Tijdens de journalistieke conferentie Beyond Media ontvingen de makers van het onderzoek naar ‘zorgcowboys’ donderdagavond de Stuiveling Open Data Award (SODA). Volgens internetpionier Marleen Stikker is het tijd om de soevereiniteit over onze data terug te winnen. “Mensen denken dat technologie neutraal is.”
Het prijswinnende project is een initiatief van Pointer, Reporter Radio en Follow the Money. Zij gebruikten open data van het Ministerie van Volksgezondheid om grootschalige fraude in de zorg aan het licht te brengen. Het onderzoek leidde in verschillende gemeenten tot intern onderzoek. De jury prijst de gebruikte methodiek van de inzenders, legt jurylid en tevens voorzitter van de Algemene Rekenkamer Arno Visser uit. “De gebruikte data is open, de werkwijze transparant en navolgbaar en biedt ruimte voor discussie en andere interpretatie. Cruciaal voor een goed maatschappelijk debat.”
By the people, for the people
De prijs (20.000 euro) wordt ieder jaar uitgedeeld door het ministerie van Binnenlandse Zaken. De naam komt van de voormalige president van de Algemene Rekenkamer, Saskia Stuiveling. Zij was voorvechter voor het gebruik van open data binnen de overheid. “Overheidsinformatie behoort tot het publiek. By the people, for the people”, aldus Visser. “De hele maatschappij profiteert van open data. Het leidt tot verrassende inzichten en een levendig publiek debat.”
Paranoia bevestigd
Volgens Marleen Stikker, jurylid en spreker op de conferentie, past het streven naar meer open data in de strijd naar een transparante samenleving. “Zelfs met meer open data zitten we met andere problemen, zoals algoritmes. We voelen ons niet meer comfortabel op online platforms.” Stikker is onder andere oprichter van researchinstituut Waag Society en stond in Nederland aan de wieg van het toegankelijke internet zoals we dat vandaag kennen. “Door meerdere onthullingen, zoals die van Snowden en over Cambridge Analytica, zijn we bevestigd in onze paranoia. Dit gaat verder dan privacy; het gaan om het terugwinnen van onze soevereiniteit. Want begrijpen we wel op welke manieren we online worden gemanipuleerd?”
Technologie is niet neutraal
Stikker hoopt dat mensen meer gaan nadenken over hun online gedrag. “Het is eigenlijk best gek: in de supermarkt en de apotheek vinden we het belangrijk dat onze producten veilig zijn, maar we staan niet stil bij de veiligheid van de apps die we installeren. Het probleem is dat veel mensen denken dat technologie neutraal is. Maar de ethiek zit in het maakproces. En het maken is gemonopoliseerd door grote bedrijven. We hebben systemen nodig die ervoor zorgen dat die bedrijven geen misbruik kunnen maken van onze data.”
Beyond Media
De prijs werd uitgereikt tijdens Beyond Media, een conferentie over innovatie in de journalistiek in de Tilburgse LocHal. Het evenement werd georganiseerd door MindLabs, een samenwerkingsverband op het snijvlak van AI en de mens. De avond werd geopend door de Tilburgse wethouder Berend de Vries. “De toekomst wordt gedreven door perspectieven op technologie, niet enkel de technologie zelf”, benadrukte hij. Het overkoepelende thema was dan ook de vraag hoe het vakgebied de focus meer kan verschuiven naar het publiek, in plaats van de technologie. Zo werd onder andere besproken hoe robotjournalist PASS de ‘klusjes’ uit handen kan nemen van de journalist. Over dat project publiceerde Innovation Origins eerder een interview met een van de makers. Dat interview lees je hier. Daarnaast was er een keynote van Nabeelah Shabbir, conversation editor van The Correspondent. Lees hier een verslag van ons gesprek met haar.
Foto: Open State Foundation, Twitter