Nabijheid van andere ondernemers en de dynamiek die daarbij hoort, een stevige kennisinfrastructuur en een woon- en werkomgeving van hoge kwaliteit: Midden-Brabant (*) heeft veel van de voordelen die typisch zijn voor succesvolle regio’s. En toch zijn de economische prestaties op zijn best gemiddeld te noemen. Waar ligt dat aan? Om daar achter te komen deed de Rabobank uitgebreid onderzoek en kwam uiteindelijk tot acht opgaven die de regio een krachtige impuls moeten geven. In deze serie onderzoeken we aan de hand van interviews met betrokkenen wat er precies moet gebeuren in Tilburg en omgeving. Vandaag Opgave 7: Van stad met universiteit naar universiteitsstad. Lees hier de eerder verschenen artikelen in deze serie.
Misschien wel de mooiste universiteitscampus van Nederland ligt in Tilburg. Karakteristieke gebouwen, volop groen en alle voorzieningen die je je maar kunt wensen. Maar het succes heeft ook een vervelende keerzijde: juist deze perfecte omstandigheden hebben ervoor gezorgd dat de universiteit nooit echt onderdeel is geworden van de Tilburgse samenleving. En het is niet alleen de ligging. Volgens de deelnemers aan de dialoogtafels van het Rabobankonderzoek is ook de beperkt ondernemende houding van Tilburg University in achterliggende jaren debet aan de gebrekkige verbinding. “Een belangrijk deel van de kennis sluit niet aan bij in de regio aanwezige bedrijfstakken.”
Voor de Zuidas
Maar zou je van een universiteit met zo’n sterk economisch gericht profiel niet juist wat anders mogen verwachten? Joks Janssen, die naast adviseur-onderzoeker bij Het PON & Telos ook Professor of Practice ‘Brede welvaart in de regio’ aan Tilburg University is (en daarmee zelf ook een van de tevreden gebruikers van die “Amerikaans-aandoende campus”), ziet dat in de praktijk in elk geval nog niet voldoende gebeuren. “De set van opleidingen die Tilburg heeft, zorgt er juist voor dat onze studenten worden opgeleid voor de Zuidas; er is geen vanzelfsprekende match tussen onze opleidingen en het arbeidsaanbod in de regio.”
Ook student Martijn Wijnhof, oorspronkelijk uit Rotterdam, ziet zichzelf om die reden na zijn opleiding waarschijnlijk wel weer teruggaan naar de Randstad. Er worden tegenwoordig wel pogingen gedaan om aansluiting tot stand te brengen, zegt hij, maar dat zou nog veel beter moeten. “Neem de Career Events: daar komen meer vertegenwoordigers van grote bedrijven uit de Randstad dan uit de directe omgeving. Waarom nodig je daar niet wat meer lokale mkb’ers voor uit?”
Prima stad
Nathalie Vink, zelf nog bezig met haar Extended Master Economics en door de Rabobank gevraagd om het studentenpanel te begeleiden, ziet eveneens kansen in het beter betrekken van de lokale ondernemers bij events zoals de Career Days. Want dat studenten na hun afstuderen massaal de stad zouden willen ontvluchten, dat gelooft ze niet. “Tilburg heeft last van het feit dat je de stad pas gaat waarderen als je er zelf hebt gewoond. Ik dacht ook altijd tamelijk negatief over de stad, maar nu is dat echt anders. Dat geldt eigenlijk voor alle studenten die hier een tijdje wonen: die vinden het een prima stad en willen er ook graag blijven. Dat komt onder meer omdat er veel toekomstgerichte projecten zijn, zowel binnen als buiten de universiteit.”
Om de lokale ondernemingen wat meer bij de universiteit te betrekken zijn er inmiddels diverse initiatieven ontwikkeld, zegt Vink. Maar de liefde moet natuurlijk wel van twee kanten komen. Het regionale mkb uitnodigen voor career events is blijkbaar niet voldoende, zegt rector magnificus en collegevoorzitter Wim van de Donk. “Die bedrijven staan helaas niet te springen om hier zich te presenteren. Daar moeten we dus wat aan gaan doen, want regionale bedrijven zijn zeker interessant voor onze studenten.” Volgens Joks Janssen komt die afwezigheid mede doordat het mkb in Midden-Brabant nogal versnipperd is. “Er zijn weinig dominante spelers. Dat maakt het lastig om zich tot de kennisinstellingen te verhouden en de juiste match te vinden.”
Datascience en AI
Intussen geven de deelnemers aan de dialoog – veelal zelf mkb’er – aan dat economie, arbeidsmarkt en onderwijs veel meer gestroomlijnd zouden moeten worden om de regio een bruisende plek voor talent te laten zijn. Een ‘leven lang leren’ met persoonlijke ontwikkeling is een belangrijk element in de brede welvaart van de regio en op dat punt verwachten ze ook veel van de universiteit. “Onderwijsprogramma’s zijn vaak gebaseerd op wat studenten willen studeren en minder op wat de bedrijven nodig hebben”, zo klinkt het. Zeker als het gaat om nieuwe richtingen in de economie, zoals rond datascience, hopen ze op toepasbare initiatieven vanuit het onderwijs.
