Hoe Europa één wordt? Zelden door kleine stapsgewijze pasjes vooruit. Vaak lijkt het op de springprocessie van Echternach. Twee stappen voorwaarts, één sprongetje achterwaarts en dan van voren af aan. En gaat het niet zoals het moet, dan moet het maar zo als nu kan, zodat elke regeringsleider na de Eurotop kan zeggen dat zij of hij toch echt alles er aan gedaan heeft en het dan zo maar moet voorlopig.
En dan komen de grote momenten waardoor bijna als bij een overval en toverslag tegelijk iedereen en alles weet dat men nu wel moet en dat dan ook doet en men achteraf verbijsterd terugkijkt op zo veel daadkracht, focus, cohesie en effectiviteit. Als het echt niet anders kan, dan gebeurt het ook nog.
Toen de Berlijnse Muur viel zei de ‘chef van Brussel’, Jacques Delors: “In het politieke bestaan helpt het geluk ons soms, maar de moed altijd!” ‘La chance parfois, le courage toujours!’ Omdat hij met zijn concept van de Interne Markt voor 1992 een blauwdruk klaar had liggen, kon de EU na november 1989 in een ongekend tempo zichzelf heruitvinden en herinrichten.
Gebrek aan Europese solidatiteit
Met horten en stoten werd nota bene op zijn verjaardag een doorbraak naar een compromis gevonden dat die trend wist te keren. Opnieuw kon in een existentiële crisis ineens wat nooit eerder kon. Het bracht de ‘Green Deal’, het crisispakket NextGenEU, gezamenlijke investeringen in Digital Europe en deze werden ook nog één samenhangend geheel gemaakt.
Met bovendien daarbinnen een groter accent op slimmer maatwerk voor elke lidstaat. Het was maar goed dat daarmee geoefend was. Want Vladimir Poetin had zijn eigen plannen en leek te rekenen op de weifelmoedige decadentie van het Westen, waarin Brexit en Amerika onder Trump met zijn hulp meer en meer en welbewust van Europa afgkeerd waren omwille van de obsessie met China en de ‘Indo-Pacific’.
La chance parfois
‘Poetin maakte in één klap helder dat het geduldige proza over ‘strategische autonomie’ en ‘voortgaande integratie’ van een bankenunie, kapitaalmarktunie, energie-unie en Digital Europe tot een concreet en coherent geheel moest worden gemaakt.’ En graag snel een beetje! Zo niet, dan tekende de Unie haar eigen politieke doodvonnis en zouden zowel Biden als Xi dat vaststellen en daarnaar moeten gaan handelen.
En je kon er op rekenen dat Biden en zijn opvolger in het Witte huis dat ook zouden doen. Voor Europa en Nederland binnen de Unie betekent dit ook zelf wel iets. Alle creatieve krachten en al het vernuft moeten zich nu ontplooien om de energietransitie enorm te versnellen om geopolitiek lucide redenen.
Datzelfde vernuft zal zich moeten kunnen en mogen ontplooien om de cyberinfrastructuren van juist in dit domein nog steeds 27 separate lidstaten te kunnen beschermen. En de nationale pocherij die een ontstellende verspilling van defensieinspanningen normaliseert moet verdwijnen en dat lukt niet vrijwillig en echt alleen ‘top down’.
Terugverlangen naar het kwartje van Kok
Taboes zullen doorbroken moeten worden. De slimste kolencentrales zal men met biomassa-bijstook nog maar liever zo’n 10 jaar koesteren, zolang pr-praatjes over kerncentrales – zelfs over nu in nog nergens bestaande mini-uitvoering – uit niets meer bestaan dan hoogglansbrochures.
En wie dat niet wil zal dan weer niet moeten zeuren dat geen kantoorgebouw, school, ziekenhuis, sociale woningbouw of infraproject nog een akkoord krijgt voor functioneren zonder zonnedaken en drastische besparingsingrepen. En uiteraard zullen gratis OV in urbane en suburbane gebieden bij een forse kostenverhoging op individueel autogebruik niet kunnen uitblijven. Men zal nog terugverlangen naar dat kwartje van Kok.
Nieuwe kansen in inspiratie voor starters en durfallen
Energieslurpende sectoren zonder maatschappelijke meerwaarde als cruise-toerisme en vliegverkeer op korte afstanden zullen moeten worden afgeknepen. Een nieuwe gouden eeuw van snelle treinverbindingen wacht Europa en dat zal geen nationaal boemelnetwerk kunnen blijven. Voor slimme, innovatieve bedrijven, opleidingen, ecosystemen, starters en durfallen biedt dit alleen maar nieuwe kansen en inspiratie.
‘La chance parfois, le courage toujours!’ En we gaan nog meemaken dat nu de Britten nog sneller willen toetreden tot de EU dan Oekraïne dat kan lukken.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Eveline van Zeeland, Eugene Franken, Katleen Gabriels, PG Kroeger, Carina Weijma, Bernd Maier-Leppla, Willemijn Brouwer en Colinda de Beer probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Morgen zal het dus goed zijn. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
