Fe+male Tech Heroes: De ‘sky’ is zeker niet de grens

By Corine Spaans

“Wat is het toch weer ouderwets gezellig”, knalt Ingelou Stol de zaal in tijdens het Fe+male Tech Heroes diner. Samen met Hilde de Vocht verwelkomt Stol de honderd gasten, vooral vrouwen. Die zich allemaal mogen voorstellen. In 10 minuten weten de founders van het netwerk alle gasten langs te gaan. “Naam en waar je werkt.” Het thema van de avond is: The sky the limit? Het komt terug in de aankleding van de zaal, met gouden sterretjes op de tafels en een menu kaart die verwijst naar Icarus, een figuur uit de Griekse mythologie die ‘uit de lucht valt’. 

Ook de sprekers van de avond hebben hun verhaal op het thema afgestemd. Oana van der Togt, Senior Business Developer Manager bij onderzoeksorganisatie TNO en lid van de Raad voor Diversiteit en Inclusie bij TNO, en Margot Nijkamp – Diesfeldt die EcoSystem Game ontwikkelde, schrijft en directeur is van ESTI, EcoSystem Thinking Institute, laten de zaal beiden weten dat de sky zeker niet de grens is.

Voertaal

De Roemeense Oana van der Togt kwam als student natuurkunde voor een uitwisselingsprogramma een jaar naar Nederland. Dat was in 1999. Ze liep stage bij de TU Delft. Ze had nooit het plan in Nederland te blijven, maar na haar afstuderen, terug in Roemenië, kreeg ze een telefoontje. Of ze verder wilde gaan met het onderzoek naar semi-conductors, als promotieonderzoek. Daar hoefde ze niet lang over na te denken. Volmondig zei ze ‘ja’. Dit keer dacht ze voor vier jaar te blijven. Drie maanden voor vertrek ontmoet ze haar huidige man.

Ze bleef en solliciteerde bij TNO. Een verdieping hoger dan waar ze bij de TU Delft werkte. “Maar een totaal andere wereld”, zegt Van der Togt. Bij de TU Delft werkte ze in een internationale omgeving met als voertaal Engels. Bij TNO: 4 buitenlanders van de 350 medewerkers, waarvan 4 vrouw, exclusief de secretaresses. “Het was een complete cultuurschok en een communicatieschok. Er werd pertinent Nederlands gesproken.” 

Er volgde onder meer een snelcursus Nederlands, want, zo zegt Van der Togt, “ik wilde laten zien dat ik het kon”. Achteraf zou ze dat nooit meer doen. “In een werkomgeving is het belangrijk om de nuances van een taal te kennen om je goed te kunnen uiten in een discussie. Mijn advies aan nieuwkomers in Nederland: ga pas op je werk Nederlands praten als je het echt beheerst. Met het zoeken naar woorden, blijf je in een discussie achterlopen.” 

Ongepland

Van der Togt ontwikkelde zich binnen TNO van een optical designer naar een projectmanager en vervolgens programmamanager. Allemaal binnen de semiconductorwereld. In 2016 maakte ze de stap naar de ruimtevaart als business developer. Ze is nu verantwoordelijk voor klanten als European Space Agency en NASA. Een markt waar ze niets van wist toen ze begon.

Terugkijkend was het geen geplande stap. Als talent binnen de semiconductortak had ze haar strepen verdiend, laat Van der Togt weten. Een collega vroeg haar, als project manager, mee te gaan naar een vergadering van ESA. Een van de andere deelnemers was te laat. Hij had een grote crisis. Dat werd uitgelegd en Van der Togts collega liet haar weten dat hij daar wel een oplossing had. Ook had hij een presentatie om dat te laten zien. Van der Togt regelde spreektijd voor hem. Ze kwam terug bij TNO met een contract met ESA.

