Edgar van Leest nam op 23 januari afscheid als Manager Strategy & Public Affairs van Brainport Development. Hij heeft zich ruim 10 jaar ingezet voor de strategieontwikkeling en lobby voor Brainport Eindhoven. In een afscheidssymposium, waaraan ook CEO Daan Kersten van Additive Industries en commercieel directeur Bert-Jan Woertman van de TU Eindhoven een bijdrage leverden, gaf hij een bespiegeling over heden en toekomst van Brainport Eindhoven. Voor wie er niet bij kon zijn, hierbij de complete speech van Edgar van Leest: Brainport Eindhoven, 10 jaar vooruit!
Door Edgar van Leest
Wat moeten we doen?
Niet weglopen voor onze toegenomen verantwoordelijkheid als trekpaard van Nederlandse economie. Maar ook niet naast onze schoenen lopen. Bescheidenheid koesteren. Wel voorop blijven lopen (en als ik dit laatste zeg moet ik het altijd zorgvuldig uit spreken. Voor-Op-Lopen. Sommige collega’s op de Emmasingel verwarden dit regelmatig met “Voor Rob” lopen 🙂
De toekomst dichterbij halen… heel leuk, maar ook moeilijk.
Voor de kortere termijn, zeg tot 2-3 jaar, kun je huidige trends doortrekken. Maar voor de middellange termijn, pakweg 3-7 jaar, moet je toch echt rekening houden met onzekerheden. En dan bieden scenario’s uitkomst. Ik ben altijd heel erg enthousiast geweest over de methodiek scenarioplanning.
In 2014 hebben we Brainport Scenario’s opgesteld. Hierin legden we de basis voor de adaptieve Next Generation Strategy. Voor nu zie ik als meest cruciale maar tevens onzekere ontwikkelingen:
Talentbasis: Lukt het ons als hightech ecosysteem voldoende of onvoldoende om innovatief talent te mobiliseren en te binden?
Verandervermogen: veranderen we evolutionair of ontwikkelen we revolutionaire veranderkracht?
Binnen die opties zullen we onze succesvolle toekomst moeten vinden. En wat staat ons verder nog te wachten? Een techcast-project voorspelde rond 2010 – na raadpleging van meer dan honderd hightech-CEO’s, -wetenschappers en ingenieurs, een reeks innovatiedoorbraken. In de periode t/m 2030:
Energieopslag
Ontzilting van zeewater
Genezing van kanker
Een vaste maanbasis
Het vrije keuze geslacht van kinderen, waarbij ik aanneem dat ze bedoelen een keuze vóór de geboorte…
Het project is beëindigd en de website is offline. Misschien zou het aardig zijn, ook als internationale outreach vanuit ons ecosysteem, een dergelijk verkenning opnieuw op te zetten. Ik weet zeker dat Arnold Stokking hier ook voor in is, dus voor wie dit ook leuk lijkt, wat mij betreft hebben we al direct een eerste projectteamvergadering…
ECOSYSTEEM en PROXIMITY
Het is nog maar zo kort geleden dat High Tech Campus en Strijp-S open gingen voor business. Wie had kunnen bedenken dat daar nu meer dan 160 en 530 bedrijven gevestigd zouden zijn? Bedrijven die meer dan ooit actief bezig zijn met new innovation models.
Dit blijkt uit de Global Innovation survey van PWC onder de 1.000 meest innovatieve bedrijven ter wereld:
20% actief bezig is met het opzetten van incubators;
30% met innovation venturing en
40% met open innovatie.
Hier in Brainport maken die cijfers wellicht niet eens zoveel indruk. Wij weten dat de wereld niet plat is, maar dat talent, specifieke disciplines en innovatieve mogelijkheden zich concentreren in bepaalde gebieden over de wereld. Wij onderkennen het belang van nabijheid (proximity) bij het vormen van samenwerking.
Wij “masteren” dat. Omdat met dank aan Philips er min of meer een zelfde innovatietaal wordt gesproken.
Eerder mocht ik Bruce Katz van het fameuse Brookings Institution (gevestigd op de ThinkTank Row in Washington) in Eindhoven rondleiden. Hij is auteur van het in Amerika baanbrekende boek The rise of Innovation Districts. Ik bracht hem naar High Tech Campus, naar TU/e en naar Hans Duisters’ Campus van Sioux, en naar het Mayor’s Office. Onder het genot van een Diet Coke, vertelde hij zijn bevindingen.
