Vaardigheden in plaats van diploma’s en CV’s? Het TNO-onderzoeksrapport ‘Het skillspaspoort mogelijke-oplossing voor vrij reizen over de arbeidsmarkt’ beschrijft de noodzaak en de oplossing van een tool om vaardigheden meetbaar te maken.
Met een schreeuwend tekort aan arbeidskrachten biedt het ‘skills-paspoort’ een bruikbare HR-tool om werkgevers en werknemers aan elkaar te koppelen. Het is ook een methode om verouderde diploma’s en het ontstaan van geheel nieuwe beroepen als gevolg van digitalisering en robotisering van de arbeidsmarkt op te vangen.
Door de snel veranderende arbeidsmarkt, is het, zeker in de zorg, techniek- en bouwsector, lastig om meetbaar te maken welke vaardigheden potentiële werknemers nu precies in huis hebben. De behoefte is dan ook groot bij alle betrokken partijen, inclusief de beroepsopleidingen, om een en ander beter meetbaar te maken. Diploma’s dekken vaak niet goed wat jongeren die van een opleiding komen, qua kennis en vaardigheden hebben opgedaan, vertelt Joost van Genabeek. Hij is senior onderzoeker bij TNO en één van de auteurs van het rapport. “Dat geldt voor vaardigheden die ze overigens niet alleen binnen maar ook buiten hun opleiding hebben opgedaan. ”
Oude criteria
Opleidingen lopen vaak sterk achter op de realiteit, zo leert de ervaring volgens Van Genabeek. “Zo worden binnen de bouw- en techniekbranche mensen voor de installatietechniek opgeleid volgens oude criteria. Ze krijgen zo hoogstens een extra aantekening voor het installeren van een warmtepomp. Terwijl de behoefte aan goede vakmensen voor de energietransitie juist heel groot is. Wat je dan krijgt is dat mensen zonder enige opleiding, waaronder mogelijke beunhazen, zich als installateur opwerpen. Wat voor alle betrokken partijen, inclusief de consument, geen goede ontwikkeling is.”
Skills
Wat zeker voor zo’n zich snel ontwikkelende branche als de installatietechniek heel handig is, is het meten van vaardigheden. Dat is handiger dan uitsluitend naar CV’s en diploma’s te kijken. Van Genabeek: “Een CV zegt niet zoveel over wat iemand kan. Zeker niet over de vaardigheden die hij of zij binnen maar ook juist buiten zijn of haar opleiding heeft opgestoken. Het probleem daarbij is: hoe meet je die skills? Hoe staaf je die? Een skills-paspoort kan hiervoor een geschikte tool bieden. Om die te ontwikkelen hebben we gekeken naar internationale voorbeelden en kennissystemen. Daarnaast hebben we bestaande vacatureteksten geanalyseerd met behulp van AI.”
Vergroening
Jos Sanders, collega van Van Genabeek bij TNO, beaamt dat er een groot gat zit tussen wat studenten van mbo- en hbo-opleidingen worden verondersteld te leren binnen hun opleiding en wat ze daadwerkelijk aan skills bezitten. “Er zijn op dit moment veel meer vacatures dan werkzoekenden. De regering zegt: ‘prachtig, wat gaat het goed met de economie’. Maar het is eigenlijk helemaal geen goed nieuws. Dit betekent dat de vergroening van Nederland, maar ook de rest van Europa, vertraging oploopt”, zegt Sanders, die ook lector ‘Leren tijdens beroepsloopbaan’ bij de hogeschool HAN is en lid van het managementteam van House of Skills in Amsterdam.
Mismatch
Daarnaast zitten volgens Sanders ook bedrijven met de handen in het haar en maken ze niet optimaal gebruik van het menselijk kapitaal. “Met alle gevolgen van dien, zoals werknemers met burn-out klachten en mensen die vastzitten in een baan die niet bij ze past. Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 3 werknemers aangeeft niet al zijn of haar skills te gebruiken. Een op de 20 juist zegt bepaalde vaardigheden te missen. Het gaat daarbij echter vooral om het benutten van bestaande vaardigheden, meer dan het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden.” Volgens de onderzoekers is de vraag op welke manier mensen kunnen weten welke vaardigheden ze in huis hebben. En ook welke vaardigheden ze nog moeten ontwikkelen. Daar komt het skills-paspoort goed bij van pas.
Social waste
Zo werkt het Volandis kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid van de bouw- en infrasector, inmiddels met een digitaal skills-paspoort. Sanders: ‘De bouwwereld verandert snel als gevolg van de energietransitie en innovatieve technologieën. Om bijvoorbeeld gaten in beton te boren, waarin De Vis Groep in Watengen is gespecialiseerd, heb je mensen nodig die daar goed in zijn. Maar om gaten in hout in plaats van beton te boren heb je niet per se heel andere skills nodig. Daar kun je prima je huidige betonboorders voor inzetten. Daarmee voorkom je ‘social waste’: mensen die aan de kant staan.”
Potdicht
Zo’n typisch geval van omdenken deed zich tijdens de pandemie voor in de zorg, vertelt Sanders: “De vliegtuigen bleven aan de grond. Dat gold dus ook voor het cabinepersoneel. Maar al die mensen moesten wel doorbetaald worden. Toen is het idee ontstaan om die stewards en stewardessen als gastheer en gastvrouw in te zetten in de zorg die juist overbelast dreigde te raken. Zij beschikken over vergelijkbare skills.”
Zo zijn er allerlei mogelijkheden om je vaardigheden in te zetten voor andere banen dan waar je ooit voor bent opgeleid. Sanders: “De arbeidsmarkt zit potdicht. Het idee achter zo’n skills-benadering is ook om mensen zonder de juiste diploma’s aan werk te helpen. Het skills-paspoort zorgt ervoor dat ook zij zich vrij op de arbeidsmarkt kunnen bewegen.”
Open badge
Sanders begrijpt wel dat het lastig kan zijn om skills buiten diploma’s om voor derden meetbaar te maken. Daar is ondertussen wel iets op gevonden. “Sommige werkgevers werken al met een open badge. Een soort aantekening op je diploma, zeg maar. Ook opleidingen bieden soms iets vergelijkbaars. Met een edu badge kun je voor bepaalde vaardigheden, die niet officieel binnen het curriculum zijn gedefinieerd, een extra aantekening meegeven. Het is goed om te beseffen dat ook diploma’s niet waterdicht zijn, al is daar meestal jaren naar toegewerkt. Neem nu een opleiding voor timmerman. Heeft die binnen zijn opleiding ook iets geleerd over elektriciteit aanleggen, dan zie je dat veelal niet terug op zijn diploma. Zo’n extra skill kun je met een edu badge aangeven.”
Foto: Als cabinepersoneel niet kan vliegen vanwege de pandemie, kunnen stewardessen (m/v) zich inzetten als gastvrouw en gastheer in de zorg, omdat ze gelijksoortige skills hebben als bepaald zorgpersoneel. © Mircea/Pixabay
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