‘Nee’ geen optie

Omdat ze dat voor elkaar had gekregen, vroeg de directeur ruimtevaart bij TNO haar om voor de zijn afdeling “nieuwe deuren te doen openen”. Daar zat ze dan als jongste aan tafel, zonder enige kennis van alle vaktermen en processen binnen de ruimtevaart. “Maar ik had het vertrouwen van mijn directeur en ik wist wat ik kon. Het enige dat ik moest doen, was het te laten zien. Zoals ik al deed met het contract met ESA binnen te halen.” 

Van der Togt groeide op in het communistische Roemenië. Zowel wel haar vader als moeder werkte fulltime. Net als de andere moeders en vaders in haar buurt. Al leerde de Roemeens later dat iedereen verplicht was te werken, als jong meisje wist ze niet beter dan dat “nee geen optie was”. “Als je er maar voor gaat. Failure was not an option. Vrouwen in de techniek zijn in Roemenië heel normaal.”

Natuurlijk heeft Nederland haar veranderd. “Ik communiceer nu veel directer. Als ik weer terug naar Roemenië ga moet ik even terug: chill, Oana.” Maar ze hield haar manier van leidinggeven, die ze omschrijft als inclusief. “Ik wil altijd ieders mening horen. Ook de stille stem in de ruimte. Mijn team weet wat ze aan me hebben, mijn klanten ook. Ik doe mijn uiterste best voor hen, maar als het nee is, is het nee. Ook als iets niet zo is gegaan als gedacht, geef ik dat grif toe. Open en eerlijk, zo ben ik.”

Intuïtie

Ook Margot Nijkamp – Diesfeldt had geen vooraf uitgestippeld plan voor haar carrière. Ze “struikelde” in verschillende banen en ontwikkelde zich van directiesecretaresse bij Stork, via Packard Bell – “die van de eerste thuiscomputers” -, E-One – “die van de most sexiest fire trucks” – naar een HR en Communications manager en vervolgens directeur. 

Zonder technische achtergrond kwam ze in 2005 op de High Tech Campus Eindhoven terecht. Haar man vond dat ze geknipt was voor de functie als HR en Operations directeur bij het net opgerichte Holst Centre. Ze kreeg elke morgen die vacature even onder haar neus geschoven. Nijkamp wilde per se eerst haar MBA-opleiding afmaken voor ze van baan wisselde. Toch besloot ze haar cv op te sturen. Nog geen vijf uur later kreeg ze bericht: haar profiel paste perfect. Ze ging op gesprek, raakte enthousiast en ging door naar de assessments. Die waren zwaar en ze twijfelde of die wetenschappelijke wereld bij haar zou passen, “maar ik volgde mijn intuïtie”. Ze kreeg de baan en zou er, later als directeur mkb-betrekkingen, tot eind 2011 blijven. 

EcoSystem Game

In dit tijd overwon ze twee levensgrote crises. “Ik had een ‘terminale fobie’ voor spreken in het openbaar”, bekent Nijkamp. “Ik kan je niet uitleggen hoe extreem het was.” Haar baas bij Holst Centre, Jo De Boeck, zei: “Maar Margot dat gaat u precies niet helpen in uw carrière.” Ze deed er unieke dingen, aldus De Boeck. Hij moest daar niet over vertellen maar zíj. Schoorvoetend ging ze voor publiek staan, maar bevroor tot twee keer toe zo erg dat ze zelfs geen water kon drinken. De nachten voorafgaand deed ze geen oog dicht. 

Er kwam een doorbraak toen ze Carolien De Kreij – Goudriaan, destijds bij Kirkman Company ontmoette. Nijkamp werd gevraag om te komen spreken en bedacht een manier om interactie met haar publiek te krijgen. Ze ontwierp een spel. “Mijn passie is schrijven. Ik beschreef wat rollen en opdrachten en liet de mensen eerst het spel spelen. Daarna legde ik uit wat ze hadden gedaan.” Haar spel sloeg aan, mensen raakten enthousiast en van de 40, vroegen er 20 haar het ook binnen hun organisatie te komen doen. Het was de start van de huidige EcoSystem Game.