Dat je zo’n compleet ecosysteem in 1 dag kon rondtoeren……….. Amazing.
En dat iedereen in eigen woorden toch hetzelfde verhaal hield………… Fabulous.
En op weg naar het station, dat jullie een City-Mayor hebben die van buiten naar binnen kijkt, een paspoort heeft en zelfs naar Azië reist……… Unbelievable.
Maar we hebben dan ook al een hele weg afgelegd. Een steile leercurve doorgemaakt van gesloten innovatie naar open innovatie naar innovatie ecosysteem. Bert-Jan Woertman bracht het altijd in een pakkende oneliner:
Van “het lab is onze wereld” naar “de wereld is ons lab”.
Overigens zet West-Coast USA daar wel iets tegenover, met het Uber libertarisme: “For your information: we are great!”
Van “Create most ideas” naar “Use most ideas”.
Van “First to discover” naar “Leverage on ideas by others”.
Als wij meer innovatieve talenten en bedrijvigheid, ook die uit de PWC 1.000 survey, willen interesseren voor samenwerking met of vestiging in Brainport Eindhoven, dan zullen we wel moeten opvallen als innovatie ecosysteem.
En dat valt nog niet mee.
Het oudste en meest bio-diverse ecosysteem ter wereld is het Koraalrif. En naar analogie met die metafoor heeft ook Brainport een bijzondere diversiteit en kleurenpracht. Maar dat is van buiten niet altijd zichtbaar. Hooguit zien we een opvallende verstoring in het zee-oppervlak. We moeten blijven werken aan betere bekendheid en zichtbaarheid.
En nog een analogie. We kunnen niet enkel afhankelijk zijn van Philips en alles wat daaruit is voortgekomen, inclusief ASML. We hebben ook nieuwe koraalstructuren nodig.
Nieuw koraal is zich al aan het vormen. Maar het kost tijd. Daar moeten we dus ook komende 10 jaar volop inzetten:
Holst Centre en Solliance.
Verdere concentratie van test- en ontwikkelcompetenties op de Automotive Campus in Helmond.
De fabriek van de toekomst van Brainport Industries.
En de TU/e met haar instituten en studententeams zoals (Solarteam Eindhoven, Team Solid en de biosensor TEST).
Het zijn allemaal kraamkamers voor een florerend innovatief leven.
En ja, ik ben het eens met de oproep van Dutch Design Foundation directeur Martijn Paulen in het in ED van 22 januari. Een kennisinstituut op het gebied van design en digitale cultuur hoort hier ook, “een plek waar je verliefd kunt worden op design en tech”.
TRIPLE HELIX en LOBBY
Dat Triple Helix samenwerking ons handelsmerk is hoef ik hier niet meer uit te leggen.
Daar hoort dit plaatje bij, dat ik al gebruikte toen ik nog bij het SRE werkte.
Een van mijn laatste presentaties in het kader van Brainport was bij Philips Lighting (met Thomas Leenders en Cor van Ham van het ministerie van EZK) voor een groep van 40 economische diplomaten die vanuit de Nederlandse ambassades en consulaten in de wereld onze handelsbelangen behartigen.
Toen ik vertelde dat je deze drie economische samenwerkingsmodellen had, knikte iedereen instemmend. En ook toen ik vertelde dat elk model zijn eigen herkomst kent: USA – CHINA – BRAINPORT.
Maar dat is allemaal abstractie. In de praktijk heb ik het toch altijd lastig gevonden, die triple helix. Want wie doet het nu met wie? Als we van mening zijn we voor het invullen van specifieke vestigingsvoorwaarden voor de Brainport Eindhoven de rijksoverheid nodig hebben voor wetgeving, financiering van zaken die onze pijngrens te boven gaan, of ondersteunend beleid, dan hebben we er baat bij om als bedrijven, kennisinstellingen en overheden zelfbewust samen op te trekken. No hidden agenda’s! Dat heeft ruim 10 jaar lobby-ervaring voor Brainport mij geleerd.
In 3 fases zijn we opgeklommen tot waar we nu staan.
