De Europese Commissie wil de hoeveelheid hernieuwbare energie in de Europese Unie ‘massief opschalen’. Met een enorm investeringsbudget van wel 300 miljard euro moet het doel bereikt worden om in 2030 geen fossiele brandstoffen meer te importeren uit Rusland.
Het plan van Europees Commissaris Frans Timmermans draagt de naam RePowerEU. De Nederlander lanceerde het initiatief begin maart, kort na het begin van de oorlog in Oekraïne. Vandaag maakt de Europese Commissie bekend wat het prijskaartje is van het project en wat er met dat geld moet gebeuren.
Het plan bestaat voornamelijk uit het beschikbaar stellen van heel veel geld om private initiatieven aan te jagen. Daarnaast worden enkele wettelijke duurzame-energiedoelen aangescherpt en veranderen de spelregels van het zogenaamde Coronaherstelfonds.
Meer zon, wind en biogas
Al over drie jaar wil de Commissie dat er in Europa meer dan twee keer zoveel zonne-energie wordt opgewekt dan nu. Tot 2030 moet de totale capaciteit zonne-energie zijn gegroeid tot 600 GW.
Om dat mogelijk te maken komt er onder meer een stapsgewijze invoering van een verplichting om bij dakrenovatie zonnepanelen te installeren. Om niet de afhankelijk van importen uit Rusland niet te vervangen door afhankelijkheid van China, wil de Europese politiek investeren in een ‘innovatieve’ industrie voor de productie van zonnepanelen.
Verder regent het overal miljarden in het plan van Timmermans. 113 miljard euro publiek geld is de Commissie bereid te investeren in de opwekking van hernieuwbare industrie en de uitbouw van waterstof-infrastructuur. 56 miljard euro is er beschikbaar voor het massaal plaatsen van warmtepompen in huishoudens. 41 miljard euro voor energiebesparing in de industrie. Met 29 miljard euro moet het Europese hoofspanningsnet een boost krijgen.
Een spectaculair bedrag van 37 miljard euro wil de Europese Commissie uittrekken voor boeren om te investeren in mestvergisting. Timmermans verwacht veel van de opwekking van aardgas uit mest, het zogenaamde biomethaan, om op grote schaal aardgas te kunnen vervangen als brandstof waar andere warmtebronnen geen alternatief zijn.
Nieuwe doelen
Al die plannen en projecten staan of vallen bij de vraag of bedrijven en burgers bereid zijn mee te doen. De miljarden uit Brussel dienen als hefboom om nog veel meer private investeringen los te krijgen.
Maar naast het aanjagen van private investeringen met publiek geld, komt de Commissie met een aantal formele maatregelen. Zo gaat het wettelijke streefcijfer voor het aandeel duurzame energie in 2030 omhoog van 40 procent naar 45 procent. Opvallend is dat verduurzaming een wettelijk beschermde status krijgt. Hernieuwbare energie geldt voortaan als ‘van overheersend publiek belang’.
Verder moeten procedures om snel meer nieuwe parken voor zonne- en windenergie te kunnen bouwen simpel en sneller. De Commissie stelt voor om in elke lidstaat zogenaamde ‘go to’-areas aan te wijzen. Dat zouden gebieden moeten zijn waar zonder veel milieuschade en met verkorte procedures snel projecten mogelijk gemaakt moeten kunnen worden. Een digitale kaart moet lidstaten helpen zulke gebieden te vinden.
Leningen en meer emissierechten
Het overgrote deel van de miljarden overheidsinvesteringen moeten komen uit het Coronaherstelfonds. Dat is een fonds dat in 2020 is opgericht om de economische gevolgen van de coronapandemie op te vangen. Het bestond oorspronkelijk uit 723 miljard euro. Het gaat om geld dat de lidstaten gezamenlijk hebben geleend op de kapitaalmarkten en deels als lening en deels als gift door Brussel beschikbaar is gesteld aan de lidstaten.
Over Decarbonizing Europe
Waar gaat het coronaherstelfonds over?
De Europese Commissie heeft een bedrag van 723,8 miljard euro beschikbaar gesteld om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden en Europa groener, schoner en toekomstbestendig te maken. Alle lidstaten konden plannen indienen voor een uitkering uit dit fonds.
Wie doen er allemaal mee?
Alle lidstaten van de Europese Unie. Alle lidstaten? Nee, Nederland heeft nog geen plannen ingediend. Hoewel eind januari bekend werd dat er achter de schermen in Nederland hard is gewerkt om de Europese miljarden binnen te slepen.
Waar moeten de lidstaten het geld aan uitgeven?
Minstens 37 procent moet worden gebruikt voor vergroening en 20 procent voor digitalisering. Daarnaast zijn er nog andere speerpunten:
– Smart, sustainable and inclusive growth
– Social and territorial cohesion
– Public health, economic social and institutional resilience
– Policy for future generations
Wat gebeurt er nog meer?
Verder heeft de EC nog enkele zogenoemde flagship areas benoemd:
Power up
Renovate
Recharge and Refuel
Connect
Modernise
Scale-up
Reskill and upskill
Wat gaat Innovation Origins doen?
De komende maanden besteden we aandacht aan de uitvoering van de plannen. We beschrijven wat elk land doet om de CO2-uitstoot terug te dringen en we maken reportages van innovatieve projecten. Aan de hand van infographics kun je de inspanningen van de lidstaten met elkaar vergelijken.
In het Coronaherstelfonds zit nog voor 225 miljard euro aan ongebruikte leningen. Het gaat om geld waar lidstaten om verschillende redenen geen beroep op hebben gedaan. Timmermans stelt voor dat geld nu vrij te maken voor de investeringen in zijn RePowerEU.
“Als lidstaten het niet gebruiken, dan moeten we het kunnen inzetten voor een goede bestemming. We hebben geen tijd te verspillen!”, zegt hij.
Ironisch is dat daarnaast een deel van het geld dat nodig is om de Europese economie nog sneller te vergroenen komt uit de verkoop van extra CO2-emmissierechten. Timmermans wil op korte termijn voor 20 miljard euro aan extra emissierechten veilen. Het gaat niet op nieuwe rechten, maar om het eerder uitgeven van rechten die anders over een jaar of vijf op de markt zouden zijn gekomen.
Gevraagd of het beschikbaar stellen van meer emissierechten niet in tegenspraak is met het doel de CO2-uitstoot te reduceren zegt hij dat de totale hoeveelheid emissierechten dat in 2030 op de markt is in lijn blijft met de doelen in de klimaatplannen. “Dus er zal geen verstoring plaatsvinden”, aldus Timmermans.
Het ligt nu aan de lidstaten
Afgezien van de bindende wetswijzigingen die de Commissie voorstelt en waar de lidstaten en het Europees Parlement formeel mee moeten instemmen, is het overgrote deel van het plan ‘niet bindend’. Dat betekent dat de Commissie vrij is om de voorstellen te doen, maar ook weinig handen heeft om de lidstaten te dwingen om de gewenste investeringen ook daadwerkelijk uit te voeren.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
