Broedplaatsen genoeg, maar concreet instrumentarium voor start-ups schiet tekort

By Bart Brouwers

Nabijheid van andere ondernemers en de dynamiek die daarbij hoort, een stevige kennisinfrastructuur en een woon- en werkomgeving van hoge kwaliteit: Midden-Brabant (*) heeft veel van de voordelen die typisch zijn voor succesvolle regio’s. En toch zijn de economische prestaties op zijn best gemiddeld te noemen. Waar ligt dat aan? Om daar achter te komen deed de Rabobank uitgebreid onderzoek en kwam uiteindelijk tot acht opgaven die de regio een krachtige impuls moeten geven. In deze serie onderzoeken we aan de hand van interviews met betrokkenen wat er precies moet gebeuren in Tilburg en omgeving. Vandaag Opgave 3: Verbeter het start-up- en scale-up-klimaat in de regio. Lees hier de eerder verschenen artikelen in deze serie.

Midden-Brabant is een ondernemende regio met veel midden- en kleinbedrijf en familiebedrijven, maar zou zich nog veel nadrukkelijker kunnen doorontwikkelen in het start-up-klimaat. En als dat eenmaal gelukt is, zou het ook moeten leiden tot een situatie waarin de kennis en kunde samenkomt om nieuwe bedrijven te laten doorgroeien van start-ups naar scale-ups. Dat is de vurige wens van de deelnemers aan het onderzoek dat Rabobank uitvoerde. Zover zijn we echter nog niet: op dit moment krijgen zowel het start-up- als het scale-up-klimaat niet meer dan een 6-min. 

De ambitie mag dus fors omhoog, zeker omdat volgens de stakeholders de voorwaarden in Midden-Brabant nu al goed zijn. Er is veel geïnvesteerd in broedplaatsen, de Spoorzone is door alle recente ontwikkelingen een aantrekkelijke plek geworden, er zijn hulptroepen als Station88, Braventure, Academische Werkplaatsen en MindLabs. Zelfs de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, actief voor heel Brabant, heeft er het hoofdkantoor. Maar toch: “Er mist een goed instrumentarium voor start-ups.” En dat zorgt ervoor dat veel beginnende ondernemingen toch vaak niet doorgezet worden. Financiering en coaching worden aangegeven als ontbrekende voorwaarden.

Connecting the dots

Misschien is het vooral een kwestie van ‘connecting the dots’, zegt Marin Boon, voor Rabobank landelijk verantwoordelijk voor start-ups en scale-ups. “Immers, op het eerste oog lijkt alles aanwezig te zijn. We hebben een universiteit, met daarbinnen ook nog eens opleidingen waarbij alles om ondernemerschap draait. De BOM zit in Tilburg met hun ondernemersprogramma’s, we hebben Midpoint, de Spoorzone als broedplaats, Station88, Mindlabs, de Start-up Kitchen, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Het hele ecosysteem is hier aanwezig. Maar tegelijkertijd: misschien zegt het ook wel veel dat we onze innovatielening, een heel mooi product voor startende ondernemers, al een tijdje niet verstrekt hebben in deze regio.”

CCO Miriam Dragstra van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) ziet volop mogelijkheden om daar beweging in te krijgen. “Midden-Brabant moet op zoek naar haar rol in een nieuwe, duurzame economie en op die manier weer op het niveau komen van de gebieden ten westen en oosten van deze regio. Met een betere aansluiting op de Brabantbrede venture strategie is er veel mogelijk, zeker hier.” 

Dragstra noemt de market- en investor-readiness programma’s van de BOM als middelen om stappen vooruit te zetten. “We kunnen die programma’s toespitsen op de behoeften van  deelnemers specifiek uit deze regio.” Daarnaast wijst ze op de rol die de kennisinstellingen hebben. “Als digitalisering een thema is, wat je zeker kunt stellen voor deze regio, dan moet je dat juist via de kennisinstellingen koppelen aan ondernemerschap. Maak technologieën open voor nieuwe bedrijvigheid. Zeker als Tilburg werk wil maken van het vasthouden van afgestudeerden, ligt hier een uitgelezen kans.” Het kortgeleden gestarte programma ‘Smart MKB’ van Midpoint kan hier een rol in spelen. Maar Dragstra ziet meer mogelijkheden, aansluitend bij de regionale kwaliteiten. “Met al die kennis in deze regio rond programmeren, waarom is er dan nog geen CODAM Tilburg? Dat zou een waardevolle bijdrage kunnen leveren voor de brede welvaart.”