Invalbeurt. Eerst waren we bankzitter maar genoodzaakt door economische crisis kregen we tijdelijk een goede uitgangspositie in het politiek bestuurlijke netwerk met onze pleidooien voor deeltijd WW, het voorstel van de kenniswerkersregeling, uitbreiding WBSO en exportkredietgaranties.
Basisspeler. We hebben dit weten uit te bouwen tot een basispositie met Rijksinvesteringen voor Infrastructuur en een plek in de Dutch Trade and Investment Board.
Spelbepaler. Vandaaruit zijn we spelbepaler geworden, een dragende speler in de as van het veld, via intensieve samenwerking met VNO-NCW, FME in het kader van nationaal industriebeleid en met Zuid-Holland en regio’s Amsterdam en Utrecht in het kader van de Ruimtelijk Economische Ontwikkelstrategie (REOS).
Dus van invaller naar basisspeler naar spelbepaler. En dat op dit speelveld:
Met goede uitwerking van de Brainport Nationale Actieagenda maken we nu de stap naar aanvoerder van de Nederlandse economie.
De cijfers spreken dat ook uit. Wij versnellen onze economische groei. In de afgelopen 20 jaar 1,5 keer het Nederlandse gemiddelde (2,8% vs 1,9%). En in de afgelopen 10 jaar zelfs ruim 2 keer het Nederlandse gemiddelde (2,5% vs 1,1%)
Maar we zullen moeten blijven hameren op het aambeeld: Brainport Eindhoven is niet enkel een verhaal van een succesvolle regio. Ontwikkelingen van en dus ook investeringen in het blijvende succes van Brainport zijn van vitaal belang voor de heel Nederland. Niet alleen economisch, vanwege groei van export en werkgelegenheid via nevenvestigingen en toeleveranciers ook in andere delen van het land. Via Technologie, Design en Kennis bieden wij oplossingskracht voor tal van uitdagingen in de samenleving.
BRAINPORT DEVELOPMENT – RULE OF 10’S
Hoe kunnen we de toekomst dichterbij brengen? Als je actief willen werken aan een innovatief klimaat – een innovatieve omgeving – dan is het goed om het volgende te realiseren: innovatie is niet per definitie een wedstrijd van winnaars. Het is eerder een andersom. Het gaat erom dat je verlies goed weet te managen. En daar positief in staat. Er van weet te leren. Maar dat is moeilijk. Dit geldt binnen individuele bedrijven, maar ook voor een collectief van organisaties of een regio.
Hoe je om kan gaan met innovatie-verlies leg ik meestal uit aan de hand van de rule of 10’s. Als het namelijk lukt om alle omstandigheden van het innovatieklimaat 2 x beter in te vullen, dan hebben we geen rule of 10’s meer maar een Rule of 5’s. Dan halveren we het innovatie-verlies naar 1-op-de-5. Dit maakt ons 16 x meer effectiever. Dan hebben we 16x meer succes.
Volgens mij brengen wij dat in Brainport Eindhoven in de Praktijk.
Als je de dingen van wat meer afstand beschouwt, ga je minder op de details letten en meer de hoofdlijnen zien. De kern van het geheel. Dat geldt ook voor mij, de laatste maanden en weken. Sommige dingen worden me eigenlijk nu pas kraakhelder. Nu begin ik eindelijk te beseffen wat WIJ zijn en waar ik deelgenoot van mocht uitmaken. Die hoofdlijnen van Brainport Eindhoven.
Een gemeenschap van bij elkaar geraapte bijzondere en bijzonder diverse talenten. Met een enorme drang om het goede te doen, met technologie, kennis, creativiteit en ondernemerschap. Onder een vage commandostructuur, die graag incidentgedreven haar geldigheid laat zien. En dat allemaal met een tamelijk abstracte missie. En in voortdurende onduidelijkheid waar we nu eigenlijk zijn in het bereiken van deze missie. Is het episode III of juist VII?
Er zitten verrassend veel analogieën tussen Brainport Eindhoven en StarWars.
Als je alle niet terzake kundige aspecten achterwege laat, dan is er maar 1 conclusie mogelijk: wij zijn een soort van rebellenleger. Ik hoop daar vanuit een andere gevechtspositie nog lang onderdeel van te zijn.