Wie is Hassan Charaf?
„Ik ben geboren en getogen in Amsterdam en heb een opleiding in finance gedaan, een ongebruikelijke achtergrond voor iemand die in innovatie werkt. Vaak zijn dat mensen die industrieel ontwerpen gestudeerd hebben of innovatiemanagement. Ik ben erin gerold toen ik aan de slag ging bij KLM, direct nadat ik afgestudeerd was. Ik ben dus niet de financiële wereld ingegaan. Ik wilde liever werken bij een bedrijf dat dicht bij mijn verbeelding lag. KLM belichaamt het idee van de wereld ontdekken en reizen. Tijdens mijn traineeship bij KLM kwam ik voor het eerst in aanraking met innovatie. Ik kreeg een opdracht bij het KLM mobile team, dat verantwoordelijk is voor alle mobiele kanalen zoals de KLM-app. Daar heb ik voor het eerst kunnen proeven wat innoveren is. We zijn toen met een team aan de slag gegaan om de klantervaring naar het volgende level te brengen. Alle rollen die ik daarna vervulde hadden wel een innovatie-element in zich. Dat was niet bewust. De ene keer ging het om de operatie van KLM, de andere keer om medewerkers en passagiers. Op een gegeven moment kwam deze baan voorbij als hoofd innovatie bij Schiphol, een van de grootste luchthavens van Europa. Dat in combinatie met mijn passie voor luchtvaart maakte dat ik meteen ‘ja’ zei.”
Was je niet best wel jong toen je dat werd?
„Ik doe dit nu een jaar dus ik was toen 33 jaar. Ik heb bij KLM heel veel geleerd, het is altijd knallen geweest. Vallen en opstaan, heel veel op mijn bek gaan. Dat was voor Schiphol genoeg om hoofd innovatie te kunnen worden.”
Wanneer ben je hard op je bek gegaan bij KLM?
„Even nadenken, daar zijn veel voorbeelden van, ha ha. Ik was op een gegeven moment bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het verbeteren van de operatie van KLM. Toen was ik nog echt jong en gretig. Het ging om een product bij de gate waardoor het boarden sneller moest gaan verlopen. Dat werkte op een bepaalde locatie. Maar de bedoeling was om dat systeem op te kunnen schalen. Maar dat bleek onmogelijk. Dat was een rooky mistake voor elke innovator. We begonnen met een enthousiaste groep mensen. Maar tegen het einde van het traject bleek dat we het niet konden uitrollen op Schiphol.”
Waarom kon je die nieuwe manier van boarden niet opschalen dan?
„We wilden de infrastructuur aanpassen. Dat gaat niet zomaar. Andere kwestie was dat dit specifieke product voor andere partijen in de organisatie geen prioriteit had – hoewel sneller boarden dat wel had. Ik heb daarvan geleerd dat het essentieel is dat je vanaf het begin goed samenwerkt met alle betrokken partijen zodat je weet wat de positie binnen het bedrijf is. Bij grotere innovaties moet je ook buiten het bedrijf kijken. Zoals bij duurzame luchtvaart. Als wij een visie op ons product hebben, moeten partners van Schiphol en overheden die delen. Het orkestreren van die samenwerking is heel belangrijk. Soms heb je innovators die zeggen: ik wil doen, doen, doen! Maar dan kom je jezelf heel hard tegen. Samenwerken is essentieel. Dat heb ik met harde hand geleerd. Maar achteraf ben ik er ook achter gekomen dat het een stuk leuker is als je samen dingen doet. Hoe moeilijk dat soms ook kan zijn. Het is de enige manier om impact te maken.”
Wat typeert de innovatiestrategie van Schiphol?
„Vorig jaar zijn we gestart met een nieuwe innovatiestrategie. Daarbinnen typeren we drie soorten innovaties: aarde, maan en mars. Aarde-innovatie is een innovatie die je op korte termijn kunt doen en die nauwelijks risico oplevert. Maaninnovatie gaat om het transformeren van modellen, waarbij we exploreren maar al wel goed weten hoe het toekomstbeeld eruit moet gaan zien. De maan kan je zien, maar je kunt er niet heel snel naar toe. Mars-innovatie gaat om disruptie, de introductie van totaal nieuwe value chains waarvan we niet weten hoe die eruit zullen gaan zien.”
Kan je een voorbeeld van maan, mars en aarde noemen?
„Laat ik met maaninnovatie beginnen. De afhandeling van bagage is daarvan een goed voorbeeld. We kijken nu of het mogelijk is om ervoor te zorgen dat de bagage van passagiers voor hun vlucht via Schiphol afgeleverd kan worden op het treinstation waar ze vandaan komen, station Brussel bijvoorbeeld. Dan hoeven ze er niet mee te sjouwen. Andere optie is dat de bagage wordt afgeleverd op het hoteladres. We weten hoe het eindresultaat eruit zou kunnen zien maar nog niet precies hoe we er komen. Dat is een moon shot.”
Wat is een voorbeeld van een mars-innovatie bij Schiphol?
„Duurzaam taxiën bijvoorbeeld. Het taxiën van een vliegtuig van de gate naar de baan gaat gepaard met veel CO2-uitstoot. Het liefst zien wij dat het vliegtuig dat doet zonder dat de motoren aangaan. Dat moet je doen in samenwerking met de vliegmaatschappijen.”
