De tijd dat een uitvinder achter gesloten deuren zat te sleutelen aan een baanbrekende technologie is voorbij. Tegenwoordig werken wetenschappers uit verschillende hoeken samen om een uitvinding of product te ontwikkelen. Zij durven hiermee ook steeds sneller naar de markt te gaan. Lang niet alle innovaties zijn een succes, maar één uitvinding is genoeg om de wereld te veranderen.
Innovation Origins spreekt geregeld met innovatiebazen, toonaangevende mensen die hoog op de innovatieladder staan. Vandaag is Steef Blok aan het woord. De directeur van TU/e Innovation Lab is op de Eindhovense technische universiteit verantwoordelijk voor valorisatie, het terugbrengen van kennis vanuit de universiteit naar de maatschappij. Hij heeft dagelijks te maken met technologieën waar de rest van de wereld misschien pas over tien jaar kennis mee maakt. “Aan de ontwikkeling van de welvaart in Nederland ligt technologie ten grondslag. Ons dagelijks leven wordt er volledig door beïnvloed”, stelt Blok.
Technologie zorgt voor welvaart
Hij vertelt over de impact van technologie in het verleden en het belang ervan in de toekomst: “Onze voorouders waren vroeger de hele dag bezig met het verzamelen en bereiden van voedsel. Technologie zorgde ervoor dat voedsel op grotere schaal geproduceerd kon worden. Zodoende hoefde niet iedereen met voedsel bezig te zijn en gingen mensen diensten aanbieden. Op die manier ontstond de economie zoals we die nu kennen. Later namen machines een steeds groter deel van het zware werk dat mensen moesten doen over, bijvoorbeeld op boerderijen. Hierdoor groeide de economie en daarmee de welvaart steeds verder.”
“Door de komst van machines moesten ook de boerderijen, om even bij dat voorbeeld te blijven, weer verder groeien. Een grote machine kun je namelijk niet op één hectare grond neerzetten. Daar is meer ruimte voor nodig. Daarnaast moeten boeren meer produceren om die machines terug te verdienen. Zo ontstond de massaproductie.”
Slimme machines
Al gelooft Blok dat deze massaproductie door de komst van intelligente systemen nu weer gaat verdwijnen. “Door deze intelligente systemen kunnen we machines aan elkaar koppelen. Hierdoor kunnen we op afstand de verwarming thuis aanzetten, maar ook de machines van ASML kunnen hierdoor met elkaar communiceren. Er zijn onvoorstelbaar veel mogelijkheden.” Ook voor de eerder genoemde boeren. “Een Brabantse aardappelboer vliegt bijvoorbeeld met drones over zijn land om de hoeveelheid mest en water op het land te meten. Hij bemest alleen het land dat deze daadwerkelijk nodig heeft. Dat scheelt tijd en geld en is bovendien beter voor het milieu. De oogst wordt hierdoor beter.”
“Een aardappel blijft een aardappel, maar deze boer verzorgt zijn land tailor made.” Door slimme technologieën is de ‘veel van hetzelfde’-mentaliteit verleden tijd. “Dit kan verschillende betekenissen hebben. Zo zou een machine in de toekomst voor de ene klant een ander product kunnen maken dan voor de andere klant.”
Universiteit onmisbaar
“Bij dit soort ontwikkelingen zijn de universiteiten onmisbaar. Hier worden dergelijke systemen bedacht. Universiteiten lopen een jaar of tien voor op de markt. Maar niet alles wat op de universiteit wordt bedacht, overleeft op de markt. Sommige projecten worden niet eens doorontwikkeld tot een product. Als dat wel het geval is, levert het soms niet genoeg op. We hebben uitvindingen gedaan waarvan ik dacht dat ze de wereld zouden verbeteren. En op de markt gaf niemand erom.”
“Ik hoorde bijvoorbeeld dat vroegtijdige overgang een van de belangrijkste redenen is dat sommige vrouwen geen kinderen kunnen krijgen. Tien jaar voordat de overgang begint, zijn vrouwen al sterk verminderd vruchtbaar. Stel dat iemand vroegtijdig in de overgang gaat, zo rond de 40 jaar, dan zou zij dus vanaf 30 al verminderd vruchtbaar zijn. In Nederland is de gemiddelde leeftijd waarop een vrouw een kind krijgt nu ruim 29 jaar. De technologie kan daarvoor een oplossing bieden.”
“Op de universiteit ontwikkelden we een diagnostische chip waarmee we het gen kunnen opsporen dat voorspelt of een vrouw vroegtijdig in de overgang raakt. Daardoor weten vrouwen op jonge leeftijd al of zij vroeg in de overgang komen en kunnen zij het moment dat zij aan kinderen beginnen hierop afstemmen. De chip koste zo’n 6 miljoen euro. Het leek dan ook de ideale oplossing. Dure en vaak vervelende behandelingen met hormonen en IVF zouden op deze manier minder toegepast hoeven worden. Maar uiteindelijk wilde niemand het hebben. Vrouwen wilden helemaal niet weten wanneer ze in de overgang komen. Tja…. Het blijft een interessante wereld.”
Ongevraagde innovatie
“Consumenten moeten een product uiteindelijk gaan gebruiken. Zij moeten dat natuurlijk wel willen. Dat is niet alleen op het gebied van gezondheidszorg zo, maar ook op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Op die onderwerpen gaat het al wat beter. We gebruiken bijvoorbeeld al steeds meer refurbished computers in plaats van dat we alle elektronica meteen weggooien. Ook met voedsel gaan we al steeds voorzichtiger om. Als we afval niet meer willen verbranden, maar alles willen hergebruiken, moet daar tijdens de productie al rekening mee worden gehouden. Daarvoor moeten volledige productieprocessen veranderen.”
“Genetische manipulatie is ook een van de onderwerpen waar we op de universiteit veel onderzoek naar doen, maar waarover de publieke opinie verdeeld is. Bij de universiteit van Wageningen groeien bananen in een kas met geconditioneerde omstandigheden. Op die manier hebben de planten geen last meer van ziekten. Dat zorgt voor een constante productie van bananen. De planten zijn wel genetisch gemanipuleerd. Ik zou er geen seconde over twijfelen om dat op grote schaal in te zetten.”
De maakbare mens
“Genetische manipulatie bij mensen wordt ook steeds verder onderzocht. Ik heb in het ziekenhuiswezen gewerkt. Hier heb ik mensen zien lijden aan ziekten als kanker en ik heb mensen dood zien gaan. Stel dat er een kindje op komst is dat een ziekte of handicap heeft. Maar wanneer je een gen verwijdert, is het helemaal gezond. Ik zou het doen. Al zitten er wel gevaren aan genetische manipulatie bij mensen. Bijvoorbeeld dat je op den duur een ‘perfect mens’ hebt ontwikkeld. Maar dat is met meer technologieën zo: Atoomenergie is niet slecht, maar een atoombom wel. Ik geef toe dat de maakbare mens een beetje eng is. Maar we houden technologische ontwikkelingen niet tegen.”
Hier lees je alle verhalen in deze reeks met innovatiebazen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
