Zo krijgt Nederland de Boston-vibe

By Jeroen Vugts

Hoe kunnen we als samenleving nog meer profiteren van de kennis die aan onze Nederlandse universiteiten ontwikkeld wordt? Hoe zet je deze kennis om in innovaties die onze economie aanzwengelen en oplossingen bieden voor onze grote maatschappelijke uitdagingen?

We vroegen het wetenschappers – werkzaam bij verschillende universiteiten – die actief bezig zijn nieuwe vindingen naar de markt te brengen. Welke omstandigheden werken daarbij bevorderlijk? En wat zijn de resultaten van hun inspanningen? Vandaag: Miao-Ping Chien, Principal Investigator bij de Erasmus University Medical Center Rotterdam en het Oncode Institute.

Lees hier de andere verhalen uit deze serie

Een Engels gezegde stelt dat wie zich toelegt op van alles, een meester is in niets. Miao-Ping Chien bewijst het tegendeel. Ze studeerde af in biomedische wetenschappen in Taiwan, promoveerde in chemie en biochemie in San Diego en combineerde optische engineering en computationele biologie in haar postdoctorale werk aan Harvard. 

Nu, vier jaar na de start van haar eigen onderzoeksgroep in het Erasmus MC die ook deel uitmaakt van het Oncode Institute, heeft ze met haar groep een optische microscoop ontwikkeld die precies kan aanwijzen welke kankercellen moeten worden bestreden. Haar uitvinding zal worden gecommercialiseerd door haar spin-off UFO Biosciences. Chien is een wetenschapper die er bewust voor kiest om multidisciplinair te zijn. Zij is even vastbesloten meer ondernemingen op te richten als toegewijd aan de wetenschap. “Het zou gewoon moeten zijn”, betoogt Chien, “dat wetenschappers ook ondernemers zijn en dat we hen alle steun geven” om impact te hebben.

Wetenschap in de praktijk brengen

Als jonge wetenschapper vond Chien, net als andere wetenschappers, het vooral belangrijk hoeveel publicaties op haar naam stonden en hoe vaak die werden geciteerd. Maar dat veranderde. Ze kreeg steeds sterker de behoefte iets te ontwikkelen dat zou worden gebruikt. Dat hield in dat ze haar blik en expertise moest verbreden naar meer dan één discipline. 

“Juist omdat je op verschillende terreinen actief bent”, stelt Chien, kun je “het grotere plaatje zien en denken aan toepassingen”. Fundamenteel onderzoek is van cruciaal belang – “daar bouw je op voort” – maar “je wilt ook dat mensen nadenken over het potentieel en de grotere impact van hun ontdekkingen.” Als je methodes, mechanismen, markers en dergelijke ontwikkelt, doe je er als onderzoeker goed aan alvast na te denken hoe je dat bij mensen kan gebruiken.

Om nieuwe ontdekkingen of technologieën dichter bij de praktijk te brengen – om hun “technology readiness level” te verhogen – heb je een bedrijf nodig. En een bedrijf opzetten vergt niet alleen een multidisciplinaire aanpak. Je hebt er ook veel hulp bij nodig. Chiens spin-off UFO Biosciences (de afkorting staat voor Ultrawide Field-of-view Optical microscope) die binnenkort van start gaat, biedt een leerzaam voorbeeld. 

Je wilt dat mensen nadenken over het potentieel en de grotere impact van hun ontdekkingen

Miao-Ping Chien

Kanker vinden en steun vinden

Kanker, legt ze uit, is niet homogeen. Tumoren bestaan uit verschillende cellen. Sommige zijn agressiever en veroorzaken uitzaaiingen of zijn resistent tegen behandeling. Chien heeft diverse technologieën – optische microscopie, beeldverwerking, gentechnologie, single cell sequencing en fotochemie – gecombineerd in instrumenten waarmee kanker kan worden opgespoord. Artsen kunnen deze instrumenten gebruiken om problematische cellen op te sporen, te isoleren, de sequentie van hun DNA/RNA/eiwit te bepalen en te analyseren wat hen kwaadaardig maakt. Zo kunnen ze aanknopingspunten vinden voor de ontwikkeling van geneesmiddelen. 

De potentiële impact is even groot als evident, maar er zijn verschillende manieren om die impact te realiseren. Je kunt de apparatuur verkopen en anderen leren die te gebruiken. Je kunt ook een dienst leveren en de machines en de methodologie gebruiken om onderzoek  te doen voor anderen. Uiteindelijk zou je ze ook kunnen gebruiken om zelf nieuwe geneesmiddelen te ontdekken. Na gesprekken met het Erasmus MC Technology Transfer Office (TTO) en het Oncode Institute, besloot Chien als servicebedrijf te beginnen en later mogelijk te verbreden naar diagnose en geneesmiddelenontwikkeling.

“Ik heb veel geluk gehad”, zegt Chien, “met de steun die ik heb gekregen”. Het begon -en dat is cruciaal- met haar afdelingshoofd. Hij zorgde voor financiering voor de bouw van de microscoop en gaf haar de middelen en de tijd om te werken aan de spin-off. Dat is niet gebruikelijk, benadrukt ze. Sommige onderzoekers in andere departementen en instituten zijn misschien niet zo gelukkig.

