Waarom we over dit onderwerp schrijven:
De tiende episode van deze hitte-eilandenreeks van Innovation Origins staat in het teken van het tweede deel van de hoofdstedelijke hittestress. In het eerste deel kwamen al de stadsdelen Centrum, Zuid en West voorbij. Ditmaal zoomen we in op de situatie in Noord, Oost en Zuidoost. Omdat op deze manier een volledig beeld ontstaat van alle Amsterdamse wijken, moet het na dit tweede deel duidelijk worden wat de warmste woonwijken van de Nederlandse hoofdstad zijn op een warme augustusdag.
Met behulp van de superlokale grondtemperatuurgegevens afkomstig van de ECOSTRESS-satelliet van Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA is het sinds kort mogelijk om ook de status in Nederland te checken op vlakken van 70 bij 70 meter. In het tropische weekend van 12 en 13 augustus vloog de sonde toevallig tijdens een onbewolkte middag over Nederland heen.
Perfecte omstandigheden voor een vergelijkend stedenonderzoek, zeker ook omdat het nagenoeg overal in het land boven de dertig graden werd en de onderlinge verschillen in maximumtemperatuur voor Nederlandse begrippen enorm dichtbij elkaar lagen. Zo ook in Amsterdam-Noord, een van de nieuwste stadsdelen van onze hoofdstad.
Amsterdam-Noord
Ten noorden van het IJ vallen de verschillen tussen de aan het water gelegen industriegebieden en de moderne woonwijken verder landinwaarts flink op. Dat de waardes tot dik boven de 45 graden uitkomen op bedrijventerreinen, meubelboulevards en industriegebieden is niets nieuws in deze rubriek. In de woonwijken in het oosten en noorden blijft het gemiddeld een graad of vier koeler aan de grond, volgens de NASA-meting. Met de interactieve inzoomtool hieronder wordt dit effect duidelijk zichtbaar.
Amsterdam-Noord blijkt over de twijfelachtige eer te beschikken de allerhoogste grondtemperatuur van de gehele hoofdstad. Nergens warmde het zo erg op als op het dak van de loodsen aan de Nieuwendammerham met een bloedhete 52,7°C. Deze hotspot ligt in het uiterste zuiden aan het water. Hoewel het ook in het Westelijk Havengebied lokaal flink opwarmt, komen de waardes niet in de buurt van dit allerheetste plekje van de stad.
Toch worden niet overal zulke hoge records gemeten. In de buitenwijken zoals Molenwijk en Nieuwendam bleef het op 13 augustus in grote delen onder de veertig. In wijken zoals Buiksloot en het IJplein/Vogelbuurt, waar de bebouwing dichter op elkaar gepakt is en minder groenzones liggen – is dit enkele graden meer.
Een laatste opmerkelijk hitte-eiland is te spotten bij het Buikslotermeerplein, waar het in het winkelgebied min of meer evenveel opwarmt als in hartje centrum aan de andere kant van het water, waar we ook de tweede kaart van deze episode terugvinden.
Amsterdam Oost
Op de kaart van Amsterdam-Oost zien we niet alleen stadsdeel Oost, maar ook een groot deel van Diemen en het koelste deel van het centrum terug. Echte uitschieters richting de vijftig komen hier niet omdat dit deel bijna volledig is volgebouwd met woonwijken. In Zeeburg, Transvaalbuurt, Oud-Oost en het noorden van Watergraafsmeer komen de oppervlaktewaardes enkele graden hoger uit dan in Betondorp, Weesperzijde en Diemen-Noord.
Voor de fanatiekste hittehaters lijkt IJburg de veiligste haven met zo’n beetje de laagste temperaturen van de gehele stad. Dat groen niet per se gelijk staat aan koel, is goed te zien aan de cijfers op de grasvlaktes in het Diemerpark waar vergelijkbare omstandigheden te spotten zijn als in het duingebied ten westen van Alkmaar dat in episode 8 aan bod kwam.
Een aantal andere relatief hete locaties in dit deel van de stad zijn te vinden rondom Amsterdam Science Park bij de campus van de UvA en de loodsen aan de Molenkade aan ringweg A10. Toch valt het hier – zelfs op de bedrijventerreinen aan de randen – enigszins mee met de hitte-stress. Is dit eveneens het geval in Zuidoost?
Amsterdam Zuidoost
De Bijlmer en rest van de wijken van in Zuidoost doen het in vergelijking met de rest van de stad iets beter dan gemiddeld. Over het algemeen niet zo fris als IJburg, maar ook zeker niet zo benauwd als in Bos en Lommer of Oud-Oost. Het westen van Gaasperdam en Venserpolder lijken zelfs tot de ‘beste jongetjes van de stad’ te behoren. Ondanks de opeengepakte bebouwing, komen ook hier nauwelijks metingen van boven de 45 voor.
Toch betekent dit niet dat hier helemaal geen hittestress voorkomt of dat je ze überhaupt helemaal kan voorkomen. De straten in Bullewijk ten westen van de Amsterdam ArenA zijn hier een duidelijk voorbeeld van. Wie hier een eitje wil bakken zonder pan, kan het beste boven de Ziggo Dome klimmen. Op het dak van deze grote concerthal tikken de grondtemperaturen de 50,7 aan. Goed voor derde warmste plek van de stad.
Aan de overzijde van de A10 zien we tevens Ouderkerk aan de Amstel, waar het weliswaar nipt broeieriger is dan in de omliggende weilanden, maar geen uitschieters voorkomen. Heeft Amsterdam – of Diemen – dan helemaal geen enkele wijk waar hitte-eilandenproblematiek zwaar uit de klauwen loopt zoals in sommige andere steden? Nee, dit valt eigenlijk wel mee.
Hotspotsranglijst
De hoofdstad boft met de nabijheid van het IJ en de historische grachtengordel en heeft in de voorbije decennia de stad duurzaam verderontwikkeld waarbij ook redelijk rekening is gehouden met voldoende groene zones en stadsparken.
Helemaal hitte-eilandvrij is Amsterdam allerminst, zeker niet op de plekken waar je dit ook zou verwachten. Isolatorweg, Ziggo Dome en Nieuwedammerham komen zelfs in de top tien van deze rubriek binnen op plaats vijf, acht en tien. De hoofdstad is hiermee relatief vaak vertegenwoordigd op de lijst.
Toch is dit beeld wel enigszins vertekend, omdat voor 020 de hele stad aan de hand van zes kaarten aan de hittestresstest onderworpen werd. Dit was per slot van rekening de eerste keer in deze reeks dat niet een stadsdeel, maar een complete stad onder de loep werd genomen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
