en dat ik met niks moet leven. Daarom heb ik geïnvesteerd een aantal grondposities. Die bouw ik zo op zodat als alles fout gaat, ik de rest van mijn leven kan leven van stukjes grond, door ze te bewerken of ze te verkopen. Dat is mijn spaarbankboekje. Dat doe ik consequent. Dus ik ben nooit zo in paniek als er iets gebeurt in de wereld. Omdat ik met niks opgegroeid ben. Maar ook omdat ik weet: wat er ook gebeurt, ik heb altijd nog een zakcentje.”

Maar u investeert ook veel in bedrijven.

„Ja, in bedrijven die ik leuk vind en waarvan ik denk dat ze goed voor de wereld zijn. Ik zit al heel lang in medische technologie, vooral in hersenonderzoek zoals naar epilepsie en de ziekte van Alzheimer. Daar stop ik geld in. Maar ik verwacht niet dat daar erg veel uitkomt omdat dat lange, dure trajecten zijn. Misschien ga ik er ooit iets aan verdienen en misschien niet. Dat maakt me niet uit. Ik investeer in moderne bedrijven met toekomst die omzet draaien en waarvan ik denk dat ik er straks wat aan kan verdienen. En ik investeer in technologische start-ups. Daar verdien ik eerlijk gezegd het meeste aan.”

In welk type technologische start-ups investeert u het meest?

„De laatste paar jaar investeer ik in duurzame energietechnologie. Eerder heb ik veel geïnvesteerd in echte technologische start-ups zoals Uber. Ik kan niet teveel namen noemen, maar het ging toen om bedrijven in de logistiek. Ik zit in een stuk of vier grote delivery-bedrijven. Ik zit groot in ‘distance learning’, communicatie en ‘digital content’. Dat zijn allemaal ontwikkelingen van de laatste zeven jaar. Ik probeer overal een beetje in mee te gaan. Ik legde vanochtend aan een jonge VC uit dat het makkelijk is om te zien wat er nú goed gaat. Maar het is moeilijk om te weten wat er over tien jaar nodig is. Ik spreid mijn investeringen daarom en doe veel kleine investeringen. Mijn leerervaring is dat het heel moeilijk is om te voorspellen wat er gebeurt. De trends kun je wel aangeven. Je weet wel dat het naar meer thuiswerken gaat. Maar het is heel moeilijk om te voorspellen welk product er precies goed gaat. Als ik in een sector geloof, investeer ik heel breed. Het is bijna altijd zo dat ik met een aantal goede bedrijven in een bepaalde sector eindig. Maar het betekent ook dat ik geïnvesteerd heb in een aantal bedrijven die, om wat voor reden dan ook, minder toekomst hebben en waarmee ik niet verder ga.”

Ik heb nog nooit meegemaakt dat de wereld stil gelegd werd. Dat heeft veel grotere gevolgen dan mensen nu durven te voorzien.

U bent vast bekend met Techleap, een organisatie die tech starters ondersteunt .

„Ik ben zelf een groot aantal jaren voorzitter geweest van StartupDelta. Techleap is wat daaruit voortgekomen is en wat ik heb achtergelaten voor Nederland, samen met prins Constantijn.”

Uit een peiling van Techleap onder 445 start-ups blijkt dat het grootste deel op korte termijn in financiële problemen komt door de coronacrisis omdat ze moeite hebben investeerders aan te trekken.

„Tech start-ups hebben eigenlijk altijd geld tekort. Als het sentiment goed is, is het vrij gemakkelijk om investeerders ervan te overtuigen dat ze geld in jouw bedrijf moeten steken. Als het economisch slechter gaat, wordt het moeilijker om geld los te krijgen. Want iedereen die geld heeft, wordt opeens heel zuinig en voorzichtig. Mijn les voor jonge ondernemers is dat je altijd moet zorgen dat je een gezond bedrijf aan het bouwen bent, dat je een goede cashflowplanning hebt en dat je voldoende runway hebt. Een tech start-up die maar voor twee maanden vooruit geld heeft gepland, is niet goed bezig. De meeste hebben voor een jaar geld. Als het moeilijk wordt, zie je dat een half jaar van te voren aankomen. Ik had gisteren nog een hele discussie met een start-up die ook in de problemen zit en waarin ik investeer. Die adviseer ik: ga terug naar de basis. Wat heb je nodig om te overleven? Omdat als je ver weg kijkt – twee, drie, vier jaar – er geen crisis is. De partijen die goed door de crisis komen, zijn vaak de winnaars.”

Met wat voor activiteiten moeten start-ups in crisis dan stoppen?

„Allerlei marketingacties die veel kosten en niks opleveren, bijvoorbeeld. Sommige dingen kun je uitstellen. De kern van je bedrijf kun je echter niet uitstellen. Daar moet je mee doorgaan. Als je het als start-up goed voor elkaar hebt, zorg je dat je die kernactiviteit altijd voor minstens een jaar kunt laten overleven. Als een start-up acuut in de problemen raakt, heb ik daar mijn bedenkingen bij.”

Maar dat gebeurt ook bij start-ups waar u in investeert.

