Duurzaam eten. Steeds meer mensen zijn ermee bezig. Gezonde voeding, een eerlijke prijs voor boeren en een goed leven voor dieren staan vaak hoog op de prioriteitenlijst. Honderden keurmerken zoals Fairtrade en Beter Leven moeten consumenten helpen om duurzame keuzes te maken. Maar zijn al die keurmerken wel even betrouwbaar? En weet je precies welk keurmerk waarvoor staat? Met het info-etiket van FoodRoots zie je in één oogopslag hoe duurzaam een product is.
Thomas Fransen, student duurzame innovatie aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), ontwikkelt een platform waarop consumenten meteen de totale milieu-impact van een product kunnen zien. Die combinatie van verschillende duurzaamheidsaspecten onderscheidt FoodRoots volgens Fransen van andere keurmerken. “De huidige keurmerken staan vaak maar voor één specifiek onderdeel van de voedselproductie, dat zorgt voor verwarring. Daarnaast zijn ze vaak helemaal niet transparant waardoor consumenten niet goed weten waarom een product een bepaald keurmerk krijgt”, stelt Fransen.
Overkoepelend keurmerk
Hij noemt Fairtrade als voorbeeld. “Als ik Fairtrade muntthee bestel, dan weet ik dat de boeren een eerlijke prijs hebben gekregen voor de munt. Maar die munt kan bijvoorbeeld wel vanuit Sri Lanka naar Nederland verscheept zijn, terwijl munt ook in Nederland groeit. Is het dan wel nodig om zoveel CO2 uit te stoten?” FoodRoots, het platform van Fransen, combineert zo veel mogelijk cijfers om tot een soort overkoepelend etiket te komen. Hierin worden bijvoorbeeld CO2-uitstoot, dierenrechten, waterverbruik en plasticvervuiling meegenomen.
Fransen noemt FoodRoots liever geen keurmerk omdat hij consumenten niet op wil leggen wat ze moeten kiezen. “Het is belangrijk dat mensen zich bewust worden van de impact van een bepaald product”, zegt Fransen. “Dan zien mensen bijvoorbeeld dat de productie van kaas een grotere impact op het milieu heeft dan de productie van kip. Dat kan ervoor zorgen dat mensen andere keuzes gaan maken in hun eetpatroon.”
QR-code
Fransen hoopt dat de FoodRoots-score ooit op alle verpakkingen in de supermarkt staat. “Dat getal op zich zegt nog niet zo veel”, geeft Fransen toe. “Maar door een QR-code te scannen, zien consumenten hoe de score is opgebouwd en hoe duurzaam een product is.” De student heeft niet de illusie dat consumenten in de winkel echt ieder product gaan scannen. “We kijken als consument ook niet naar de voedingswaarde van elk product. Maar het feit dat je makkelijk kúnt zien hoe de score is opgebouwd, zorgt voor vertrouwen. Het is volledig transparant.” Bovendien kunnen consumenten producten makkelijk met elkaar vergelijken door middel van de score.
Al is het samenstellen van zo’n score nog niet zo makkelijk. “Duurzaamheid heeft verschillende aspecten. Zo is er de economische kant, de ecologische kant en de sociale kant. En aan de sociale kanten zitten weer verschillende onderdelen zoals mensenrechten maar ook dierenrechten. Het is lastig te bepalen wat we wel en niet meenemen in de score en hoe zwaar de verschillend elementen wegen”, legt Fransen uit.
Onafhankelijk platform
Om te zorgen dat het platform een breed draagvlak heeft en zo objectief mogelijk is, wordt het ‘open source’ ontwikkeld. “We vinden het belangrijk dat iedereen die er iets aan kan bijdragen, ook die mogelijkheid krijgt”, zegt Fransen. Het team werkt niet vanuit een winstoogmerk. “Wij zouden het fantastisch vinden als deze score echt geïnstitutionaliseerd wordt, net als de Nutri-Score.” Deze score wordt binnenkort ingevoerd om consumenten aan te geven welke producten gezond zijn.
“Om dat voor elkaar te krijgen moeten wij het platform niet afschermen om er als klein bedrijf aan te werken. Hoe meer mensen meedenken, des te sneller de ontwikkeling gaat.” Hij geeft aan dat studenten hier erg geschikt voor zijn. “Wij zijn niet verbonden aan een bedrijf, dus kunnen we onafhankelijk werken. Daarnaast hebben we de kennis en de drang om de wereld te verbeteren. Maar we hebben nog geen hypotheek of kinderen. Geld verdienen is in die zin dus minder belangrijk.”
Die onafhankelijkheid is ook precies de reden dat Fransen denkt dat FoodRoots het verschil gaat maken in het land van de keurmerken. “Als we winst hadden moet maken is het sowieso lastig dit soort platformen op te zetten. Daarnaast vertrouwen consumenten het waarschijnlijk minder omdat zij ook weten dat een bedrijf geld wil verdienen. Hierdoor verwachten ze sneller een addertje onder het gras.”
FoodRoots is onderdeel van TU/e innovation Space. Meer verhalen over dit soort bijzondere initiatieven vind je hier.
Voedselproductie veranderen
Op de lange termijn hoopt Fransen met FoodRoots een verandering te weeg te brengen in de voedselproductie. “Boeren zeggen dat ze alleen duurzaam kunnen produceren als ze daarin geld investeren. Maar dan moet de prijs omhoog. Consumenten willen alleen niet meer betalen voor duurzame producten”, zegt hij. “Dat staat nog los van het feit dat ze vaak helemaal niet goed weten wat precies duurzaam is.” Het is een vicieuze cirkel waar we als maatschappij lastig uit komen. “Door transparantie te bieden via FoodRoots hoop ik dat consumenten duurzamere keuzes gaan maken. Daarnaast moeten boeren meer inzicht geven in hun productie en worden ze aan hun woord gehouden.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
