Ierland pakt klimaatcrisis aan met elektrificatie treinnetwerk en duurzame woningen

Een crisis als de coronapandemie vraagt om stevige maatregelen. De EU heeft 723,8 miljard vrijgemaakt om met het coronaherstelfonds (Recovery and Resilience Facility; RRF) de Europese economie uit de door corona veroorzaakte recessie te trekken. Om aanspraak te maken op een deel van die grote zak geld, dienen lidstaten een plan in bij de Europese Commissie. In de serie Decarbonizing Europe leggen we die plannen onder een vergrootglas.

Als je aan Ierland denkt, denk je al snel aan kustgebieden en harde wind. Windenergie is momenteel dan ook de grootste bron van hernieuwbare energie in het land. Maar ondanks de uitbundige aanwezigheid van deze energiebron is het land er in de loop der jaren nog niet in geslaagd de koolstofuitstoot te verminderen. Integendeel, de hoeveelheid emissies neemt juist toe, vooral als gevolg van intensieve landbouw en vervuilende mobiliteit.

Voor de komende jaren staan echter ambitieuze klimaatplannen op de agenda. In 2021 ondertekende het land de Climate Action Act, waarmee het wettelijk verplicht wordt om de internationale en EU-klimaatdoelstellingen te behalen. Doel daarbij is om in 2050 klimaatneutraal te zijn en de uitstoot in 2030 met 51 procent te verminderen ten opzichte van 2018. Ook het Resilience Fund zal een stevige bijdrage leveren om die plannen te halen. Ierland wordt door Europa gesteund met 939 miljoen euro aan subsidies. 42 procent van het plan is bestemd voor klimaatinvesteringen en hervormingen en 32 procent gaat naar de digitale transitie.

Duurzame gebouwen

Er komt 155 miljoen euro beschikbaar voor het duurzamer maken van woningen en openbare gebouwen. Huishoudens, bedrijven en de publieke sector worden ondersteund met investeringen in energie-efficiëntie.

Zo zullen de openbare gebouwen worden aangepakt. Veel van deze gebouwen dateren van het begin van de jaren vijftig tot het begin van de jaren negentig en hebben het einde van hun levensduur bereikt. Uiteindelijk moet het mogelijk zijn om, door middel van het verbeteren van de conditie van de bouwen, 50 procent minder broeikasgassen uit te stoten.

“Ik denk dat het een goede zaak is dat hier zo’n groot bedrag naartoe gaat,” zegt emeritus professor John Sweeney. Hij is klimaatwetenschapper aan de universiteit van Maynooth in Ierland. “In combinatie met onze carbon tax zal het plan om woningen duurzamer te maken voor een aanzienlijke vermindering van de uitstoot zorgen. Dat is iets wat we op korte termijn hard nodig hebben.”

Elektrificatie van het spoorwegnet

Ook het spoor wordt aangepakt. Het netwerk wordt sterk uitgebreid en klaargemaakt voor elektrisch vervoer. Dit is had nodig, want de Ierse bevolking woont verspreid over het land, voornamelijk op het platteland, en is dus erg afhankelijk is van de auto. Duitsland mag dan het land zijn waar auto’s lange afstanden afleggen op de autobahn, maar de gemiddelde personenauto in Ierland legt in een jaar gemiddeld een twee keer zo grote afstand af als de gemiddelde Duitse auto.

Concreet gezien gaat Ierland 164 miljoen euro investeren in de modernisering en elektrificatie van het treinnetwerk in Cork. Er wordt een nieuw perron gebouwd in Kent Station en de lijn tussen Glounthaune en Midleton wordt verdubbeld. “Dit is iets wat hoe dan ook moest gebeuren”, vindt Sweeney. “In Ierland is slechts 2,75 procent van het netwerk geëlektrificeerd, een zeer laag percentage vergeleken met de rest van Europa.”

Toch zet de klimaatwetenschapper ook vraagtekens bij de plannen. “Hoewel het van vitaal belang is dat Ierland deze investering de komende jaren gaat doen, is het niet de meest efficiënte weg naar snelle emissiereductie. Er zijn andere prioriteiten die op dit moment meer aandacht verdienen, zoals de landbouwsector. Ierland is nog steeds erg afhankelijk van de intensieve veehouderij, met een grote hoeveelheid methaanuitstoot als gevolg. Het lijkt mij van groter belang om dit eerst aan te pakken.”

Herstel van aangetaste veengebieden

Ook de veengebieden van Ierland krijgen een opknapbeurt. Er wordt 108 miljoen euro besteed aan het herstel van zo’n 33.000 hectare van de Bord na Móna-veengebieden. Deze werden vroeger gebruikt voor energieproductie, maar aangetaste veengebieden blijken een belangrijke bron van koolstofemissies te zijn. De investering zal daarom op den duur de uitstoot flink verminderen.

“Ierland is al gestopt met het winnen van turf voor elektriciteitsopwekking,” zegt Sweeney. “Maar we zijn er nog steeds niet in geslaagd om de turfwinning voor de tuinbouw te stoppen en bovendien wordt er nog steeds veel turf geëxporteerd. Dat is erg jammer. De aanpak van gedegradeerde veengebieden gaat een grote positieve bijdrage leveren.”

Digitale transitie

Tot slot ondersteunt het nationaal plan de digitale transitie met 142 miljoen euro aan investeringen in de publieke sector. Zo komt er een energiezuinig overheidsdatacenter. Daarnaast wordt ook de zorgsector gedigitaliseerd.

Hoop voor de lange termijn

Sweeney is sceptisch over het halen van de klimaatdoelen die voor 2025 zijn gesteld. “Het blijft een feit dat we nog steeds de verkeerde kant opgaan, als je kijkt naar onze uitstoot. Hoewel de doelstellingen nu wettelijk bindend zijn, denk ik dat het uiterst moeilijk zal blijken om ze te behalen.”

Voor de lange termijn schetst hij een positiever beeld. “Tegen 2030 zullen we veel structurele veranderingen in gang hebben gezet en technische problemen in verband met de overgang hebben opgelost. Zo heeft Ierland bijvoorbeeld toekomstplannen om offshore windparken met drijvende windturbines te bouwen. We hebben als land een zeer groot voordeel als het gaat om windenergie. Het zal nog jaren duren voordat we het volledige potentieel daarvan kunnen benutten, maar uiteindelijk zullen we er komen en zullen we onze energiedoelstellingen halen.”