Eerste Techcafé zet de spotlights op robotisering voor het mkb: ‘Gewoon mee beginnen’

By Bart Brouwers

De eerste editie van het Techcafé, met robotisering als focus, smaakte direct naar meer. Sterker nog, het enthousiasme voor dit door Mikrocentrum en DSPE georganiseerde event was zo groot dat de tweede aflevering al op de kalenders is gezet: op 7 juli zal het gaan over systems engineering, nog zo’n typisch hightech-thema.

Het Techcafé stroomde op 28 april vol voor een gesprek tussen Mikrocentrums High Tech Platform Manager Maarten Roos en vier robotiseringsspecialisten: Heico Sandee (CTO en oprichter van Smart Robotics), Mark Stappers (Docent/onderzoeker bij Fontys, Wouter Kuijpers (Program Officer aan de TU Eindhoven) en Martin van der Have (Sales & Marketing Manager van ABB Robotics). Hun boodschap bleek tweeledig. Aan de ene kant constateerden ze nog een behoorlijke achterstand en evenzoveel drempels rond de introductie van industriële robots, maar tegelijkertijd was hun oproep aan het aanwezige mkb ook om er vooral toch maar mee te beginnen. “Het is als met de smartphone of de pc”, zegt Martin van der Have. “De eerste keer doet het altijd zeer. Zo is het ook met robots. Dat zal echt niet meteen een succes zijn, maar de leercurve die je op die manier doormaakt zorgt er wel voor dat je uiteindelijk komt waar je wilt zijn.”

Het is wel verstandig dat proces niet in je eentje door te maken, vult hij aan. “Ga in gesprek met partijen die het al vaker gedaan hebben. Leer van hen, maak samen plannen. Op een gegeven moment kom je er dan achter dat het toch wel te doen is en dat je er zelfs geld mee kunt verdienen. Want uiteindelijk gaat het daar toch om als ondernemer: dat je je business ermee vooruit helpt.”

Dat in een volle zaal slechts twee ondernemers hun hand opstaken op de vraag van Maarten Roos wie er al met robots werkt, is voor hem een extra bewijs van het nut van een bijeenkomst als deze. “Zo te zien kijkt het mkb toch eerst de kat uit de boom. Misschien wachten ze op het moment dat het, net als bij de iPhone van vandaag, allemaal plug&play wordt.”

De vier sprekers zijn het daar wel mee eens. Van der Have: “De robotica staat nog in de kinderschoenen. We denken dat er al heel veel mogelijk is, maar eigenlijk valt dat nog tegen. We hebben nog heel wat productontwikkeling voor de boeg. Ten eerste zullen we voor een hogere ease-of-use moeten zorgen. Robots makkelijker integreren, makkelijker bedienen. een tweede stap zit in de co-robotica, mensen de mogelijkheid bieden om met de robots samen te werken. En het derde punt waar wel veel ontwikkelingen zitten is rond digitalisering van het bedrijf. Dan gaat het bijvoorbeeld om het ontsluiten van data en daar vervolgens iets slims mee te doen.”

Wouter Kuijpers ziet de opdracht voor de wetenschap ook in een betere functionaliteit van de robots. “We willen slimmere robots, dus robots die eigenlijk vanuit zichzelf al meer en meer zullen begrijpen. Waaraan je misschien commando’s op een hoger niveau kunt geven. Als gebruiker hoef je daardoor zo’n robot niet meer alles aan te leren om ervoor te zorgen dat de instructies duidelijk zijn.” 

De universiteit heeft daarvoor vooral veel use cases nodig, die ze ook hoopt te krijgen van het mkb. “Wat wat precies zijn de wensen vanuit de industrie? Wat zijn de eisen die zij aan robots stellen? Dan gaan we het stukje onderzoek doen. En daar komen natuurlijk resultaten uit die we zo snel mogelijk willen testen. Ook in relevante use cases uit het mkb.” Dat in de subsidieaanvragen de deelname van het bedrijfsleven als een pre wordt gezien, is volgens Kuijpers een extra reden voor het mkb om zich snel in de materie te gaan verdiepen.

