Nog voor de zinderende zomerhitte intrad, ontstak het Europees Parlement al in vuur en vlam. Daags na de Europese top in juli waar de 27 lidstaten overeenstemming bereikten over de toekomstige begroting van de Europese Unie, het Meerjaren Financieel Kader (MFK), debatteerden de fracties daarover.
Als hekkensluiter heeft dit democratische orgaan van de Europese Unie de macht om het akkoord af te wijzen. En dat is het van plan te doen. Tenminste, als de raad van Europese regeringsleiders niet instemt met de eisen om de begroting aan te passen.
Onderhandelen over meer budget voor Horizon
In de eerste plaats zijn veel leden van het Europees Parlement boos over het in hun ogen te lage bedrag dat de regeringsleiders willen reserveren voor het onderzoeksprogramma Horizon Europe en het investeringsvehikel van de EU voor start-ups, InvestEU. De regeringsleiders willen er 81 miljard euro aan uitgeven. Dat is per saldo meer dan de vorige periode omdat een deel van het Horizon-geld met instemming van het Europees Parlement aan andere doelstellingen besteed is.
Maar het is minder dan de 108 miljard euro voor de komende jaren die de Europese Commissie aan de regeringsleiders had voorgesteld. ,,Hoe kan het dat we daarop bezuinigen, terwijl de economie uit het slop getrokken moet worden?”, zei Europarlementariër Siegfried Muresan. Muresan is rapporteur voor de commissie Economische en Monetaire Zaken. Dat houdt in dat hij de onderhandelaars van het Europees Parlement adviseert over de eisen die ze moeten gaan stellen aan de 27 regeringsleiders alvorens het Europees Parlement instemt met het akkoord. De bedoeling is dat dit in september gebeurt.
Harde lobby voor meer geld Horizon
Voor wie zich zorgen maakt over de budgetcut in Horizon en InvestEU: er is kans dat deze eis van het Europees Parlement het haalt. Immers, lidstaten profiteren zelf ook economisch van dit soort investeringen van de EU in start-ups en wetenschappelijk onderzoek. Muresan wordt in zijn standpunt gesteund door de directe onderhandelaar namens het Europees Parlement, de Duitser Rasmus Andresen. Andresen zei dat hij wil dat de regeringsleiders de korting op het voorgestelde budget voor onderzoek via Horizon, InvestEU en het studiefonds voor jongeren Erasmus terugdraaien.
Ander hardnekkig verwijt van de Europarlementariërs tijdens het debat vorige week is de bezuiniging op het gezondheidsprogramma. Daarin wordt geld beschikbaar gemaakt voor onderzoek ten behoeve van bestrijding van ziektes zoals kanker en digitalisering van de gezondheidszorg. Digitalisering is belangrijk voor de uitwisseling van bijvoorbeeld (anonieme) patiëntendata voor onderzoek zoals naar een effectieve behandeling van besmetting met COVID-19. Andresen zei dat hij dat niet kon begrijpen nu de wereld gebukt gaat onder de coronapandemie.
De vraag is of de aanhoudende kritiek van de Europarlementariërs op de overeenkomst van de 27 regeringsleiders op alle punten terecht is. Het MFK van 2021 tot 2027 beschikt met een omvang van 1074 miljard euro straks over bijna evenveel budget als het MFK van de EU die bestond uit 28 lidstaten tijdens de huidige periode die afloopt op 31 december. Terwijl de bijdrage van nettobetaler Groot-Britannië door de Brexit weggevallen is.
Vrees misbruik van EU-geld door Victor Orbán
Bovendien hebben de 27 regeringsleiders ingestemd met de formatie van het Next Generation EU Fonds, dat ook wel het coronafonds of herstelfonds genoemd wordt. Daarin zit straks 750 miljard euro, waarvan 390 miljard euro aan de lidstaten wordt toegekend in de vorm van subsidie. Giften dus. De overige 360 miljard euro komt naar ze toe in de vorm van leningen.
