2045, wie dan leeft, dan zorgt? Niet voor de gemeente Eindhoven. De ambitie om in dat jaar volledig energieneutraal te zijn, is alles behalve science fiction. Niet dat er nu al een nauwkeurig pad is uitgestippeld om de komende dertig jaar dag voor dag dichterbij dat doel te komen, maar de gemeente is zich bewust van haar taak. Alfredo Verboom (duurzame energie) en Joop Ketelaers (duurzaam bouwen), beiden nauw betrokken bij de 2045-doelstellingen, leggen uit hoe Eindhoven erin gaat slagen om alle benodigde energie op duurzame wijze binnen de eigen stadsgrenzen op te wekken.
Lees ook: Nul op de meter in alle Brabantse woningen
Eerst maar eens de cijfers: de totale energiebehoefte van de stad is momenteel zo’n 17 petajoules per jaar (dat is 4,8 miljard Kwh). Als we de door woningisolatie, grote besparingen in de industrie, duurzaam rijden en soortgelijke maatregelen de maximaal haalbare besparing zouden realiseren, dan is dat getal terug te brengen tot 11 petajoules. Verboom: “De grote vraag is dus: lukt het ons om die 11 petajoules te produceren in de stad?” Om direct het antwoord te geven: “Met de huidige stand van de techniek zouden we tot zo’n 3 à 4 petajoules moeten kunnen komen. Lang niet genoeg dus. Maar dat hoeft niet erg te zijn: gelukkig komen er steeds meer innovaties in de productie en de opslag van duurzame energie. Juist uit de Brainport Regio Eindhoven.”
In de huidige omstandigheden komen eigenlijk vooral zonnepanelen en biomassa in aanmerking als rendabele vormen van duurzame energie. Momenteel telt Eindhoven zo’n 20.000 zonnepanelen op de daken, voornamelijk bij particulieren. In 2018 zouden dat er zeker 100.000 moeten zijn, zegt Ketelaers. “En in 2045 denken we er 1 miljoen te hebben liggen. Dat is meteen ook zo’n beetje het maximum als je op de zonatlas kijkt naar de huidige mogelijkheden op daken. Natuurlijk zou je ook hele weilanden vol kunnen gooien, maar dat is financieel minder interessant. Zowel omdat je dan niks anders meer met die wei kunt doen als vanwege de extra constructiekosten.”
Corporaties
Waar volgens Ketelaers wel nog grote mogelijkheden zijn, is bij de corporaties en scholen. “Tel maar uit: de helft van het woningaanbod is in handen van corporaties; daar liggen nu nog nauwelijks panelen op. Het zijn tot op heden vooral particulieren die de kar trekken. Bij de corporaties liggen dus mogelijkheden, mits we ervoor zorgen dat we niet telkens tegen allerlei beperkende regels aanlopen vanuit belastingdienst of andere wetgeving.” Ketelaers weet waarover hij spreekt: een eerder zonnepanelenproject in Blixembosch was minder gunstig voor de bewoners door de complexe en nadelige belastingwetgeving.
Het is hoe dan ook een dubbel verhaal, zegt Verboom: zowel besparen als duurzaam produceren. “Onze taak op dit moment is mensen te verleiden aan beide kanten mee te gaan doen. En het opvallende nu is dat besparingen veel minder een issue zijn voor de gemiddelde Eindhovenaar dan het duurzaam opwekken van energie. We zien dat bijvoorbeeld aan de verstrekte leningen voor energiebesparing: die gaan voor 70% op aan zonnepanelen en dergelijke en maar voor 30% aan isolatie. Misschien komt dat wel omdat die panelen veel zichtbaarder zijn.”
Nadenken
Ketelaers vult aan: “Onze grootste uitdaging nu is een methodiek te vinden – en aan te bieden – waardoor mensen zelf meer gaan nadenken over het beste resultaat. Dat kan door ze zelf aan de knoppen te zetten: hoe zichtbaarder het is wat een paneel of een besparingsmaatregel je oplevert, des te groter de verleiding om de meest efficiente maatregel toe te passen.” Deze digitalisering van woningen vindt onder de noemer “WoonConnect” momenteel al plaats in de Aireybuurt, Eckart en Vaartbroek. Verboom: “Het mooie van dat traject is dat alle beetjes helpen. Je hoeft niet meteen een hele wijk te coveren om al voordeel te kunnen zien.”
Verboom en Ketelaers zien een energiewereld die in razend tempo verandert. Meest essentieel daarbij: stroom en gas worden nu nog vanuit een centraal gelegen producent geleverd aan de consument, maar straks voorziet iedereen voor een groot deel in zijn eigen energiebehoefte. Wanneer dat precies zal zijn, is moeilijk aan te geven, maar veel zal afhangen van het gemak waarmee energie straks gedeeld en opgeslagen zal kunnen worden. “Dan ontstaan er heel andere communities die elkaar ondersteunen in de energiestromen.”
Brabant
Zover is het dus nog niet. Maar gelukkig hoeft Eindhoven ook nu niet alles op eigen kracht te doen. Zo is er de provincie met het programma “Stroomversnelling”, onderdeel van het Brabants Energie Akkoord. Onder het motto “Nul op de meter” is het doel om in Brabant 800.000 woningen energieneutraal te krijgen. In een tempo van zo’n honderd woningen per dag moet dat gerealiseerd gaan worden. En ook binnen de gemeentegrenzen wordt er al volop samengewerkt, zoals met de universiteit, het Woonbedrijf en met Trudo.
Maar Eindhoven is het aan haar stand verplicht om voorop te lopen, vinden Verboom en Ketelaers. “Smart City, Living Labs, noem het hoe je wilt maar deze stad heeft niet alleen de ambitie om high tech innovaties te laten ontstaan, maar ook om deze ter plekke toe te passen. Zeker ook vanuit een economische drijfveer, laat dat duidelijk zijn.”
