Sinds zijn aantreden in 2016 als speciaal gezant bij eerst StartupDelta en later Techleap zet Prins Constantijn zich vol overgave in voor een bloeiend en toekomstbestendig start-up ecosysteem in Nederland. En corona of niet, hij is ervan overtuigd dat ‘alleen ondernemingen die aanhaken op de belangrijke trends van het moment, zoals de energietransitie, AI en digitalisering, zullen overleven’.
Het zijn turbulente tijden, ook voor start-ups. Ondernemingen die zich richten op diensten of producten die door de crisis worden geraakt, zoals artiestenboekingssite Plugify vallen om. Terwijl andere start-ups die veelal online diensten of producten aanbieden, juist gouden tijden beleven. Zoals TestGorilla, een online pre-assessment platform voor bedrijven dat onlangs nog een investering van 1 miljoen euro ophaalde. Wat merkt u van dit alles?
“Er gebeurt van alles in het ecosysteem van start-ups en scale-ups. In eerste instantie zorgde corona voor een hele grote schok. Ondernemingen reageerden daar heel verschillend op. Sommigen pakten het meteen op als een kans. Ondernemers die al eerder zo’n crisis hadden meegemaakt, wisten: je moet zo diep mogelijk in je kosten snijden en zorgen dat je zoveel mogelijk cash binnenhoudt. Dat hebben we ook aan onze achterban geadviseerd door zulke ervaren ondernemers aan het woord te laten. De boodschap daarbij was steeds: ga ervan uit dat het dit jaar niet meer goed komt. Gelukkig zien we ook dat veel start-ups de crisis overleefd hebben. Er is ook al snel een vrij genereus leningenstelsel opgezet, waar start-ups en scale-ups behoorlijk van konden profiteren.”
Wat maakt dat die ene start-up het overleeft en de andere niet?
“Er is een gemengd beeld ontstaan waarbij sommige start-ups het heel moeilijk hebben, terwijl andere echt de wind in de zeilen hebben. Wat je ziet, is dat veel bedrijven in de moeilijkheden komen, omdat bijvoorbeeld hun klanten wegvallen, of omdat ze een complexe supply-chain hebben die door Corona lockdowns verstoord werd, of een investeringsronde is uitgesteld waardoor ze hun internationaliseringsplannen of productlanceringen moesten uitstellen. Of omdat ze een vacaturestop hebben ingesteld, wat ervoor zorgde dat ze niet door konden groeien. Je zag echter ook dat investeringsfondsen – gek genoeg – méér hebben geïnvesteerd. Maar dan in de “eigen” bedrijven. Voor nieuwe bedrijven was het daarentegen moeilijker om aan geld te komen.”
“Er zijn natuurlijk sectoren, zoals waarin Plugify opereerde, die niet herstellen. Omdat er nu eenmaal geen evenementen zijn. Sommige bedrijven konden een switch maken naar een andere business. Zoals Tiqets, een Amsterdams bedrijf dat tickets verkoopt voor allerlei evenementen en monumenten, waaronder musea. Ook die markt viel helemaal weg. Zij hadden echter net een goede investering gehad van Airbnb en hebben toen een switch gemaakt naar: hoe kunnen we musea helpen als ze straks weer opengaan in de anderhalvemetereconomie?. Hoe maak je gebouwen toegankelijk? Hoe zorg je voor crowd control? Zij hebben dus heel goed geluisterd naar hun klanten en ze vervolgens een ander product aangeboden.”
“Start-ups zijn vaak kleiner, flexibeler, en in het algemeen ondernemender dan grote bedrijven. Ze hebben bovendien niet de middelen om in slaapstand te gaan. Veel van hen moesten dus ook wel door naar iets anders. Een aantal start-ups is ook gigantisch hard gegaan. Zoals thuisbezorgbedrijven als Picnic, en alles wat te maken heeft met zorg, maar ook edtech (onderwijs op afstand). Dat laatste was al eindeloos lang een belofte, maar kwam maar niet echt van de grond. En nu is het opeens heel erg versneld in de markt gekomen.”
“We zien sowieso dat allerlei transities in de coronacrisis heel erg versnellen: de energietransitie, de voedseltransitie, digitalisering en AI: de transities oftewel trends waar juist heel veel start-ups zitten.”
Wat kan Techleap voor start-ups betekenen?
“Allereerst hebben we 300 miljoen aan kredieten weten te organiseren, die gemanaged worden door de ROM’s (Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen). Daarnaast bieden wij dus advies door veel ervaren ondernemers aan het woord te laten over hoe je het beste kunt omgaan met de gevolgen van zo’n crisis. Doordat wij een hele community van bedrijven vertegenwoordigen, hebben wij tenslotte bedrijven aan nieuwe mensen kunnen helpen die bij een ander bedrijf overbodig werden.”
Gaat overheidssteun nu niet teveel uit naar steun voor de gevestigde industrie en grote, meestal niet de meest innovatieve bedrijven, zoals KLM?