“Ik had die rollen echt wel leuk geschreven. Met een flinke pot humor erin. Daardoor hadden mensen echt beleefd wat het is om bij Holst Centre aan innovatie te werken. Ondertussen had ik met veel mensen interactie gehad. Dat werkte. Je kunt me nu voor een zaal met 100 mensen zetten en ik lees die zaal in 3 minuten.” 

Twee grote dromen

Ook tijdens Fe+male Tech Heroes weet Nijkamp haar publiek te boeien met haar persoonlijke verhaal. Haar tweede crisis maakt de toehoorders nog stiller. Het was er een die ze niet aan zag komen, zegt ze. Eind 2010 kreeg ze te horen dat ze rekening moest houden met nog maar vier tot zes maanden te leven. “Dat is écht een crisis.” Die crisis leidde er toe dat ze nadacht over wat ze nog wilde doen. Ze had toen twee grote dromen. “Ik wilde een startup met nul euro creëren en gepubliceerd auteur worden. Dus ik ben als een gek gaan schrijven aan mijn eerste roman.”

Onder pseudoniem Emma Flogard – een Scandinavische achternaam die verwijst naar het bewaken van je flow – verscheen All I’ve Got. Ook zei ze Holst Centre gedag om met de Red BlueJay Foundation uit te spinnen. Wat ze had geleerd tot dan toe, was dat mensen meer zijn dan wat ze op hun cv zetten. In haar werk bij onder meer Holst Centre ontwikkelde ze een werkklimaat met ruimte voor de mensfactor, met sterke feminiene cultuurelementen, zoals Nijkamp het noemt. “Als die zorgt voor common ground, ontstaat om er ruimte om samen te werken aan innovatie.” Het is de basis van het spel dat ze ontwikkelde en waarmee ze binnen Red BlueJay verder ging. 

“Mensen verklaarden me voor gek dat ik met al die zware behandelingen voor mezelf wilde beginnen. Maar voor mij was er geen ander moment, het was echt nu of nooit.” Uiteindelijk bleek de diagnose deels verkeerd en staat Nijkamp nog steeds met beide benen stevig op de grond. Ze schreef nog een gedichtenbundel Streepjescode van wimpers en onder haar eigen naam verscheen het boek Samenscholing geboden. “Het verscheen nog voor coronatijd”, voegt Nijkamp snel toe. 

Van dag tot dag

Haar stichting ontwikkelde zich ook verder, naar ESTI, EcoSystem Thinking Institute, waar ze samen met haar zakelijke partner Rick Wielens en team voor opdrachtgevers werkt als het ministerie van Defensie, Unilever, provincie Gelderland en de Universiteit van Amsterdam. Het gaat haar voor de wind. Al heeft ze 24 uur per dag pijn, niemand die het aan haar merkt. Ze is hypermobiel en heeft Hemochromatose, een ijzerstapelingsziekte. “Lichamelijk kan ik niet zoveel. Dat maakt dat ik geestelijk onuitputtelijk ben.”

Afgelopen Valentijnsdag deelde ze ruim 1000 gedichtenbundels uit bij ouderen en mensen in de zorg in haar buurt. “Om ze te laten weten dat er altijd iemand is die aan je denkt.” Sindsdien wordt ze gevraagd om voor te komen dragen. Afgelopen weekend nog. “Dan ga ik en kom ik anderhalf uur later thuis dan ik dacht. Moe, maar toch nog genoeg energie voor een wandeling met mijn pup van 10 weken.”

“Als je me 35 jaar geleden had gezegd, toen ik als secretaresse bij Stork werkte, dat ik nu directeur zou zijn van een stichting en boeken zou schrijven, had ik je vierkant uitgelachen. Ik heb geen droom waar het allemaal uiteindelijk naar toe moet leiden, ik leef van dag tot dag. Wel maak ik iedere keer met mijn team de afweging of dat wat we binnen de ESTI doen maatschappelijke impact heeft. Elke cent die we verdienen gaat terug de stichting in.”

Lees hier meer over het Fe+male Tech Heroes diner van vorig jaar.