Moet je denken aan een wagen die de vliegtuigen naar hun plek sleept?
„Ja. We doen nu een proef met een Taxibot, een speciale sleepwagen. Dat klinkt simpel maar is het niet. Je kan niet zomaar aan de neus van een vliegtuig trekken want dan maak je het kapot. Een externe partner heeft een speciale technologie ontwikkeld die vrij uniek is in de wereld om dat voor elkaar te krijgen. Als je straks allemaal van die wagentjes hebt rondrijden moet je ook daarover nadenken: wat betekent dat voor de veiligheid? Voor de verkeersleiding? Dat zijn vraagstukken die we op dit moment proberen te kraken. Het gaat nog heel veel tijd en samenwerken kosten voordat dit op grote schaal mogelijk zal zijn. We zijn hier nu mee bezig zodat we in 2030 een zero-emission luchthaven hebben.”
Wat is een voorbeeld van een aarde-innovatie?
„Dat zit op het vlak van data en intelligentie. Dat is iets waarvan we weten: dit kunnen we, dus laten we dat doen. Zo kunnen we beter omgaan met onze informatiesystemen, onze passagiersstromen, de planning van de bussen die op het terrein vanaf de gate naar het vliegtuig rijden. De operatie is zo complex dat data en intelligentie kunnen helpen om de operatie beter te sturen.”
Ook omdat Schiphol zo groot is wordt dat nog belangrijker.
„Zeker. Je kunt bij zulke complexe processen niet alleen op het blote oog vertrouwen.”
Is jullie samenwerking met de Delftse start-up Hardt Hyperloop in de studie om eventueel een halte te plaatsen op Schiphol een mars-samenwerking?
„Ja. Het vergt nog veel exploratie voor wat betreft passagierservaring en veiligheid. Voor mij is dat wel een mars-shot.”
Hoe belangrijk is die studie met Hardt Hyperloop voor Schiphol?
„Extreem belangrijk. Dit is geen project dat we doen omdat het sexy of fancy is. Onze ambitie is dat we de meest duurzame luchthaven ter wereld willen worden. Dat betekent ook dat we niet per se voorstander zijn van nog meer vluchten naar Londen of Brussel bijvoorbeeld. Je ziet dat mensen korte afstanden steeds meer overbruggen met andere vervoersmiddelen dan het vliegtuig. De hyperloop is schoon en razendsnel. In theorie kun je in een uur in Brussel of Frankfurt zijn. De vraag naar luchtvaart en reizen zal blijven. We kijken naar verschillende manieren om aan die vraag te voldoen.”
Is het ook noodzakelijk voor Schiphol om in die studie met Hyperloop te investeren?
„Het is noodzakelijk dat de uitstoot van CO2 naar nul gaat. Als Schiphol omarmen we dat doel volledig. De luchtvaart moet verduurzamen. Dat is de enige toekomst die we zien. We geloven heel erg in de mix van verschillende vervoersmiddelen. We kunnen het ons niet veroorloven om er geen onderzoek naar te doen. Het kan best dat je straks een mix krijgt van een elektrisch vliegtuig voor korte afstanden en de hyperloop. Uit die eerste studie blijkt al wel dat hyperloop een deel van de passagiers op de korte afstanden kan overnemen.”
Hoe groot schat je de kans dat de Hyperloop er ook werkelijk komt?
„Bij Schiphol zijn we rasoptimisten. Het glas is wat ons betreft half vol. Ik zeg niet dat het geen uitdaging is. Als de verschillende partijen die je nodig hebt ervoor zijn en het oppakken, is de kans groot dat het lukt. Er is breed enthousiasme. Van de sector, van logistieke partners tot aan industriepartners en overheden aan toe. Daarom acht ik de kans van slagen aanzienlijk.”
Wat is de impact van Covid 19 op jullie innovatiebeleid?
„Zoals je weet is het heel stil op Schiphol op dit moment. Maar de bedrijven blijven natuurlijk. Schiphol breed wordt er uiteraard kritisch gekeken naar projecten en imvesteringen. Maar als innovatieteam zijn we eerder gaan kijken of we bepaalde projecten kunnen versnellen dan dat we ze stop zijn gaan zetten. Een voorbeeld is duurzaam taxiën. Omdat de luchthaven stiller is kunnen we nu overdag testen. Dat wilden we eerst ‘s nachts doen. Nu kan dat ineens overdag. We hebben recent ook een experiment met drones gedaan, een moeilijk onderwerp in de luchtvaart. Omdat we nu een stille luchthaven hebben, konden we een pilot opzetten waarbij ze vliegtuigen en start- en landingsbanen inspecteerden. Tot nu toe doen mensen dat. We willen onderzoeken welke voordelen drones zouden kunnen hebben en zijn nu bezig met het evalueren van de resultaten. Dat hadden we niet kunnen doen als de luchthaven niet zo stil was geweest was. Hoe cru de situatie ook is: bij Schiphol hebben we gekeken hoe we de omstandigheden kunnen gebruiken om innovatie te versnellen.”
Meer lezen over innovatiebazen. Lees hier onze reeks.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