Vervolgens kreeg ze steun van het TTO. Ook hier had ze geluk. Omdat het Erasmus een medisch centrum is “zijn ze niet echt gewend dit soort technologie uit te rollen. Dus duurt het wat langer.” Maar ze waren vastbesloten te helpen het voor elkaar te krijgen en Chien kreeg begeleiding van een senior persoon die zeer behulpzaam was. Tenslotte steunde ook Oncode haar plannen. Oncode is een instituut dat speciaal is opgericht om de valorisatie van kankeronderzoek even excellent te maken als het onderzoek zelf. 

“Het model werkt”, bevestigt Chien. “Hun mensen zijn ervaren en professioneel”. Oncode heeft een veel hogere verhouding van business developers tot wetenschappers, dan mogelijk is voor een traditioneel onderzoeksinstituut, laat staan een universiteit. Het zijn specialisten en zij kunnen de juiste middelen mobiliseren. “Ze hebben me veel geleerd.”

Zoals blijkt uit het voorbeeld van Chien, is de steun er vaak wel maar is het nog vaak een kwestie van geluk hebben en de juiste mensen tegenkomen. “Ik zie het wel veranderen”, zegt Chien, “maar het is nog geen gemeengoed.”

Een nieuw normaal?

Wat is dan nodig? Wat zou de wetenschapper-ondernemer helpen? Drie dingen, meent Chien: de vibe, fysieke ondersteuning en nationaal beleid. Allereerst is het belangrijk om een omgeving te hebben waarin het niet raar is om zowel wetenschapper als ondernemer te zijn. Kijk naar San Diego en Boston, plaatsen die Chien goed heeft leren kennen. Daar is het normaal om professor te zijn en je eigen bedrijf te hebben. Het wordt verwacht en aangemoedigd. 

Kendall Square, naast het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston, wordt wel de meest innovatieve vierkante mijl op aarde genoemd. Het is de thuisbasis van honderden start-ups. Hier treffen mensen elkaar, goedkope kantoorruimte en laboratoria om te gebruiken. “De hele vibe is gewoon zo uitnodigend”, zegt Chien. Het is volkomen natuurlijk om nieuwe dingen te proberen, te falen, te leren en opnieuw te proberen. Iedereen doet het. “Uiteindelijk wint het hele gebied erbij”. Het is een positieve spiraal: er komen meer mensen, wordt meer uitgevonden, vestigen zich meer bedrijven, enzovoort, enzovoort. Dat is de vibe die we nodig hebben.

Door haar tijd in de VS was het voor Chien ook vanzelfsprekend om contact te zoeken met het TTO. “Ik kende de route”. Een wetenschapper-ondernemer in spe heeft behoefte aan wat Chien “fysieke ondersteuning” noemt. Hulp bij het kiezen van de juiste verdienmodel, communiceren met het instituut en onderhandelen over voorwaarden voor het gebruik van intellectueel eigendom (IP), praten met investeerders, vinden van een CEO, etc. Het Erasmus MC TTO heeft een Entrepreneurship Awakening Programme met veel externe deskundigen. Deelname is gratis en het programma wordt ondersteund door het bestuur. Een andere belangrijke enabler is de beschikbaarheid van betaalbare faciliteiten, zoals kantoorruimte, labs, machines en technische ondersteuning. Idealiter zouden die diensten gratis zijn. Want starters hebben tot de eerste serieuze investeringsronde weinig geld en de focus zou niet moeten liggen op huur, maar op (maatschappelijk) rendement.

De overheid kan ook zorgen voor meer financiering voor fundamenteel onderzoek. Onze beste wetenschappers kunnen dan minder tijd besteden aan het schrijven van subsidieaanvragen en meer aan het nadenken over de praktische toepassingen van hun onderzoek.

Miao-Ping Chien

De overheid speelt hier een doorslaggevende rol. Zij kan de voorwaarden scheppen die universiteiten stimuleren dat te doen. Zij kan ook helpen bij het mobiliseren van de financiering, vooral voor zeer vroege ontwikkelingsstadia. Deze financiering is in de VS zo veel gemakkelijker en in zo veel grotere bedragen beschikbaar. De overheid kan ook zorgen voor meer financiering voor fundamenteel onderzoek. Onze beste wetenschappers kunnen dan minder tijd besteden aan het schrijven van subsidieaanvragen en meer aan het nadenken over de praktische toepassingen van hun onderzoek.

Chien is optimistisch. Je zou van een ondernemer niet anders verwachten. Maar ze ziet ook echt een verandering tot stand komen. Dat we er nog niet zijn, komt niet door onwil. Het kost gewoon tijd om in een heel land het systeem te veranderen. De VS is daarmee al tientallen jaren geleden begonnen. Als wij echter doorgaan op de ingeslagen weg en misschien het tempo iets opvoeren, zal het ons geen tientallen jaren kosten om die achterstand in te halen en hier dezelfde vibe krijgen: dat het voor een wetenschapper niet meer is dan business as usual om ook ondernemer te zijn.

Drie punten voor verdere overpeinzing en discussie:

• Wat kan worden gedaan om het voor wetenschappers vanzelfsprekend te maken een eigen bedrijf (of meer dan één) te hebben of te beginnen, naast of in het verlengde van hun onderzoek?
• Moeten we multidisciplinariteit verwachten/aanmoedigen bij meer of de meeste van onze wetenschappers om meer en betere toepassingen te bedenken?
• Zou de overheid meer tijd en energie kunnen/moeten vrijmaken voor valorisatie door meer vrije middelen ter beschikking te stellen voor fundamenteel onderzoek?