In een interview met wethouder Mary-Ann Schreurs en directeur Guus Beumer van Het Nieuwe Instituut ging e52 eerder deze week al uitgebreid in op de zoektocht van de stad in de richting van een “nieuwe lokale samenleving”. Hieronder, in de woorden van de gemeente zelf, meer over opzet, bedoelingen en achtergronden.
(bron: persbericht gemeente Eindhoven)
Op 1 juni startten Het Nieuwe Instituut en de gemeente Eindhoven een meerjarig cultuurprogramma voor de periode 2015-2017 over de veranderende verhouding tussen overheid en burger. De samenwerking tussen een landelijk instituut en een lokale overheid komt voort uit de gedeelde overtuiging dat een multidisciplinaire visie op stadsontwikkeling noodzakelijk is. De gemeente Eindhoven ziet de transitie van het sociale contract tussen overheid en burger als een deels culturele vraag. Het Nieuwe Instituut hecht er waarde aan om het onderzoek naar een veranderende ontwerpveld, waarin de drie disciplines die zij vertegenwoordigt steeds vaker in elkaar grijpen, aan een lokale praktijk te toetsen.
Smart City ontmoet participatiemaatschappij
Linda Vlassenrood, werkzaam voor Het Nieuwe Instituut en het International New Town Institute (INTI), treedt op als programmaleider; Mary-Ann Schreurs, wethouder Cultuur van gemeente Eindhoven en Guus Beumer, directeur-bestuurder van Het Nieuwe Instituut zijn verantwoordelijk voor de inhoudelijke supervisie.
Trotse stad
Eindhoven wil vele steden zijn: een slimme, gezonde, zorgzame, innovatieve en vooral adaptieve stad. Het is een ambitieuze en bovenal trotse stad, door de snelle opmars die Eindhoven maakte na het wegtrekken van de industrie in de jaren 90. Eindhoven ziet zich, evenals veel andere steden in Nederland, geconfronteerd met een aantal verschuivingen: de verzorgingsstaat maakt plaats voor de participatiesamenleving en de macht van de staat verschuift naar de steden, die met ruim 60% van de Nederlandse bevolking, dé plekken voor innovatie en economische draagkracht zijn.
In de kern gaat het om het heruitvinden van de democratie
Voor deze transities zijn bestuurlijke vernieuwingen noodzakelijk: in de kern gaat het om het heruitvinden van de democratie. De overheid deelt haar verantwoordelijkheden immers in toenemende mate met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en vooral met burgers. Eindhoven profileert zich daarbij als stad van technologie, design en kennis. Nieuwe technologieën met maatschappelijke impact zijn alomtegenwoordig: smart city, internet-der-dingen, lerende algoritmen, robotica. Het ontbreekt echter nog aan kennis en vocabulaire om daadwerkelijk te doorgronden wat de implicaties van deze ontwikkelingen voor het stedelijk, maatschappelijk en politiek leven (zouden kunnen) zijn. Hoe kan technologie bijvoorbeeld worden ingezet bij het oplossen van sociaal-maatschappelijke vraagstukken?
Participatiesamenleving
Juist de tweeledige ambitie van Eindhoven om een ‘smart city’ in een participatiesamenleving te zijn, levert een spannend palet aan conflicten en nieuw te benoemen waarden op. Het Nieuwe Instituut faciliteert een zoektocht naar deze waarden en stelt de in wezen eenvoudige, maar in uitwerking complexe basisvraag: waarom, hoe en met wie gaat de burger van Eindhoven bijdragen aan de slimme stad?
Het Nieuwe Instituut brengt hiervoor haar nationale en internationale netwerk in stelling, werkt samen met lokale partijen en brengt relevante partijen bij elkaar om het gesprek te faciliteren en te entameren, en de benodigde kennis te ontwikkelen. Het Nieuwe Instituut verzamelt bovendien informatie en relevante gezichtspunten, en ontsluit deze op een interactieve manier. Wetenschappers, denkers, ontwerpers, bestuurders en burgers kunnen zo samen de gedeelde kennis ontwikkelen die voor Eindhoven nodig is.
Drie vragen
In de samenwerking die Het Nieuwe Instituut en de gemeente Eindhoven voor de periode 2015-2017 aangaan zullen drie vragen en hun ethische component centraal staan.
- Hoe kan het sociale contract tussen burger en overheid worden vormgegeven in het verlengde van het idee van een participatiesamenleving? Daarbij wordt gekeken naar de positie van de overheid, maar ook van de burgers onderling.
- Wat is de invloed van deze nieuwe maatschappelijke opgave op de stedelijke infrastructuur en omgekeerd? Daarbij wordt gekeken naar de praktijk van Eindhoven als Smart City, waarbij ICT en technologie een nieuwe ruimtelijke werkelijkheid definiëren naast de bestaande openbare ruimte. De vraagstelling houdt direct verband met de transformatiepraktijk uit Eindhoven in relatie tot thema’s als gezondheid, mobiliteit, energie, educatie, water en licht, en koppelt het aan begrippen als co-creatie, open data en design thinking.
- Hoe krijgt de veranderende verhouding tussen overheid, bedrijfsleven en burger een productieve vertaling in de participatiesamenleving? Hoe krijgen burgerinitiatieven een plaats naast het klassieke top-down model en tot welke nieuwe hybride vormen van bestuur en zelforganisatie geven zij aanleiding?
Lees ook het interview met Mary-Ann Schreurs en Guus Beumer.
(foto: Guus Beumer presenteert de nieuwe samenwerking met de gemeente – (c) Mikke Leenders, gemeente Eindhoven)