“Wat betreft investeringen geloof ik niet zo in het afzetten van sommige bedrijven tegenover andere. KLM is belangrijk voor Nederland, maar dat geldt net zo goed voor andere bedrijven. Het heeft niet zoveel zin om te zeggen: je stopt nu 1 miljard in KLM, maar die had je ook in een ander bedrijf kunnen stoppen.”
“Wat we moeten beseffen, is dat het niet zo zeer gaat om start-ups en scale ups, maar dat iedereen die nu een bedrijf begint, moet nadenken over: waar wil ik met mijn onderneming naartoe? Wil ik een lifestylebedrijf beginnen of echt een groeibedrijf? Zo zal je, als je iets in commerce doet, en met de technologie die er is, altijd een online kanaal moeten hebben dat data verzamelt over je klanten. Je zult dus intelligente diensten moeten aanbieden. Je kunt natuurlijk ook gewoon een kroeg beginnen. Of een ander klein bedrijfje, en dat klein willen houden. Maar als je nu een bedrijf begint, en je hebt de ambitie om het uit te bouwen, dan zal het altijd een belangrijke tech-component moeten hebben.”
“Als je kijkt in welk soort bedrijven nog dynamiek zit dan zijn dat vaak de start-up-achtige bedrijven. Daar zit groei, daar zitten het soort banen van de toekomst. Eigenlijk is het dus niet zozeer start-ups versus iets anders. Het gaat erom dat de hele economie aan het digitaliseren is. En aan het verduurzamen. Kijk naar de transitie naar circulariteit en nieuwe energiebronnen. De bedrijven die niet in die trends meegaan, zijn vaak de problematische bedrijven. Dus als een KLM niet meegaat in een meer duurzaam model, maar ook een meer data-gedreven manier van werken, dan is dat op termijn het einde van de KLM.”
Hoe kijkt u naar de toekomst? Wordt 2021 een jaar waarin we alles anders gaan doen? En zoja, op welke manier?
“Ik geloof dat de huidige, tweede coronagolf daarin een belangrijke rol kan spelen. Mensen dachten bij de eerste golf: het zal allemaal wel weer overgaan. Grote systeemveranderingen duren heel erg lang. Zoals in de zorg, in de aanbestedingsprocedures van de overheid, maar ook de energietransitie en in het onderwijs. Wij hebben in het voorjaar een indicatie gezien van waar het naartoe kan gaan. Maar toen kwam snel daarna een gevoel van ontspanning. Vervolgens moesten we er weer aan geloven, en dan weer niet. Daar modderen we ons nu een beetje doorheen. Er zijn ook allerlei structurele veranderingen nodig. Daar moeten we niet alleen in meegaan. Wil Nederland relevant blijven, dan moeten wij daar zelfs in voorop willen lopen. En dan moeten we ook echt die omschakeling maken.”
Gelooft u dat deze crisis een kantelpunt betekent, waardoor we dingen wezenlijk anders gaan doen?
“Ik denk dat degenen die wel vooruit willen, succesvoller zullen zijn dan degenen die achter blijven lopen. Maar ik er heb minder vertrouwen in dat die systeemveranderingen met diezelfde snelheid doorgevoerd kunnen worden. Ik denk dat we daarin nog behoorlijke asymmetrische ontwikkelingen zullen zien, en dat mensen die vooruit lopen tegengewerkt zullen worden.”
“Ik verbaas me af en toe hoe hardnekkig die systemen zijn. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de zorg: we hebben het al twintig jaar over e-health. En dan wordt die in deze crisis ook nog maar mondjesmaat toegepast. Dan hoor ik Ernst Kuipers (voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg, red) praten over de samenwerking tussen ziekenhuizen waar ze al jaren naartoe wilden, en eindelijk komt het er nu van. Maar je ziet ook dat op het moment dat de crisis voorbij lijkt, ze de samenwerking weer opzeggen in plaats van juist door te pakken.”
“Ondertussen heb je ook binnen de overheid allerlei ontwikkelingen, zoals een Nationaal Groeifonds, en twee deep tech scale-up fondsen die door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat nu worden gefinancierd met een totale waarde van ongeveer 500 miljoen. De intentie om te gaan investeren in die vernieuwing is er dus wel. Nu is het zaak om alles goed samen te laten komen.”
“Gelukkig hebben we in Nederland wel een hele dynamische economie, en hebben wij de laatste jaren een start-up ecosysteem opgebouwd van zo’n 10.000 bedrijven. Je merkt ook dat er op verschillende niveaus wordt ingezet om die doorbraaktechnologieën te faciliteren. Ik hoop dat daar voldoende dynamiek en flexibiliteit zit om de omslag te maken.”
Is dat ook een waarschuwing? Laten wij ervoor waken dat we niet, als ook deze tweede golf wegebt, weer terugzakken in een soort zelfgenoegzaamheid?
“Iemand moet daar echt de regie in pakken. En daar zijn we in Nederland heel slecht in. We willen alles een beetje regelen in plaats van op te lossen. Maar al dat polderen, dat kan helemaal niet in crisistijd.”
Morgen: ‘Alleen maar witte mannen vind ik zo dom‘
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
