Episode 11 – Zo scoort regio Twente op de Hittestresstest

Waarom we over dit onderwerp schrijven:

Waar zitten de hitte-eilanden in Nederlandse binnensteden? Op deze vraag probeert Innovation Origins in de komende weken een antwoord te verschaffen met behulp van de zogenaamde EcoStress-gegevens van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. De metingen met vlakken van zeventig bij zeventig meter, zijn sinds vorige maand ook beschikbaar voor Nederlandse steden waardoor het mogelijk wordt om op straatniveau te spotten waar de lokale hitte-eilanden zitten.
Lees hier alle eerder gepubliceerde artikelen van deze reeks.

Vanaf deze week het slotdeel van de hittestressreeks. Deze elfde episode staat geheel in het teken van de regio Twente die op exact dezelfde wijze in kaart is gebracht als de rest. Met behulp van maar liefst zestien(!) kaarten rolde hier een zeer compleet beeld uit waarin niet alleen binnensteden, maar ook dorpen en buitengebieden aan bod kwamen.

De thermometer op Vliegveld Twente tikte vrijdagmiddag net na half twee ‘s middags op 12 augustus een tropische 32,6 graden aan. Maar hoe waren de omstandigheden aan de grond? Hier wist het algoritme van de NASA-ECOSTRESS-satelliet wel raad mee. Almelo bijt deze maal het spits af.

Almelo

Van de drie steden in de regio lijkt het binnenstadklimaat het aangenaamst te zijn in Almelo, waar het centrum voorbije jaren drastisch onder handen is genomen. De ambitieuze en controversiële plannen van de gemeente zijn inmiddels voltooid, waardoor de haven nu doorloopt tot aan het winkelhart. Dit zou het straatbeeld aantrekkelijker moeten maken en Almelo populairder moeten maken onder plezierjachtbezitters. Of dit ook gelukt is? Geen idee. Daar gaat deze rubriek niet over.

Maar wat wel te zien is, is dat het plan voor een aanzienlijke verkoeling heeft gezorgd in het westelijk deel van het centrum met grondtemperaturen van zo’n 44-45 graden. Toch een graad of 2-3 minder dan de winkelstraten even verderop. Heeft Almelo op deze manier een deel van hun hitte-eilandproblematiek opgelost? Dat lijkt er wel op. Toch betekent dit niet dat hier nergens aandachtspunten te bekennen zijn.

Hoewel het in het centrum redelijk lijkt te gaan, is dit elders in de stad wel anders. Op de bedrijventerreinen in het noorden van de stad lopen de grondtemperaturen op tot maar liefst 53 graden, terwijl het ook in veel woonwijken opmerkelijk genoeg warmer wordt dan in de binnenstad. Dit is tamelijk ongebruikelijk. Zo’n standaardsituatie met een ‘warm’ centrum en iets koelere woonwijken, is bijvoorbeeld te zien in Wierden, in het uiterste westen op deze kaart.

Deze hele hete woonwijken vinden we vooral terug rondom het centrum en in het westen van de stad, zoals Rohof en De Riet. De modernere buitenwijken aan de rand van de stad bleven zo’n vijf graden koeler aan de grond. De minste zweetdruppels binnen de bebouwde kom zijn voor het Rogmanspark en Aadorp de absolute aanraders. Laatstgenoemde valt flink op vanwege de ligging rondom de hete bedrijventerreinen in het noorden, met verschillen tot maar liefst 16 graden op nog geen kilometer afstand.

Hengelo

De op een na grootste stad van de regio heeft met winkelcentrum Thiemsburg een twijfelachtige primeur in de pocket. Een temperatuur boven de vijftig werd sinds de start van deze rubriek nog in geen een van de meer dan twintig steden waargenomen. Dat deze binnenstad wel wat ambitieuze verkoelingsmaatregelen kan gebruiken, zoals Almelo lijkt een understatement.

De gebieden met oppervlaktewaardes boven de 45 strekken zich uit tot bijna het voltallige winkelgebied. Hiermee is het koelste plekje in het centrum van Hengelo warmer dan het allerheetste plekje in de binnenstad van Maastricht. Ontsnappen aan de hitte in deze binnenstad is nauwelijks te doen. Het uitgaansgebied in heet westen van de binnenstad blijft enkele graden achter op het winkelgebied.

Voor grote warmteverschillen hoeven we overigens niet heel ver te zoeken. De noordelijke nieuwbouwwijken (rond de 40℃) en het naburige Borne (gemiddeld 42℃) in het noordwesten tonen aan dat niet de voltallige omgeving van Hengelo een kolossale hotspot is. Globale vuistregel: des te verder verwijderd van het loeihete stadshart, des te minder hittestress. Hoe groot is dit probleem? Fors.

Want Hengelo heeft buurman Enschede – die al sinds de eerste aflevering op kop stond in het binnenstedelijke hitte-eilandenklassement van de troon gestoten.

Oost-Twente

De supergrote slotkaart van deze elfde episode bevat negen van de zestien regiokaarten in de interactieve zoomtool op volledige resolutie. Dat heus niet in heel Twente de mussen van het dak vallen, is hier duidelijk te zien. Los van de hete binnensteden van zowel Hengelo als Enschede en enkele bedrijventerreinen waar het kwik oploopt tot maar liefst 54, blijven de problemen in de meeste omliggende dorpen juist flink binnen de perken. Vooral in Borne en Delden lijkt de situatie uitstekend onder controle.

Zijn hitte-eilanden vooral een kwelling voor stadsbewoners? Op basis van de data uit Twente zou je bijna zeggen van wel. Maar dat betekent niet direct dat er geen werk aan de winkel is voor kleinere gemeenten. Want het meest uitgestrekte exemplaar van allemaal vinden we terug aan de zuidrand van Oldenzaal. Hoewel in dit deel van de stad niet veel mensen wonen, betekent dat niet dat hier helemaal niks aan hoeft te gebeuren. Inzoomen tot op straatniveau kan met deze onderstaande zoomtool.