Na de verkiezingen groeit de roep om aanzienlijke beperking van de instroom van asielzoekers en migranten. Het zou wel eens de beleidsagenda van het nieuwe kabinet kunnen bepalen. Deze aanpak kan echter desastreus zijn voor de Nederlandse economie. Tegelijkertijd heeft ons buurland de afgelopen jaren voor een geheel andere aanpak gekozen. “Het succes van de Duitse economie komt deels door ons ruimhartige migratiebeleid”, zegt Tobias Heidland, hoogleraar economie aan de Universiteit van Kiel.
Waarom je dit moet weten:
De positieve impact van arbeidsmigranten op de Duitse economie benadrukt het belang van een liberaal migratiebeleid.
De cijfers liegen er niet om. Een vijfde van de oprichters van start-ups in Duitsland heeft een migratieachtergrond. Ze zijn een belangrijk onderdeel van het startup-ecosysteem in het land. Het bekendste voorbeeld: het duo achter vaccinbedrijf BioNTech, Ugur Sahin en Özlem Türeci. Zij leveren sinds 2020 wereldwijd vaccins tegen het coronavirus.
Het gaat echter niet alleen om start-ups. Veel Duitse bedrijven hebben migranten in dienst. Van de meer dan een half miljoen chauffeurs in Duitsland bijvoorbeeld, heeft bijna een kwart een migratieachtergrond.
In Duitsland is er momenteel een tekort aan arbeidskrachten in veel verschillende sectoren. Die tekorten zullen de komende jaren alleen maar toenemen. De Duitse coalitie wil daarom jaarlijks 400.000 geschoolde arbeidsmigranten aantrekken. Als dat niet lukt, zal de economie van het land hard worden getroffen. “Wat de regering de afgelopen tien jaar heeft gedaan, is de migratieregels versoepelen voor mensen in beroepen waar tekorten aan zijn. De huidige coalitie dringt hier ook sterk op aan,” zegt hoogleraar Tobias Heidland, tevens hoofd van onderzoekscentrum International Development aan het Kiel Institute. “Het land moet in actie komen. Er gaan steeds meer mensen met pensioen, terwijl gepensioneerden vaak juist de mensen zijn met waardevolle ervaring. Dus om de werkgelegenheid stabiel te houden, hebben we de komende jaren dringend arbeidsmigranten nodig.”
“Kunnen AI en automatisering nog iets doen om de tekorten op te lossen?”, vraagt Heidland zich hardop af. “Dit zijn nuttige hulpmiddelen, maar niet genoeg om het probleem op te lossen. In Duitsland is onze economie al sterk geautomatiseerd, vooral in sectoren als de auto-industrie. Ik ben er daarom vrij zeker van dat we niet zonder hoogopgeleide immigratie kunnen.”
De situatie in Nederland
Nederland heeft de komende jaren drie miljoen extra arbeidsmigranten nodig om de economie draaiende te kunnen houden. Er ontstaat echter bezorgdheid over de omstandigheden voor deze werknemers. De recente aanpassing van de dertigprocentsregeling, een belastingvoordeel voor geschoolde migranten, wordt bijvoorbeeld aangepast. Hoewel de regeling aanvankelijk vijf jaar geldig was, daalt het belastingvrije deel na de eerste twintig maanden van dertig naar twintig procent, en in de laatste periode zelfs naar tien procent. Dat, terwijl het van cruciaal belang is om talent aan te trekken en te behouden.
Serieel ondernemer
Ramzi Rizk is een Duitse tech-ondernemer. “Ik ben geboren en getogen in Libanon en heb daar mijn bachelor informatica afgerond. Daarna besloot ik mijn master in Hamburg te doen. Vervolg begon ik aan mijn PhD in Berlijn.” Maar toen hij daar bijna mee klaar was, realiseerde hij zich dat de academische wereld niets voor hem was. “Ik was Powerpoint beu”, lacht hij, “en wilde iets doen wat ik leuk vind.”
Rizk is nu een succesvolle serieel ondernemer en tevens investeerder. Hij is medeoprichter van EyeEm, een dienst voor het delen van foto’s, en van gezondheidsstartup Aware. Vorig jaar startte hij tech start-up Dunbar. Zijn achtergrond is nooit een nadeel geweest voor zijn werk. “Natuurlijk heeft elke ondernemer te maken met hindernissen, bijvoorbeeld als het gaat om bureaucratie. Maar gelukkig heb ik nooit enige vorm van racisme ervaren vanwege mijn achtergrond.”
Zijn achtergrond en ervaringen uit het verleden hebben hem juist veel inzicht gegeven. “Ik ben opgegroeid te midden van een burgeroorlog. Er waren momenten dat we toevlucht moesten zoeken in het dorp van mijn grootouders. Gevaarlijke situaties zorgen er echter voor dat je nieuwe dingen leert. Denk aan veerkracht, of het vermogen om alles in perspectief te kunnen plaatsen. Ook leer je hoe je als ondernemer moet doorzetten, zelfs als er obstakels zijn.”
Als prominent figuur in het Duitse ecosysteem, kan Rizk met vertrouwen zeggen: “Meer diversiteit zal het ecosysteem ontegenzeggelijk verrijken. Een mondiale mentaliteit stelt ons in staat om te concurreren.” Hij is er dan ook van overtuigd dat immigratie een positieve kracht is, of we het nu hebben over potentiële ondernemers of over toekomstige werknemers.
De ondernemer hoopt dat de opkomst van rechts-extremisme, een pan-Europese trend, geen spelbreker wordt. “Niet alleen rechtsextremisme, maar ook het algemene anti-immigrant sentiment vormt een probleem dat, naar mijn mening diepgeworteld is in de sociale economie. We zijn een vergrijzende samenleving die op haar lauweren rust. Mensen maken zich zorgen over hun pensioen en basisbehoeften, terwijl politici aan de macht afgeleid lijken door andere kwesties of weinig actie ondernemen.” Ondanks deze uitdagingen blijft de ondernemer hopen op een betere toekomst, waarbij collectieve inspanningen worden ingezet om het probleem aan te pakken.
Opkomst van extreem rechts
Nederland is inderdaad niet het enige land waar rechts-extremisme in opkomst is. Voor de gevestigde partijen in Duitsland was het lang ondenkbaar, maar als er nu verkiezingen zouden zijn, zou de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) met 21 procent van de stemmen de op één na grootste partij van het land worden. En zelfs de grootste partij in de Oost-Duitse deelstaten. Heidland vreest dat dit uiteindelijk de instroom van arbeidsmigranten zal beperken. En dat zorgt zeker voor problemen, voorspelt de hoogleraar. “We moeten de volgende verkiezingen afwachten om te zien wat er gaat gebeuren, maar bedrijven en andere instellingen die internationaal talent aantrekken beginnen zich nu al zorgen te maken”, besluit hij.
