Staal, meststoffen, chemicaliën, zwaar transport, luchtvaart: deze sectoren – en nog veel meer – maken deel uit van waardeketens waar de verduurzaming moeizaam verloopt. De vraag naar hun producten is altijd groot en de klanten zijn bereid een redelijke prijs te betalen, maar de productieprocessen veroorzaken een onaanvaardbaar hoge CO2-uitstoot. De betrokkenen weten dat ze koolstofarm zullen moeten worden, maar het lukt ze maar niet om dat te bereiken zonder hun bedrijfskansen te verliezen.
Om deze cyclus te doorbreken, heeft EIT InnoEnergy het initiatief genomen voor het European Green Hydrogen Acceleration Center (EGHAC). In dit initiatief wordt het gesteund door Breakthrough Energy. “Met deze activiteit willen we complete industriële waardeketens koolstofvrij maken, vooral die ketens die daarvoor nog niet de commercieel haalbare zakelijke mogelijkheden hebben gevonden”, zegt Jacob Ruiter, CEO van EIT InnoEnergy Benelux en Managing Director van EGHAC. Met behulp van groene waterstof, ammoniak, methanol en andere groene brandstoffen wil EGHAC deze bedrijven helpen hun verduurzaming te versnellen en tegelijk de zakelijke risico’s te beperken. “Ons eerste doel is de staalindustrie”, zegt hij. “Deze sector is verantwoordelijk voor 8% van de wereldwijde vraag naar energie en 7% van de CO2-uitstoot van de energiesector – waarmee het een van de belangrijkste koolstofuitstotende industrieën is.”
Complete waardeketenbenadering
Essentieel bij deze inspanning is het ecosysteem dat EIT InnoEnergy de afgelopen tien jaar heeft opgebouwd, vult Ruiter aan. “Het stelt ons in staat om nieuwe industriële organisaties te creëren door middel van investeringen en versnellingsmiddelen in een vroege fase. Van belang daarbij is dat het alles bij elkaar een complete waardeketenbenadering omvat. Door alle belanghebbenden samen te brengen, inclusief de afnemers, kunnen de risico’s en voordelen worden gedeeld zodat de extra kosten voor een koolstofvrij eindproduct tot een minimum worden beperkt.”
Ruiter en zijn team hebben ervaren dat deze denkwijze het best wordt toegepast wanneer je dat met een nieuw bedrijf doet, met waardeketenpartners om de risico’s en opbrengsten te delen. “Als je dit in een traditionele projectaanpak doet, zijn de lusten en lasten vaak niet gelijk verdeeld over de stakeholders. Dat maakt het lastiger om resultaat te boeken. En voor alle duidelijkheid: voor de EGHAC-initiatieven zijn nooit subsidies nodig om de businesscase sluitend te maken. Natuurlijk zijn subsidies nog altijd welkom, maar we zijn er niet van afhankelijk. Dit aspect onderscheidt ons van de honderden waterstofprojectaankondigingen die wachten op subsidies en vaak blijven steken in de projectfase.”
Bewijs van levensvatbaarheid
Na al betrokken te zijn geweest bij de initiële opzet van H2 Green Steel, heeft EGHAC onlangs GravitHy opgericht. Met dit duurzame ijzer- en staalbedrijf in Zuid-Frankrijk willen EIT InnoEnergy en zijn partners het bewijs leveren van de levensvatbaarheid van het model. Oprichters zijn, naast EIT InnoEnergy, Engie New Ventures, FORVIA, GROUPE IDEC, Plug, en Primetals Technologies. Met het project moet voor 2,2 miljard euro aan investeringen opgehaald kunnen worden. De fabriek in Fos Sur Mer zou tegen 2027 volledig operationeel moeten zijn en heeft tot doel jaarlijks twee miljoen ton direct gereduceerd ijzer (DRI) te produceren en meer dan 3.000 directe en indirecte banen te creëren voor de regio.
“GravitHy zal de emissiereductie van deze industrie ondersteunen door groene en koolstofarme waterstof op te wekken en te gebruiken voor de productie van ijzer”, vat Ruiter de plannen samen.
Holistische benadering
Hoewel veel industrieën het potentieel zien van groene waterstof om energie op te slaan en te gebruiken, is er een groot debat over de efficiënte productie ervan, voornamelijk veroorzaakt door het duidelijke energieverlies in het productie- en opslagproces en, mede daardoor, de hoge kosten. GravitHy wil daar verandering in brengen. Ruiter: “Onze holistische aanpak kan deze – begrijpelijke – bezwaren doorbreken. Door de onderlinge afhankelijkheden helemaal te zien, van het veiligstellen van voldoende duurzame energie, het produceren van de groene waterstof, het integreren van deze waterstof in chemische of andere processen, tot het uiteindelijk produceren van het product en het vinden van de afnemers, kunnen we stakeholders verenigen in plaats van ze te verdelen. De positie van EIT InnoEnergy als neutrale begeleider ondersteunt dit: wij kunnen het hele proces vergemakkelijken door al deze elementen en spelers aan boord te brengen.”
EGHAC en GravitHy zien een groeiende vraag naar groen staal van afnemers die op zoek zijn naar manieren om hun koolstofvoetafdruk te verkleinen. Deze trend wordt versterkt door politieke en regelgevende druk en de geopolitieke situatie. “Toch is groene waterstof een middel en nooit een doel op zich”, voegt Ruiter toe. “Het is een middel om die industrieën koolstofvrij te maken waar directe elektrificatie onmogelijk is; waterstof biedt dan het beste alternatief om duurzamer te worden.”
Batterijenalliantie en zonne-initiatief
Voor EIT InnoEnergy is het groene waterstofproject niet de enige manier om duurzame energieprojecten te ondersteunen. Het is ook gestart met de European Battery Alliance (EBA), waar projecten in zitten die het hele spectrum bestrijken van grondstoffen tot batterijrecycling, om zo de concurrentiepositie van Europa te versterken. Een andere activiteit is het European Solar Initiative, dat de productie van zonnepanelen weer naar Europa wil halen. Ruiter concludeert: “Bij deze projecten gaat het, net als bij EGHAC, om het creëren van duurzame industriële waardeketens. Als ‘s werelds grootste investeerder in duurzame energie-innovaties is dit wat Europa van ons mag verwachten – en waarop het een groenere toekomst kan bouwen.”
