Een foto van een overvolle vertrekhal in de luchthaven van Charleroi leidde deze week tot collectieve verontwaardiging. Op een moment dat we, omwille van het coronavirus, nog steeds in ons ‘kot’ moeten blijven, reizen veel mensen toch naar het buitenland. De foto doet denken aan een uitspraak van de 17de-eeuwse filosoof Blaise Pascal, ‘al het leed der mensen spruit hieruit voort, dat zij niet rustig in hun kamer kunnen blijven’.
2020 was een buitengewoon interessant filosofisch experiment: iedereen zonder essentieel beroep werd thuis teruggeworpen op zichzelf. Volgens de stoïcijnse filosoof Seneca (die leefde rond de start van onze jaartelling) zijn veel mensen vooral druk bezig met zichzelf te ontvluchten: ze gaan op reis, maken uitstapjes of boeken een weekendje weg. Hoewel die dingen in 2020 moeilijker waren, tonen nieuwartikels over lockdownfeestjes, funshoppers en drukke vertrekhallen aan hoe moeilijk het voor veel mensen is om rustig thuis te blijven.
Show na show
Seneca schreef ook: ‘De ene reis na de andere, show na show. Zoals Lucretius het zegt: Op die manier vlucht ieder voor zichzelf. Maar wat heb je eraan als je niet ook echt ontsnapt? Je volgt jezelf, je zit jezelf steeds lastig op de hielen. We moeten dus beseffen: niet de locaties zijn ons probleem maar wijzelf’.
Ieder van ons hangt aan zichzelf vast en dat is sowieso een lastige opdracht. Want waar je ook gaat en hoe ver je ook reist, je neemt altijd jezelf mee. Je kan er dus maar beter voor zorgen dat je een goede relatie met jezelf onderhoudt. De 16de-eeuwse filosoof Montaigne omschreef dit prachtig: ‘Streef ernaar iemand te worden die voor zichzelf geen faux pas meer durft te maken’.
Eeuwenoud en actueel
Een aantal van die mensen in de vertrekhal had ongetwijfeld een legitieme reden om naar het buitenland te trekken. Maar hoe hard wetenschap en technologie de wereld de voorbije eeuwen ook veranderden, fundamentele aspecten van de mens bleven onveranderd. Het thema ‘jezelf ontvluchten’ is eeuwenoud in de filosofie en toch altijd brandend actueel. Misschien moeten we, naast een vlot verloop van vaccineren, dit wensen voor 2021: meer rust vinden bij onszelf.
Over deze column
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Wendy van Ierschot, Eveline van Zeeland, Eugene Franken, Jan Wouters, Katleen Gabriels, Mary Fiers en Hans Helsloot probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Morgen zal het dus goed zijn. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