„Ja. Maar die hebben nog wel tijd tot oktober. Die denken na waar ze verder mee willen na oktober. Dan zie je vaak dat ze nog een beetje geld nodig hebben. Dan willen investeerders best helpen om ze de winter door te helpen.”

Zijn er ook start-ups waar u al extra geld in gestoken heeft omdat het nodig was?

„Nee. Tot nu toe is er niemand in paniek. Al zijn de verschillen tussen de start-ups groot. Ik zit in bedrijven die 100 procent stil liggen op dit moment en ik zit in bedrijven die deze maand met een factor zes gegroeid zijn, zoals bedrijven in online learning en thuiswerken.”

Dus u zit niet in bedrijven die acuut in de problemen zijn gekomen door de coronacrisis.

„Nee. Maar ik en andere investeerders gaan nu wel kritisch naar onze portfolio kijken. Je hebt een beperkte hoeveelheid kapitaal. Als denkt dat je kapitaal in bepaalde bedrijven gaat verliezen, ga je daar niet opnieuw in investeren.”

Twee weken geleden moest de horeca dicht. Dat betekent dat sommige tech starters ook moeten stoppen.

In hoeveel bedrijven heeft u geïnvesteerd?

„Ongeveer honderd. Daarvan zijn er 80 tech start-ups en scale-ups. In veel daarvan zit ik samen met enkele tientallen andere investeerders via kleine fondsen. In sommige fondsen zitten we met drie investeerders en in sommige met tien. Je kunt zelf niet al die bedrijven kennen.”

Hoe ziet u deze crisis?

„Ik denk dat we een complete reset van de wereld krijgen. Ik heb nog nooit zoiets extreems meegemaakt. Ik ben al heel jong gaan ondernemen en ben zelf in 1987 al door de crisis en alle crises daarna gegaan. Tijdens elke crisis wordt de business altijd wel een tijdje een beetje minder. Maar het is nog nooit voorgekomen dat bedrijven van de ene op de andere dag stil gelegd werden. Twee weken geleden moest de horeca dicht. Dat betekent dat sommige tech starters ook moeten stoppen. Ik zit in een it-bedrijf dat planningssystemen maakt voor de hotelbusiness. Als de hotels en de horeca dicht gaan, stopt zo’n bedrijf ook. Dan is het gewoon afgelopen. Ik heb nog nooit meegemaakt dat de wereld stilgelegd werd. Dat heeft veel grotere gevolgen dan mensen nu durven te voorzien. Ik roep al drie weken tegen mijn start-ups dat ze er rekening mee moeten houden dat ze in april en mei stil liggen. En dat ze daarna heel langzaam gaan opstarten. Bijvoorbeeld 25 procent in juni, 50 procent in juli en daarna heel langzaam gaan terugschalen. Ik verwacht dat de wereldwijde economie over een jaar 10 of 15 procent gekrompen is. Zo’n impact hebben we nog niet eerder meegemaakt. Ik denk dat er hele rare dingen gaan gebeuren.”

Wat voor rare dingen?

„Het kan zo zijn dat je afhankelijk bent van een bepaald bedrijf en dat dit straks niet meer bestaat waardoor je bepaalde faciliteiten opnieuw moet bouwen. Toen wij Booking oprichtten, moesten we zelf datacenters bouwen. Toen Uber gebouwd werd, had je heel veel standaardtools zoals voor customer service, data centers, de cloud. Als je nu kijkt: ik zit in heel veel tech start-ups. Er zijn heel veel vanzelfsprekende voorzieningen, waarover je als starter helemaal niet meer hoeft na te denken. Het kan best zo zijn dat start-ups over een jaar van een koude kermis thuiskomen omdat ze gewend zijn aan services die er dan niet meer zijn. Aan de andere kant raken we nu gewend aan online werken. Er komen fundamentele maatschappelijke veranderingen die nu moeilijk zijn in te schatten.”

Het kan best zo zijn dat start-ups over een jaar van een koude kermis thuiskomen omdat ze gewend zijn aan services die er dan niet meer zijn.

Zoals?

„We zitten nu in een soort lockdown. Maar wat als die is afgelopen? Krijgen we dan weer events? Ik zat gisteren in een bedrijfskantine waarvan de stoelen meters uit elkaar stonden.”

Bedoelt u dat we blijven anticiperen op besmettingsgevaar?

„Er wordt ons nu bijgebracht dat we niet bij elkaar moeten zijn. De eerste week hadden we het daar moeilijk mee. Sommige verkopers zeiden dat ze niet konden verkopen als ze niet met de klant aan tafel zaten. Nu blijken ze dat ook op afstand te kunnen, via de computer. Dat gaat ook goed. Twee maanden geleden zei iedereen: dat gaat nooit werken. Sommige dingen die we gewend waren om te doen, zijn over een paar maanden fundamenteel veranderd.”

Ziet u kansen voor innovatie in deze crisis?

„Kijk naar de situatie op de IC’s. Ze zeiden in eerste instantie dat ze niet snel nieuwe beademingsapparaten konden maken. Dat blijkt nu toch te kunnen. We zijn anders gaan samenwerken omdat het niet anders kan. Elke crisis leidt tot innovaties omdat de situatie om oplossingen vraagt die er daarvoor niet waren.”