“Afstappen van fossiele brandstoffen” is de belangrijkste boodschap die weerklonk in de media na de afsluiting van de COP28-onderhandelingen in de Verenigde Arabische Emiraten. Landen werden het eens over een routekaart om kolen, olie en gas geleidelijk uit te bannen. De voorstanders van de overeenkomst bejubelden de klimaatconferentie als het begin van het einde van fossiele brandstoffen. Bij het afstappen van fossiele brandstoffen wil de nucleaire industrie een van de hoofdrolspelers zijn.
- Klimaatconventie COP28 eindigde vorige week met een akkoord over het uitfaseren van fossiele brandstoffen;
- Bovendien ondertekenden 22 landen een verklaring om de kernenergiecapaciteit tegen 2050 te verdrievoudigen;
- China is het land dat het meest investeert in kernenergie.
Tijdens de conventie in Dubai kwamen 22 landen overeen om de kernenergiecapaciteit tegen 2050 te verdrievoudigen. De groep, geleid door de Verenigde Staten en Frankrijk – het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Canada en Japan maken ook deel uit van de groep – ondertekende een verklaring waarin de rol van kernenergie wordt erkend bij het bereiken van de doelstelling om de temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graden Celsius.
Kernenergie blijft een controversieel onderwerp. Voorstanders van kernenergie zien deze vorm van energie als een stabiele energiebron met een voorspelbare output. Bovendien zien ze, dankzij de vooruitgang van de laatste decennia, ook lagere risiconiveaus. Tegenstanders van kernenergie wijzen op het afvalbeheer en de hoge kosten die nodig zijn om nieuwe centrales te bouwen. De acceptatie door burgers is een ander obstakel bij de ontwikkeling van nieuwe nucleaire projecten. De Europese Unie classificeert kernenergie als een bron van koolstofarme elektriciteit en erkent daarmee haar rol in de energietransitie. Maar wat is het gewicht van kernenergie in de huidige wereldwijde elektriciteitsproductie?
Nucleaire productie is stabiel maar minder belangrijk
Zoals te zien is in de onderstaande grafiek, heeft kernenergie in 2022 ongeveer negen procent van de wereldwijde elektriciteit opgewekt. Gegevens van denktank Ember laten zien hoe de hoeveelheid elektriciteit die wordt opgewekt door kernreactoren sinds 2000 gelijk is gebleven. Maar omdat de wereld in 2022 twee keer zoveel energie produceert als aan het begin van het millennium, is het nucleaire quotum bijna gehalveerd. In 2000 was kernenergie goed voor bijna 17 procent van de wereldwijde elektriciteitsproductie.
Met de verklaring beloofden landen dat kernenergie in minder dan dertig jaar bijna een derde van alle elektriciteit ter wereld zou leveren. Nieuwe nucleaire installaties gingen de afgelopen decennia echter langzamer dan in het verleden. De tijd om nieuwe reactoren online te krijgen kan oplopen tot tien jaar. De mediane bouwtijd in 2022 was 89 maanden, ofwel ruim zeven jaar, maar bereikte hogere pieken in 2019 met 117 maanden – bijna tien jaar. Terwijl China tien tot acht reactoren per jaar kan toevoegen, is dat niet zo in Europa, waar het 18 jaar duurde om de grootste centrale, de Finse OL3-reactor, te voltooien.
Wie hebben de verklaring ondertekend?
De landen die de verklaring hebben ondertekend zijn de Verenigde Staten, Armenië, Bulgarije, Canada, Kroatië, Tsjechië, Finland, Frankrijk, Ghana, Hongarije, Jamaica, Japan, Zuid-Korea, Moldavië, Mongolië, Marokko, Nederland, Polen, Roemenië, Slowakije, Slovenië, Zweden, Oekraïne, Verenigde Arabische Emiraten en het Verenigd Koninkrijk.
China stuwt nucleaire ontwikkelingen
Op dit moment worden de meeste kerncentrales in Azië gebouwd, door twee landen die de verklaring niet hebben ondertekend. Volgens gegevens van de World Nuclear Association bouwt China vanaf november 2023 25 reactoren met een totale capaciteit van meer dan 28.000 megawatt. India bouwt acht nieuwe reactoren, terwijl de bouw van twee reactoren in Japan is stopgezet. In Europa bouwen Frankrijk en Slowakije er één, terwijl het Verenigd Koninkrijk er twee bouwt.
China heeft het grootste aantal reactoren gepland voor de komende jaren (43), gevolgd door Rusland met 25 en India met 12. Canada, een van de landen die de verklaring heeft ondertekend, is van plan elf reactoren te bouwen. In de kaarten hieronder zie je de huidige en toekomstige nucleaire ontwikkelingen.
Eerder dit jaar publiceerde de Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) haar jaarlijkse vooruitzichten voor kernenergie in de komende decennia, waarin wordt voorspeld dat er in 2050 een kwart meer kernenergie zal zijn geïnstalleerd dan in 2020. In het ‘high-case scenario’ zal de nucleaire capaciteit tegen 2050 meer dan verdubbeld zijn tot 890 gigawatt elektrisch (GW(e)) vergeleken met de huidige 369 GW(e). Het low-case scenario voorspelt een capaciteitstoename tot 458 GW(e). Het rapport onderstreept echter hoe de financiële, economische en supply chain-uitdagingen de groei van de industrie kunnen belemmeren.
Duits unicum
Hoewel de meeste ondertekenende landen Europees zijn, heeft de grootste economie van de EU, Duitsland, de verklaring niet onderschreven. Berlijn sloot zijn laatste operationele reactor in april van dit jaar en nam afscheid van kernenergie om te investeren in zonne- en windenergie. Maar volgens voorzitter Rainer Klute van Nuklearia (een actiegroep voor kernenergie) zou dit wel eens een korte ommekeer kunnen zijn. In 2028 zal de Atoomenergiewet worden herzien en zou kernenergie een comeback kunnen maken, vertelde hij DW.
Toekomstige ontwikkelingen
In 2022 bereikten wetenschappers voor het eerst een energiewinst uit kernfusie, het proces waarbij atomen samensmelten. Huidige kernreactoren werken met splijtingstechnologie, waarbij het atoom wordt gesplitst om energie vrij te maken. Er bestaan voor kernfusie verschillende uitvoeringsmethoden die wereldwijd door verschillende bedrijven worden onderzocht.
Daarnaast zijn kleine modulaire reactoren (SMR’s) ook in opkomst als optie voor nucleaire installaties, waarbij bedrijven als TerraPower van Bill Gates de technologie onderzoeken. Ook in Europa zijn er plannen voor SMR’s – centrales met een vermogen tot 300 MWh, een derde van conventionele centrales. Roemenië zal het eerste Europese land zijn met zo’n centrale, volgens de verwachtingen in 2029. Als onderdeel van het Project-Phoenix – een Amerikaans-Roemeens samenwerkingsverband – krijgt het Oost-Europese land een centrale met zes modules om kolencentrales te vervangen. Slowakije, Tsjechië en Polen komen in aanmerking als de volgende projectkandidaten, volgens de speciale presidentiële gezant voor het klimaat van de VS, John Kerry.
Kernenergie zal waarschijnlijk een controversieel onderwerp blijven. De verklaring van de COP28 komt als een gedurfd statement van enkele van de belangrijkste wereldspelers. Naarmate er meer SMR’s worden gebouwd en er meer onderzoek wordt gedaan naar kernfusie, zullen andere landen hun investeringen in kernenergie misschien ook verhogen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