Heico Sandee kan daar volop over meepraten, ook vanuit zijn minder positieve ervaringen. “Wij constateerden destijds precies wat we hier ook vaststellen: er is in de wetenschap veel kennis over robots, maar in de praktijk wordt het nog relatief weinig gebruikt. Daar baseerden wij ons idee van een ‘uitzendbureau voor robots’ op. Zo wilden we de technologie naar de praktijk brengen. Maar dat viel best wel een beetje tegen. Want in de praktijk zijn die robots nog helemaal niet zo flexibel. We liepen heel praktisch tegen dingen aan. Van een afstandje lijkt het altijd veel simpeler dan in de harde praktijk. Uren en dagen hebben we zitten puzzelen om de kleinste details op te lossen. Boekjes sorteren en in een doos leggen, klinkt simpel nietwaar? Maar als twee kaften even aan elkaar blijven plakken is het hele systeem in de knoop.”

Het zijn de details die voor complexiteit zorgen, aldus Sandee. “En dat betekent ook dat je nauwelijks iets hebt aan een generieke interface, terwijl dat juist voor je business interessant zou zijn. Die algemene user interface sloeg de plank eigenlijk compleet mis. Maar daar kom je in de praktijk pas achter.” Het gevolg was dat het idee van het uitzendbureau werd losgelaten en Smart Robotics nu toch specifieke markten kiest. Inmiddels zijn we vijf jaar verder en staan er zo’n honderd robots in de markt. “Met 75 medewerkers lopen we dus bijna 1-op-1.”

Robotisering is een vak, constateert Roos. “Maar hebben we in Nederland wel genoeg mensen om dit vak dan uit te oefenen?” Mark Stappers hoeft er niet lang over na te denken. “Als je naar de toekomst kijkt, is dat echt een probleem. We zullen altijd moeten gaan nadenken hoe meer engineers kunnen betrekken bij verschillende soorten activiteiten. En dat begint al op de basisschool, maar ook bij de omscholing van mensen die nu bijvoorbeeld aan de lopende band staan.”

Er blijken voor het mkb nog behoorlijk wat drempels. In een wereld van high mix, low volume valt het massavoordeel vaak weg, hetgeen de investering lastiger te onderbouwen maakt. Ook de kinderziektes die ze om zich heen zien maken de ondernemers huiverig. Bovendien is de robot nog vooral gericht op de wat lompere taken; het millimeterwerk waar Brainport zo trots op is, blijft nog een weinig ontgonnen gebied. Daar staat tegenover dat het vooruitzicht van 24/7 productie van producten met een ongekende kwaliteit wel lonkt. Nog even los van de besparing in kosten die robotisering uiteindelijk ook zal moeten brengen.

“Doorslaggevend in al die afwegingen is het doel dat je hebt met de robotisering”, zegt Mark Stappers. “We krijgen vaak de vraag wat een bedrijf kan doen met robotisering. Zo van: ‘we hebben een robot en we willen automatiseren, wat nu?’ We proberen dan die vraag altijd eerst uit de robotsfeer te halen en te achterhalen wat de processen in zo’n bedrijf zijn en wat ze eigenlijk willen. Alleen een pot met geld hebben en een robot kopen, tja, dat is niet voldoende. Je moet er ook echt een idee bij hebben, óók voor de business. Onze studenten fungeren daarbij als uitvoerders van een toegepast onderzoek.”

Dat het mkb nog een beetje de kat uit de boom wil kijken, dat begrijpen de vier sprekers maar al te goed. Ease-of-use en robuustheid, inclusief het slimmer maken van de robots die in deze fase van ontwikkeling toch nog “relatief dom” zijn, dat zien ze allemaal als een van de belangrijkste uitdagingen voor de komende jaren. Maar daarvoor zijn wel mensen nodig, horen we in koor. Onderzoekers, ontwikkelaars, specialisten, “als Nederland de reputatie als kenniseconomie wil behouden – en in robotontwikkeling om te beginnen eens boven België kan komen staan – is er echt meer nodig aan talentontwikkeling dan we nu laten zien.”

Het volgende Techcafé is op 7 juli, van 15:30 – 18:00 uur, bij Mikrocentrum in Veldhoven. Het thema is dan Systems Engineering.

Geïnteresseerd in robotica? Kom dan naar de beurs ‘Vision, Robotics & Motion’, op 8 en 9 juni in de Brabanthallen in Den Bosch.

Mikrocentrum maakt professionals wegwijs in de wereld van de techniek

In de Brainportregio werken veel mensen voor de High Tech industrie maar ze hebben vaak geen idee welke productietechnieken worden ingezet. Mikrocentrum in Veldhoven heeft … Continued