Gaaf en inspirerend

Marin Boon sluit zich daarbij aan: “Artificial Intelligence, Smart Services, slimme logistiek, het zijn allemaal kansrijke thema’s die passen bij deze regio. De plek is gaaf en inspirerend, er is commitment van de gemeente, ik heb echt het gevoel dat we heel dichtbij zijn. De opgave is om de onderdelen met elkaar te verbinden.” 

Remoticom is zo’n start-up in Tilburg die gebruik maakt van de mogelijkheden rond Internet of Things en sensortechnologie, precies de terreinen die ook Dragstra en Boon aanwijzen als kansrijk voor deze regio. Het bedrijf ontwikkelt slimme sensoren die bijdragen aan een veiligere, duurzame en comfortabelere leefomgeving. CEO Joost van der Velden heeft nog wel een voorbeeld voor Tilburg, de gemeente waar zijn bedrijf gevestigd is. “In Scheveningen hebben we de mogelijkheid gekregen om een proeftuin in te richten in de publieke ruimte, waarbinnen we onze techniek kunnen testen en verbeteren. Dat is echt ideaal, maar er bestaat vaak veel weerstand tegen bij ambtenaren en er is altijd wel een bataljon juristen die waarschuwen dat de privacy van de burgers daarmee in gevaar komt. Elke keer moeten we uitleggen dat we helemaal niet kunnen zien wie er precies bij onze sensoren voorbij loopt, dat zorgt ervoor dat we enorm worden afgeremd in onze ontwikkeling.”

Ook in Tilburg zou Van der Velden graag zo’n ‘living lab’ inrichten. “Hoe meer bewijsmateriaal wij kunnen vergaren, des te sneller onze ontwikkeling kan gaan. Dus ja, het zou echt helpen als de gemeente ons hierin wat meer zou faciliteren. Alleen in een ‘echte’ omgeving kunnen we bewijzen wat de kracht is van onze oplossingen. ‘Smart city’ is voor veel mensen nu nog een containerbegrip waar je weinig mee kunt. Maar met een smart space ergens in Tilburg, een plek waar we echte toepassingen kunnen laten zien, help je niet alleen ons als start-up vooruit maar ook de samenleving als geheel.”

Wijkevoort

Uit de interviews voor het onderzoek blijkt dat de ontwikkellocatie Wijkevoort ook een rol zou kunnen spelen in het faciliteren van nieuw ondernemerschap. Wijkevoort is “een potentiële hotspot in Midden-Brabant” waarvan het bestemmingsplan nog geaccepteerd moet worden, een nieuw bedrijventerrein waar duurzaamheid en de circulaire economie centraal staan. “Ondernemerschap kan hier ook met maatschappelijke doelstellingen worden gecombineerd.” Zo’n focus zou het start- en scale-up-klimaat kunnen stimuleren, omdat het nieuwe dynamische bedrijvigheid kan aantrekken. “Dit betekent een samenstelling van start-ups, scale-ups en een plek die aantrekkelijk is voor studenten om er te komen werken. De bedrijven die zich hier gaan vestigen moeten een impuls geven aan de Tilburgse economie en de werkgelegenheid.”

Als dit soort stappen inhoudelijk zouden aansluiten bij de thema’s waar ook Remoticom actief in is, zou dat volgens Joost van der Velden ook kunnen helpen de profilering van de regio beter vorm te geven. “Je laat ermee zien dat je toekomstgericht bent, op basis van de kennis die ook nadrukkelijk bij de locatie past.”

*) Regio Midden-Brabant omvat de volgende gemeenten: Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk.