We hebben te kampen met een stijgende zeespiegel. Nederland staat als deltaland de komende jaren voor de grote opgave om maar liefst 1500 kilometer aan dijken te versterken. In Groningen werkt bouwconsortium EcoShape aan een duurzame oplossing. Onlangs werd er in Groningen de Brede Groene Dijk aangelegd, op basis van het overtollige zout baggerslib uit de Eemsdollard. Een first of it’s kind. “Dijken bouwen met klei van dichtbij: dat is de toekomst”, zegt projectmanager Erik Jolink.
Nederland heeft een lange geschiedenis als het gaat om wateroverlast. Na de Watersnoodramp en de talloze stormvloeden werden in Nederland de robuuste, veilige asfaltdijken de norm. Toch kleven er nadelen aan deze asfaltvariant. Het productieproces van asfalt is immers belastend voor het milieu, evenals het transport ervan naar de plek van bestemming. Nu er een grote hoeveelheid aan dijken extra versterkt dient te worden als gevolg van de stijgende zeespiegel, is een duurzaam alternatief onmisbaar.
De Brede Groene Dijk is zo’n alternatief. In opdracht van Hunze en Aa’s legde Ecoshape in noordoost Groningen onlangs de Brede Groene Dijk aan. Deze zeedijk van 750 meter breed is gemaakt van zout baggerslib uit de Eems-Dollard. Het slib is in drie jaar tijd gerijpt tot stevige dijkenklei. “Met de bouw van de dijk pakken we twee problemen aan”, licht Jolink toe. “We leveren een bijdrage aan de ecologische kwaliteit van de Eemsdollard door er overtollig slib weg te halen. En daar versterken we de dijken mee, wat komende jaren hard nodig is.”
Kleirijperijen
Het idee voor de innovatieve dijk ontstond 10 jaar geleden. Het Deltaprogramma onderzocht nieuwe en duurzame vormen van dijkversterkingen die goed passen in het gebied van het Werelderfgoed Waddenzee. Waterschap Hunze en Aa’s moet de dijk langs de Dollard versterken en het Nationaal Deltaprogramma bood de kans om het idee van de Brede Groene Dijk te verkennen.
Afgelopen jaren werden er kleirijperijen aangelegd bij de haven van Delfzijl en bij Finsterwolde. Hier werd onderzoek gedaan naar hoe de rijping van het slib uit de Dollard tot stand zou komen, door het in vierkante vakken in verschillende diktes aan te brengen. In ieder vak werd het slib apart behandeld. In het ene vak werd het met rust gelaten, in het andere vak werd het omgeploegd. Zo is de ideale dikte verkend en duurde het rijpingsproces slechts drie jaren, terwijl dat in de natuur tot wel tientallen jaren zou duren. Ook werd de robuustheid van het slib onderzocht door onderzoeksinstituut Deltares in Delft, met als conclusie dat dijken gemaakt van Dollardslib bestand zijn tegen stormen die gemiddeld één keer in de tienduizend jaar voorkomen.
Duurzaam en aanpasbaar
Naast het feit dat de Brede Groene Dijk robuust is en bovendien duurzamer dan de asfalt variant, komt er bij de inzet van de dijk nog een voordeel kijken. De dijk is namelijk eenvoudiger aan te passen aan omstandigheden. “We zitten in onzekerheid over hoeveel de zeespiegel zal stijgen en weten dus niet precies in hoeverre de dijken versterkt moeten worden. Kleidijken zijn relatief eenvoudig aan te passen. Je doet er gewoon wat extra klei bovenop, terwijl je bij de aanleg van asfaltdijken te maken hebt met zaken als frezen en zand aanbrengen en opnieuw asfalteren.”
Andersom denken
Voor de bouw van de Brede Groene Dijk werd gebruik gemaakt van klei die niet voldoet aan de richtlijnen die in 1996 aan dijkenklei zijn gesteld. “In het verleden werd er eerst een ontwerp gemaakt en vervolgens werd daar door een aannemer de bijpassende klei bij gezocht. Wij denken juist andersom. We kijken naar de klei die we in de buurt hebben en maken daar vervolgens een ontwerp bij. Daarom ziet de dijk er ook anders uit. Zo voldoet deze aan de eisen.” Langs veel rivieren in Nederland is er klei aanwezig die ook niet – of niet geheel – aan de eisen voldoet, maar dus wel ingezet kan worden mits het juiste ontwerp wordt toegepast.
3-jarig onderzoek
De nieuwe dijk wordt nu drie jaar lang gemonitord om te onderzoeken hoe deze zich weet te houden in verloop van tijd. “Er zitten meer zouten in het slib in vergelijking met traditionele klei, dus we gaan kijken naar eventuele scheurvorming”, zegt Jolink. “Ook hebben we een kruidenmengsel ingezaaid. We gaan kijken naar de invloed daarvan.” Daarnaast wordt er onderzocht hoe de dijk het beste beheerd kan worden. Vanaf 2025 wil het Waterschap Hunze en Aa’s de resterende 11,5 kilometer van de Dollarddijk ook met deze lokale klei versterken.
Binnen en buiten landsgrenzen
Over tien jaar liggen er ook elders in het land meerdere groene dijken gemaakt van ‘klei van dichtbij’, verzekert Jolink. “Dijken gemaakt van baggerslib hebben een toekomst, maar denk bijvoorbeeld ook aan dijken gemaakt van andere soorten klei afkomstig uit de buurt.”
Uiteindelijk zal het concept van de Brede Groene Dijk ook buiten de landsgrenzen treden. “We hebben over de hele wereld immers te maken met een stijgende zeespiegel. Door nu ervaring op te doen hier in Groningen, kan Nederland andere kustgebied in de wereld helpen te beschermen,, besluit Jolink.
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