De EU gaat het geld voor dit fonds ophalen op de kapitaalmarkt en terugbetalen vanaf 2021. Hoe, dat is nog niet bekend. Ook daarover maakten Europarlementariërs onder wie de voorzitter van de budgetcommissie en econoom, Johan Van Overtveldt zich zorgen. ,,Er staat nog niets over op papier.”
Een negatief punt van dit fonds noemde de Duitse Europarlementariër Manfred Weber dat 90 procent van het geld rechtstreeks naar de bankrekening van de lidstaten gaat. Hij vreest dat sommige lidstaten het geld gebruiken voor hun stokpaardjes. Hij noemde de Franse president Emmanuel Macron, die het geld volgens hem voor sociale projecten zou willen inzetten. Andere landen zouden er volgens hem mogelijk snelwegen van aanleggen.
Een pijnlijk punt daarbij is dat de regeringsleiders geen afspraak in hun akkoord opnamen waaruit blijkt dat de lidstaten het geld op een goede manier moeten besteden. Ze vrezen tergende taferelen waarbij de door velen gehate Hongaarse premier Viktor Orbán, geld uit EU-subisidie doorsluist naar bedrijven van bevriende ondernemers terwijl onduidelijk is waaraan die het geld besteden.
Eisen aan besteding EU-geld
Het goede nieuws is dat de onderhandelingscommissie van het Europees Parlement eisen en voorwaarden kan stellen aan de uitkering van de subsidies om misbruik ervan te voorkomen. Dat ziet Weber ook in. ,,Het akkoord van de 27 regeringsleiders is een bittere pil die we niet gaan slikken. We gaan onderhandelen.”
Als de uitkomsten gunstig zijn en de bestedingen conform de intenties waarmee de 27 regeringsleiders hun akkoord opstelden, wordt 20 procent van het MFK en het Next Generation EU Fonds gestoken in maatregelen tegen klimaatverandering. Dat zei althans voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen. In totaal gaat dat dan om 360 miljard euro, een gigantisch bedrag. Dat gaat om geld dat in onder andere de landbouw- en cohesiefondsen zit die moeten hervormen om de klimaatdoelstellingen volgens het akkoord van Parijs te halen. Daarmee kunnen boeren bijvoorbeeld inzetten op circulaire landbouw en transportbedrijven op schoon CO2-neutraal vervoer. Dat moet wel gepaard gaan met innovatie. Indirect kan daardoor dan geld terechtkomen bij start-ups, onderzoekers en bedrijven die willen investeren in R&D voor een klimaatneutrale productie.
Lees ook: EU wil €20 miljard extra voor innovatiefonds Horizon, maar of dat lukt?
Verschil met InvestEU en Horizon is dat het geld niet direct vanuit de Europese Commissie op de bankrekening van onderzoekers en start-ups gestort wordt. Maar of dat erg is? Per saldo komen er door dit Next Generation EU Fonds vele miljarden vrij voor innovatie. Met de disclaimer dus dat nu nog niet duidelijk is of lidstaten verplicht worden om een plan voor te leggen waaruit blijkt dat de subsidieaanvraag geheel bonafide is en dat misbruik door malafide politici daardoor dus vooralsnog niet uit te sluiten is.
Brussel wil belasting heffen op plastic en CO2
Ander punt dat innovatie kan stimuleren is de belasting die de Europese Commissie vanaf 2021 wil gaan heffen op de productie van plastic en de uitstoot van CO2. Dat moet miljarden opbrengen en helpen om de lening voor het Next Generation EU Fund af te lossen. Immers, als gebruik van plastic en uitstoot van CO2 producenten geld gaan kosten, moeten ze alternatieven gaan bedenken om geld te besparen. Dat betekent dat ze moeten innoveren. Dat helpt start-ups op het gebied van duurzame energie en duurzame verpakkingen om een plek op de markt te veroveren.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
