“Dus, je kunt slechts 2 minuten stilzitten zonder je te vervelen? Dat baart me zorgen, Elcke”, merkt de boeddhist op, gehuld in zijn sierlijke saffraankleurige gewaad. Zijn fronsende blik ontmoet de mijne terwijl we tegenover elkaar zitten in een kleermakerszit, in een tempel net buiten Bangkok. De intentie van de monnik is om me de diepgewortelde praktijken van Thaise meditatie bij te brengen. Maar dat is absoluut geen eenvoudige opgave voor westerlingen, geeft hij eerlijk toe. De constante stroom van prikkels lijkt in onze cultuur elke minuut op te eisen. Dat zorgt ervoor dat we geen tijd meer hebben om te observeren wat er in ons eigen brein omgaat.
- Dagdromen zorgt ervoor dat we meer over onze toekomst gaan nadenken.
- Albert Einstein deed ook aan dagdromen.
Dit artikel komt uit de tweede editie van IO Next: The Brain. Dit magazine staat vol verhalen van wetenschappers, ondernemers en innovaties die een gezamenlijk doel hebben: het meest complexe systeem dat er is, beter leren begrijpen.
Tijdens mijn allereerste meditatiecursus ooit word ik zonder enige voorbereiding in het diepe gegooid. Zeven dagen lang zonder toegang tot telefoon of tablet, geen luxe van een warme douche, en slechts één bescheiden maaltijd per dag. Spreken met anderen is verboden, behalve wanneer de boeddhistische leraar ons een vraag stelt. Zeven volle dagen, onafgebroken, waarin je enkel in het gezelschap verkeert van je eigen gedachten. Ik kan je vertellen: het viel me zwaar.
Telefoon op stil en even je eigen gedachtenstroom observeren. Wanneer heb je dat voor het laatst gedaan? Ik heb het idee dat het bijna als vreemd wordt beschouwd in onze drukke samenleving als je even niet op je telefoon zit wanneer je bijvoorbeeld met de trein reist. We doen het ook niet graag meer, dat wegdromen. Waarom zou je voor je uit staren als je een mini-dopaminekick kunt krijgen van een snelle scroll door je Instagramfeed?
Kortom, we zijn de kunst van het dagdromen aan het verleren. Zonde, want in die kostbare momenten met je eigen gedachten, schuilt een wereld van creativiteit en zelfreflectie.
Allesbehalve inactief
Dat werkt zo: De menselijke hersenen zijn een buitengewoon complex orgaan, en een van de intrigerende functies ervan is het Default Mode Network (DMN). Deze wordt geactiveerd in rustmodus. Aanvankelijk beschouwd als een soort van ‘inactieve’ modus voor de hersenen, hebben onderzoekers sindsdien ontdekt dat het DMN allesbehalve inactief is. In plaats daarvan speelt het een cruciale rol bij het bevorderen van creativiteit, probleemoplossing en zelfreflectie.
Kijkje in het brein
Het Default Mode Network (DMN) is een netwerk van hersengebieden die zeer actief worden wanneer de geest in rust is. Het bestaat uit regio’s in de mediale prefrontale cortex, cortex cingulate posterior, precuneus en de mediale temporale kwabben.
Toekomst verkennen
Zo kan ‘voor je uit staren’ al snel leiden tot het verkennen van toekomstpaden. Dagdromen kan mensen bijvoorbeeld helpen om zich hun ideale carrières, relaties en levensdoelen voor te stellen. Denk aan een recent afgestudeerde, die dagdroomt over haar ideale toekomstige carrière en visualiseert een carrièrepad dat haar interesse in milieubescherming combineert met haar zakelijke vaardigheden. Zo’n gedachtegang kan uiteindelijk leiden tot een succesvolle loopbaan in duurzame bedrijfsontwikkeling.
Of, een voorbeeld op veel kleinere schaal, wat dacht je van het schrijven van een column? Ik zat vandaag eindeloos door mijn tabbladen te scrollen, naarstig op zoek naar inspratie voor mijn verhaal. Zonder enig succes. Uiteindelijk kwam het onderwerp dagdromen voort uit een korte dagdroomsessie op de bank, onder het genot van een kopje koffie. Een soort dagdroom-ception.
Albert Einstein deed aan dagdromen
Ook momenten van genialiteit vinden soms hun oorsprong in dagdromen. Dit wordt duidelijk geïllustreerd door het verhaal van Albert Einstein, een van de grootste wetenschappelijke geesten in de geschiedenis. Einstein’s baanbrekende inzichten in het concept van tijd, zoals uiteengezet in zijn relativiteitstheorie, waren niet alleen het gevolg van zijn uitzonderlijke wiskundige vaardigheden, maar kwamen deels tot stand dankzij zijn ‘wegdroommomenten’. Terwijl hij zich bezighield met zijn gedachte-experimenten, dwaalde hij vaak af in diepe mijmeringen, waarin hij zichzelf voorstelde rijdend op stralen van licht. Deze dagdromen stelden hem in staat om het abstracte concepten te verkennen, wat uiteindelijk leidde tot de radicale ideeën die ons begrip van het universum hebben hervormd.
In Einsteins eigen woorden: “Verbeelding is belangrijker dan kennis. Voor kennis is beperkt tot wat we nu weten en begrijpen, terwijl verbeelding de hele wereld omarmt, en alles wat er ooit zal zijn omvat.”
Kleine Einsteinmomenten
Dus, laten we als de bliksem de kunst van het staren terugbrengen naar onze dagelijkse praktijk. Ik koester geen illusies dat iedereen ineens nieuwe concepten over ruimte en tijd zal smeden. Echter zorgt het wellicht voor kleine, persoonlijke Einstein Momenten, waardoor we ons brein net even wat beter benutten. Zoals de wijze monnik in Thailand me overtuigde: “Trust me, it’s possible for everyone to go ten minutes per day without a phone. You got this.”