Daarbij zou Mindlabs, met een sterke focus op AI en datascience en binnenkort gevestigd in de Spoorzone, wel eens een belangrijke hefboom kunnen worden, verwacht Joks Janssen. “Zeker omdat het hier gaat om een combinatie tussen universiteit, hbo, mbo en bedrijfsleven, is dit een kansrijk initiatief. Wat daarbij ook helpt is dat de universiteit er letterlijk mee in de stad komt, een beweging die wordt versterkt door de plannen voor de Young Professional Campus op die plek. Je maakt de universiteit daarmee zichtbaar en voelbaar in de stad. Dat is een echte voorwaarde, reuring hebben we nodig. Want onze huidige campus, hoe mooi ook, heeft van nature de neiging naar binnen te kijken. Dat moeten we kwijt zien te raken.”
Universiteit en Regio
Joks Janssen wijst na afloop van net interview nog op de longread die hij destijds met BrabantKennis heeft laten maken. “Daarin vergelijken we Tilburg University met TU Eindhoven. Kijk vooral naar het plaatje over het aandeel gezamenlijke publicaties met het bedrijfsleven: TU/e staat landelijk op 1, Tilburg is hekkensluiter! Iets verderop, een plaatje over aandeel onderzoek/studenten in rijksbijdrage. Daarin scoort Tilburg wel weer hoog. Kortom: kleine universiteit die vooral gericht is op excellent wetenschappelijk onderzoek (op vlak van economie en recht), minder op de regio. Dat schetst de problematiek in een notendop. De opdracht voor Tilburg is om letterlijk en figuurlijk kennis te maken met de regio. We moeten de regio (ver)dienen!”
Er zijn meer ontwikkelingen waar Janssen hoop uit put. “Tilburg is zeker aan het veranderen. De universiteit draait goed, de stad breidt uit, er is een positieve schwung dankzij projecten als de Spoorzone en de Piushaven. Er komen meer en meer raakvlakken, bijvoorbeeld rond het Kenniskwartier dat de universiteitscampus sterker verbindt met de stad.” Die trend wordt volgens hem ook steeds zichtbaarder in het aantal studenten dat wél blijft hangen, al dan niet met hun eigen bedrijfje.
Tailors
Een deel daarvan heeft zich, met een knipoog naar het textielverleden van de stad, verenigd onder de naam The Tailors. Wim van de Donk spreekt er, overal waar hij komt, zijn lof over uit. “Het gaat in onze digitale wereld om het vinden van nieuwe combinaties. Technologie is één grote uitnodiging om dingen anders te doen. De Tailors hebben dat heel goed begrepen met hun intelligente, AI-gedreven services. Hopelijk omarmt de stad deze oud-studenten, zoals wij ook de stad omarmen door zoveel mogelijk goede studenten op te leiden voor de beroepen van de toekomst.”
Paul Maijers, samen met zijn tweelingbroer oprichter van Boxplosive, is één van die Tailors. Hij ziet net als Joks Janssen in Tilburg een stad die vooral op het gebied van ondernemerschap nog stappen kan maken. “Het is misschien wel typerend dat ik pas bij mijn afstuderen hoorde dat er een Center for Entrepreneurship is. Voor ons was dat misschien niet doorslaggevend, want wij wilden hoe dan ook gaan ondernemen. Maar ik weet zeker dat zo’n loket heel veel studenten op weg kan helpen.”
Sinds Maijers’ afstuderen – ruim tien jaar geleden – zijn daar wel stappen in gezet, maar nog steeds is er een wereld te winnen, zegt hij. “Bijvoorbeeld door meer te halen uit de samenwerking tussen de universiteiten van Eindhoven en Tilburg. Wij weten hoe je iets moet vermarkten, maar zijn minder goed in productontwikkeling. In Eindhoven is dat net andersom, hoe logisch is het dan om die twee krachten bij elkaar te brengen. Dat is goud waard.”
Als Maijers de nieuwe generatie studenten íets zou willen meegeven, zeker als het gaat om het starten van je eigen bedrijf in de directe omgeving, dan is het geen angst te hebben om je ideeën te delen. Hij zegt het bijvoorbeeld als er een Tailors’ den wordt georganiseerd. “Wat ik dan vaak zie in eerste-fase ideeën is dat ze die veel te angstvallig bij zich proberen te houden. Als je dingen wilt laten vliegen, dan is er maar één weg: deel je ideeën, verspreid ze en vraag hulp op onderdelen waar je zelf niet goed in bent. Een goed idee is nooit meer dan pakweg 3% van het succes. De rest is uitvoering, waarbij anderen wellicht al eerder met het bijltje hebben gehakt en kunnen voorzien in hele praktische do’s en don’ts. En onthoud dat jij de enige bent die het totaalbeeld heeft en dé aanjager bent – dat geeft jou de beste kaarten om je idee tot een succes te maken.”
Ambassadeurs
The Tailors, career days, andere initiatieven rond ondernemerschap, de ontwikkelingen rond Kenniskwartier en Spoorzone: het zijn allemaal signalen dat het Tilburg ernst is met de koppeling van student en stad. Dat laat volgens Van de Donk overigens onverlet dat de blik ook buiten de regio gericht moet blijven. “Goede regio’s zijn in zichzelf sterk, maar ook verbonden met andere sterke regio’s. Wij leiden jonge mensen op tot bekwame professionals, maar proberen ze tegelijkertijd ook voor te bereiden op een internationaal speelveld. Ik ben ervan overtuigd dat onze afgestudeerden iets toevoegen aan onze regio, zelfs als ze terug gaan naar hun ‘eigen’ land of regio. Ze zijn dan voor altijd onze ambassadeurs, onderschat dat nooit.”
*) Regio Midden-Brabant omvat de volgende gemeenten: Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
