Het waterpeil in Nederland daalt weer, nadat het afgelopen periode record na record brak. In de strijd tegen het water werd er op grote schaal teruggegrepen naar een oeroude maatregel: zandzakken. Maar er worden ook steeds meer innovaties bedacht om overstromingen tegen te gaan. We zetten een aantal veelbelovende oplossingen op een rijtje.
Waarom je dit moet weten:
We krijgen te maken met steeds extreme weersomstandigheden door klimaatverandering. Dat betekent dat we ook steeds vaker op hoogwater kunnen rekenen in Nederland. Er bestaan vernieuwende oplossingen om ons daar tegen te beschermen.
Overstromingen zorgden afgelopen maanden voor veel overlast. In Deventer kwam er door de hevige regenval een kerk blank te staan. Ook ontstaan er steeds meer sinkholes doordat het regenwater niet goed wordt afgevoerd. In Eindhoven werd daardoor een groot stuk wegdek verwoest.
Twee zessen op een dobbelsteen
Begin januari voerde de Maas bij St. Pieter onder Maastricht 1700 kubieke meter water per seconde af. Deze volumes komen eens in de drie tot vier jaar voor. Naar verwachting gaan we dit de komende jaren vaker meemaken, denk Niko Wanders, docent Hydrologie aan de Universiteit Utrecht: “Door klimaatverandering hebben we steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden. Met droogtes, maar ook met extreem natte periodes. Vanaf nu werpen we met een dobbelsteen met twee zessen.”
Natuurlijke oplossingen
Gezien de voorspellingen van bovenstaande grafiek, is het dus hoog tijd om ons beter voor te bereiden op overstromingen in de toekomst. Met alleen zandzakken gaan we het niet redden. Dus is er ruimte voor innovatie. Innovaties die niet eens per se technologisch geavanceerd hoeven te zijn, legt Wanders uit. Het accent moet volgens hem vooral liggen op natuurlijke maatregelen. “Denk aan minder asfalt en groene daken, waardoor tijdens hevige regenbuien het riool niet meteen overloopt.” Ook greppeltjes op steile hellingen. In limburg zien we bijvoorbeeld al op veel plekken dat de natuurlijke greppels en bossages weer worden teruggebracht om het water onderaan een akker af te remmen.”
Artificiële oplossingen
Daarnaast worden er steeds vaker ‘man-made’ innovaties toegepast. In Kampen houdt men de voeten droog, mede dankzij een opblaasbare waterkering. Het dorp bevindt zich aan de monding van de IJssel. De waterkering -de grootste ter wereld- is ontworpen door architectenbureau ZJA en houdt in noodgevallen het door de wind opgestuwde water uit het Ketelmeer tegen.
Op een groot grasveld op de campus van de TU Delft worden oplossingen getest die in de toekomst toegepast kunnen worden, zoals mobiele dijken. Dit zijn grote slurfen die worden gevuld met water, waarmee aanzienlijke waterhoogtes tot anderhalve meter tegengehouden worden. Wanneer je de zak voor de deur plaatst en deze in aanraking komt met water, zuigt de zak zich vol en voorkomt het dat er water naar binnen stroomt.
Voorkomen beter dan genezen
Nog altijd is voorkomen beter dan genezen. AI en machine learning worden volop ingezet om overstromingen te voorspellen. Google’s Flood Forecasting System is daar een voorbeeld van. Sinds 2018 verzamelt het systeem gegevens over regenbuien. Het raadpleegt daarvoor diverse bronnen, waaronder weersvoorspellingen en satellieten. Vervolgens identificeert het risicogebieden en verspreidt cruciale informatie via zoekopdrachten, Maps en pushmeldingen. Onlangs voegde Google zestig landen toe aan het systeem, waaronder Nederland en België.
Samenwerken is key
Naast natuurlijke en technologische oplossingen, is vooral ook samenwerking met andere landen key om het water in goede banen te leiden, benadrukt Wanders. “Nederland is nou eenmaal het ‘afvoerputje’ van de Rijn en de Maas. Hoewel dit economische voordelen heeft, vormt het in dit geval een nadeel. Afstemming met buurlanden is over de jaren heen al beter geworden, maar blijft een belangrijk aandachtspunt.” Als de waterreservoirs in Zwitserland, Duitsland en België beter in orde zijn, dan zullen we daar in Nederland veel voordeel van hebben. “Maar als mensen ze juist snel laten leeglopen dan kan het zorgen dat we juist extra water in Nederland krijgen.”
Sinds tien jaar heeft Nederland een hechte samenwerking met Duitsland. Door middel van een grensoverschrijdend platform en voorspellingsmodel wordt informatie over hoogwater beheerd en gedeeld. Tijdens de Hoogwaterconferentie hebben de landen bovendien benadrukt dat ze in 2025 verder onderzoek gaan doen. Hierbij richten ze zich op het vergaren van meer ervaring en kennis met betrekking tot onder meer evacuatiemogelijkheden, toekomstige Rijnafvoeren en risicobenaderingsmethodieken.
Het zal nog lang duren voordat we klimaatverandering volledig onder controle hebben, als het überhaupt gaat gebeuren. “Naast alle genomen maatregelen moeten we daarom vooral ook anticiperen op nattere winters de komende jaren”, besluit Wanders.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
