Een gedurfde nieuwe benadering van klimaatfinanciering helpt landen om hun kolencentrales buiten bedrijf te stellen en over te stappen op hernieuwbare energie. De Komati-centrale in Zuid-Afrika, ooit een kolengestookte energiecentrale, wordt nu omgebouwd tot een locatie voor hernieuwbare energie. Dit is een grote stap voor Zuid-Afrika, waar kolencentrales 86% van de elektriciteit van het land leveren. Gesteund door een pakket van 8,5 miljard dollar uit een uniek partnerschap met de VS en Europese landen, is de overgang ontworpen om sociaal en economisch eerlijk te zijn.
Vergelijkbare Just Energy Transition Partnerships (JETP’s) ontstaan in Indonesië, Vietnam en Senegal, met in totaal honderd miljard dollar aan beschikbare financiering. Deze deals maken gebruik van overheidsfinanciering om privé-investeringen aan te trekken, maar critici beweren dat ze niet genoeg doen om decarbonisatie te bevorderen in lijn met de doelstellingen van het Akkoord van Parijs.
- Just Energy Transition Partnerships (JETP’s) stimuleren de overgang van steenkool naar hernieuwbare energie, met de Komati energiecentrale in Zuid-Afrika als voorbeeld van een succesvolle implementatie;
- JETP’s maken gebruik van internationale samenwerking en substantiële financiering om uitdagingen zoals werkgelegenheid voor werknemers en economische duurzaamheid aan te gaan.
De geboorte van Just Energy Transition Partnerships
Just Energy Transition Partnerships (JETP’s) zijn ontstaan tijdens de COP26-klimaattop van 2021 in Glasgow als een innovatieve oplossing voor het uitfaseren van steenkool. Deze partnerschappen vertegenwoordigen een nieuw niveau van internationale samenwerking, met als doel de overgang naar hernieuwbare energiebronnen te versnellen op een manier die rechtvaardig is voor alle betrokken belanghebbenden.
De reis van Zuid-Afrika illustreert de praktische toepassing van JETP’s. Het land stond voor de zware taak om af te stappen van een verouderde kolengestookte elektriciteitscentrale die het grootste deel van de elektriciteit voorzag, terwijl het tegelijkertijd te maken kreeg met mogelijke sociale en economische gevolgen. Het partnerschap bood een reddingslijn in de vorm van 8,5 miljard dollar aan leningen en subsidies, waardoor Zuid-Afrika de financiële steun en internationale steun kreeg die het nodig had om aan deze monumentale overgang te beginnen.
Uitdagingen en kansen
De overgang van steenkool naar hernieuwbare energie verloopt (uiteraard) niet zonder uitdagingen. Ondanks de financiële stimulans van JETP’s zijn er belangrijke economische en politieke gevoeligheden. Een van de grootste zorgen is hoe de werkgelegenheid voor werknemers in de steenkoolindustrie moet worden aangepakt. Het Zuid-Afrikaanse JETP is bijvoorbeeld sterk gericht op het bieden van alternatieve werkgelegenheid voor werknemers in de steenkoolindustrie en het bevorderen van de groei van de groene economie. Dit aspect is van cruciaal belang om ervoor te zorgen dat de overgang niet alleen vanuit milieuoogpunt duurzaam is, maar ook sociaal aanvaardbaar.
Een andere belangrijke uitdaging is het beheren van de potentiële toename van de schuld van opkomende economieën. Hoewel JETP’s een aanzienlijk bedrag aan financiering verschaffen, vormen subsidies slechts een klein deel, waardoor bezorgdheid ontstaat over de financiële duurzaamheid van deze overeenkomsten op de lange termijn. Een evenwicht vinden tussen de behoefte aan onmiddellijke actie om de uitstoot te verminderen en de economische stabiliteit van deze landen is een delicate zaak, die zorgvuldige planning en beheer vereist.
Lessen uit de steenkoolovergang in Europa
De ervaringen die Europa heeft opgedaan met de overgang naar een kolenmijn bieden waardevolle inzichten in het beheer van structurele veranderingen in de energiesector. Een rapport van het NewClimate Institute benadrukt het belang van visievorming, participatie en bottom-up projectimplementatie bij het beheren van structurele verandering. Onderwijs, transportinfrastructuur en milieuherstel hebben een cruciale rol gespeeld bij het mogelijk maken van economische herstructurering en het creëren van nieuwe zakelijke kansen.
Het rapport belicht echter ook de voortdurende uitdagingen waarmee voormalige steenkoolregio’s worden geconfronteerd, zoals gezondheidsproblemen, trage economische groei en werkloosheid. Dit zijn cruciale aspecten waarmee rekening moet worden gehouden bij het plannen en uitvoeren van JETP’s, vooral als het gaat om het bieden van adequate ondersteuning aan werknemers en gemeenschappen die worden getroffen door de overgang.
Vooruitblik
Ondanks de uitdagingen vormen JETP’s een belangrijk moment voor klimaatfinanciering en een stap voorwaarts in de wereldwijde inspanningen om klimaatverandering aan te pakken. De partnerschappen tonen de kracht van internationale samenwerking en benadrukken de rol van financiering bij het stimuleren van de overgang naar een groene economie. Hoewel er nog steeds discussie is over de vraag of de partnerschappen ver genoeg gaan in het stimuleren van decarbonisatie in lijn met de doelstellingen van het Akkoord van Parijs, duiden ze op een verschuiving in de wereldwijde aanpak van klimaatverandering.
Met hun potentieel om veranderingen te katalyseren en een wereldwijde sprong van steenkool naar groene energie te maken, kunnen JETP’s een spelbreker zijn voor klimaatactie. Hun succes op lange termijn hangt echter af van hoe effectief ze worden geïmplementeerd en of ze hun belofte van een rechtvaardige en duurzame energietransitie kunnen waarmaken.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
