Echt ruimteonderzoek doen vanuit je eigen huis. Speuren naar zwarte gaten. Want iedereen kan meezoeken met het burgerwetenschapsproject Lofar Radio Galaxy Zoo. De enige voorwaarde is dat je over een computer met internetverbinding beschikt.
Dat meldt het Nederlands Instituut voor Radioastronomie (Astron), ook bekend van de radiotelescoop in Westerbork. Wetenschappers roepen de hulp van het publiek in bij het zoeken naar de oorsprong van honderdduizenden sterrenstelsels die zijn ontdekt door de grootste radiotelescoop ooit gebouwd: Lofar (lage-frequentie telescoop). Waar komen deze mysterieuze objecten die duizenden lichtjaren groot zijn, vandaan? Het nieuwe project voor burgerwetenschappers geeft iedereen met de beschikking over internet de volgens Astron ‘opwindende’ mogelijkheid mee te doen aan de zoektocht naar de zwarte gaten in het centrum van deze sterrenstelsels.
Complexe structuren
Astronomen gebruiken radiotelescopen om beelden van de radiohemel te maken. Net zoals optische telescopen als de Hubble Space Telescope opnames maakt van sterren en sterrenstelsels. Foto’s gemaakt met een radiotelescoop laten echter een beeld zien dat sterk verschilt van dat van een optische telescoop.
In de radiohemel worden sterren en sterrenstelsels niet direct gezien. In plaats daarvan is er detectie van een overvloed aan complexe structuren die in verband staan met massieve zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels. De meeste stof en gas rond een zwart gat wordt verbruikt door het zwarte gat, maar een deel van het materiaal zal ontsnappen en wordt in de diepe ruimte uitgeworpen. Dit gas vormt enorme pluimen van extreem heet gas die in grote structuren worden waargenomen door radiotelescopen.
Waar hoort dat zwart gat bij?
Supertelescoop Lofar, beheerd door het Nederlands Instituut voor Radioastronomie heeft inmiddels vier miljoen radiobronnen ontdekt. Een paar honderdduizend hiervan hebben heel gecompliceerde structuren. Zo ingewikkeld dat het moeilijk is om te bepalen welke sterrenstelsels bij welke radiobronnen horen. Met andere woorden: welk zwart gat hoort bij welk sterrenstelsel?
Het internationale team achter Lofar bestaat uit meer dan tweehonderd sterrenkundigen uit achttien landen. Het is voor hen niet te doen om alle radiobronnen en de bijbehorende sterrenstelsels te identificeren. Daarom roepen deze astronomen de hulp in van het publiek. Hen wordt gevraagd om te kijken naar afbeeldingen van Lofar en afbeeldingen van sterrenstelsels en vervolgens te identificeren welke radiobron bij welk sterrenstelsel hoort.
Universiteit Leiden
„Het nieuwe onderzoek van de radiohemel door Lofar heeft miljoenen eerder niet ontdekte radiobronnen onthuld. Met behulp van het publiek kunnen we de aard van deze bronnen onderzoeken. Waar zijn hun zwarte gaten? In wat voor sterrenstelsels bevinden zich de zwarte gaten?” zegt Huub Röttgering van de Universiteit Leiden.
Tim Shimwell (Astron en Universiteit Leiden) vult aan waarom dat belangrijk is: „De taak van vrijwilligers is om de radiobronnen te matchen met het juiste sterrenstelsel. Dit zal onderzoekers helpen begrijpen hoe radiobronnen worden gevormd, hoe zwarte gaten evolueren en hoe enorme hoeveelheden materiaal met zo’n ongekende hoeveelheid energie in de diepe ruimte kunnen worden uitgestoten.”
Radio Galaxy Zoo maakt deel uit van Zooniverse project, werelds grootste en populairste platform voor burgeronderzoek.
