Borstkanker is de meest voorkomende kankersoort bij vrouwen. In Nederland krijgt een op de zeven vrouwen borstkanker, maar dodelijk hoeft de ziekte niet te zien. Hoe vroeger de diagnose des te groter is de kans op een lang en gelukkig leven zonder uitzaaiingen naar andere delen van het lichaam.
Onderzoekers aan de Zweedse Chalmers University of Technology hebben nu een nieuwe stap gezet in het voorkomen en begrijpen van zogenoemde “metastase”, ofwel het overspringen van kwaadaardige kankercellen in de borst naar andere veel kwetsbaarder delen zoals de lever of longen. Dat heeft alles te maken met het koperhoudende proteïne ATOX 1 dat zich in borstkankercellen bevindt.
Eerdere studies hadden al uitgewezen dat borstkanker samengaat met hogere koperwaarden in het bloed en tumorcellen. Al het koper in ons bloed is verbonden met proteïnes. ATOX 1 is zo’n proteïne en volgens de onderzoekers zijn er duidelijke signalen dat deze proteïne kankermigratie door het lichaam beïnvloedt.
Metastase
“Gebruikmakend van een grote database hebben we eerst alle koperhoudende proteïnes geïdentificeerd die er bij mensen zijn en daarna zijn we gaan kijken hoeveel van die proteïnes zich bevonden in gezonde delen van het lichaam en in door kanker aangetaste delen. Van ATOX 1 troffen we hele hoge concentraties aan in borstkankercellen”, zegt Pernilla Wittung-Stafshede, professor in de chemische biologie.
ATOX 1 is een proteïne dat koper transporteert van de ene naar de andere cel die dat koper nodig heeft voor het vormen van enzymen. Wat blijkt nou, ATOX 1 reist vaak mee met reislustige kankercellen. “In ons onderzoek hebben we kunnen bewijzen dat de cellen sneller en over lange afstanden bewogen als ATOX 1 aanwezig was”, zegt Stéphanie Blockhuys, een postdoctoral onderzoeker en schrijver van de studie die is gepubliceerd in het vakblad PNAS.
Dieronderzoek
Verder onderzoek wees uit dat ATOX 1 ook een reactie van een ander koperhoudende proteïne uitlokt: ATP7A en het enzym LOX. ATOX 1 is een soort postbode die koper aflevert bij ATP7A en die geeft het koper weer door aan LOX. En LOX – dat was al langer bekend – speelt weer een rol bij extracellulaire processen die het bewegen van kankercellen ondersteunen.
Met deze kennis kan volgens de universiteit gezocht worden naar medicatie om ATOX 1 te onderdrukken. De aanwezigheid van ATOX 1 kan bovendien als indicator gebruikt worden voor de agressiviteit van een kanker. Verdere testen zijn noodzakelijk. Deze studie was op celniveau. De volgende stap is om te kijken naar het gedrag van koperhoudende proteïnes in kleine dieren.
